Er zijn veel interessante (e-)boeken geschreven over de meest uiteenlopende mediawijsheid thema’s. Hoewel ik me elk jaar voorneem om meer te lezen, ligt mijn laatste aankoop inmiddels wéér te verstoffen op mijn nachtkastje. Ook mijn e-reader is al tijden onaangeroerd. De oorzaak is steeds dezelfde: geen tijd, geen zin, andere prioriteiten. Nog even en dan start de vakantieperiode. Een tijd van rust en bezinning én bij uitstek dé tijd om lekker te lezen. Kun jij ook wel wat leesinspiratie gebruiken? Hieronder heb ik 10 mediawijze boekentips voor je verzameld, die de moeite waard zijn te lezen deze zomer… of daarna.
- Komt een vrouw bij bij de H@cker – Auteur: Maria Genova
Maria Genova liet haar eigen computer hacken, met onthutsend resultaat. Het blijkt dat het hackers weinig moeite kost om alles over je te weten te komen en je gegevens te misbruiken. Na het lezen van dit boek kijk je met heel andere ogen naar je computer, tablet of smartphone. Met de tips uit het boek kun je identiteitsfraude voorkomen.
- Een jaar offline – Auteur: Bram van Montfoort
Bram van Montfoort, student aan de School voor Journalistiek in Utrecht, merkte dat hij meer en meer online was. Om de haverklap checkte hij Facebook, Twitter en Gmail en ook nog even YouTube om te kijken hoe vaak zijn filmpjes waren bekeken. Hij kon zich geen leven zonder internet voorstellen. Van Montfoort ging een jaar offline en schreef – al in 2013 – een boek over zijn ervaringen. Nog steeds interessant om over zijn ervaringen te lezen!
- Samen de online wereld verkennen – Auteur: Niels Baas
Deze reisgids voor de online wereld beantwoordt de meest gestelde vragen van ouders en leerkrachten over mediaopvoeding. Het boek biedt praktische tips en handige oefeningen voor op school en thuis zodat leerkrachten, ouders en kinderen goed voorbereid, vol vertrouwen, en vooral samen de online wereld kunnen verkennen.
- In 80 dagen de virtuele wereld rond – Auteur: Martine F. Delfos
Martine Delfos staat stil bij de noodzaak voor de cultuuromslag in het onderwijs van kennisverwerving naar kennisverwerking. Ze ontwikkelde een programma om jongeren virtueel bewust te maken. De resultaten van het vier jaar ontwikkelen van dit programma worden beschreven. Er namen meer dan duizend kinderen deel aan dit programma.
- Digitale dementie – hoe wij ons verstand kapot maken – Auteur: Manfred Spitzer
Controversieel boek waarin de Duitse geheugenonderzoeker Manfred Spitzer aan de hand van onderzoeken waarschuwt voor ‘digitale dementie’: hoe meer we gebruik maken van digitale media, hoe meer ons geheugen achteruitgaat. Bovendien veroorzaakt intensief gebruik van digitale media volgens hem spraak- en leerproblemen, aandachtsstoornissen, stress en depressie.
- Mediawijsheid in de klas – Auteur: Patrick Koning
Hoe maak je jongeren mediawijs? Dit boek bevat een complete methode mediawijsheid voor het vo, met kant-en-klare opdrachten voor docenten. Ook biedt het handvatten voor docenten die mediawijsheid in hun vak- of beroepscontext willen integreren.
- Mediawijs online – jongeren en sociale media – Auteurs: Michel Walrave en Joris van Ouytsel
‘Mediawijs online’ gaat in op hoe je jongeren bewust kunt maken van hun digitale voetafdruk om hun online reputatie en privacy te beschermen. Het boek werd opgesteld in samenwerking met leraren en praktijkdeskundigen uit talrijke organisaties die dagelijks beroepsmatig geconfronteerd worden met e-safetyproblemen. Hierdoor komen bij ieder thema ook praktijkgerichte tips aan bod om kansen en problemen te herkennen, bespreekbaar te maken en jongeren bij te staan met advies.
- Verslaafd aan afleiding – handleiding voor een gelukkig digitaal leven – Auteurs: Alex Soojung en Kim Pang
Kunnen we digitaal verbonden zijn én echt blijven leven? Is het mogelijk dat onze intelligentie behouden blijft, en de duur van ons concentratievermogen? De auteurs leren je op een slimme manier om te gaan met alle digitale mogelijkheden, zodat je als gebruiker zelf de baas blijft. Het resultaat is dat sociale media en mobiele telefoons ervoor zorgen dat je focus hebt en creatief bent in plaats van verscheurd en afgeleid.
- Sexy selfies – Auteur: Maria Genova
In het boek vertellen tieners over de impact van van sexting op hun leven. Ook daders vertellen openhartig waarom ze naaktfoto’s doorsturen en soms zelfs verzamelen. Het boek bevat verder veel praktische tips. Kun je een sexy selfie maken zonder in de problemen te komen? Hoe kun je verhinderen dat je webcam wordt gehackt? En hoe pak je de pesters aan als je naaktfoto uitlekt?
- Ethiek van de digitale media – Auteur: Marcel Becker
Marcel Becker is docent aan de Radboud Universiteit van Nijmegen. Hij schrijft over de invloed van internet op het leven van de hedendaagse mens. Het roept daarbij vele ethische vragen op die nog onvoldoende doordacht zijn. Denk aan problemen rond privacy, intellectueel eigendom, vriendschap en fraude.
Heb je zelf nog aanvullende leestips? Deel ze in een reactie hieronder. Veel leesplezier!
Reacties 8
Bedankt Hannelore,
Voor je mooie overzicht. Nummer 4 en 8 ga ik zeker lezen,
Ik wil graag wat boeken toevoegen aan je lijst, ook omdat je zelf ook wat “oudere’ titels noemt.
Een belangrijk boek dat terecht al veel genoemd is, is “Het digitale proletariaat” van Hans Schnitzler: https://hansschnitzler.wordpress.com/tag/het-digitale-proletariaat/.
Schnitzler wordt nogal eens afgeschilderd als een pessimist als het om onze digitale toekomst gaat, maar ik heb nog niet meegemaakt dat iemand iets kon afdingen op zijn wel degelijk sombere toekomstvisie. Een heel belangrijk boek, zeker als je jonge mensen een realistische kijk wilt bieden op wat er nu echt grootschalig aan de hand is op het gebied van technologie en samenleving.
Een boek dat keurig op een rijtje zet hoeveel we informatie we eigenlijk kunnen verwerken per seconde is “Een opgeruimde geest” van de psycholoog, neurowetenschapper en muzikant Daniel Levitin. Ik heb er een blog over geschreven:
https://www.mediawijzer.net/de-netwerkmaatschappij-deel-8-informatie-verwerken/. Wat moet je doen om om lichamelijk in staat te zijn om te gaan met een stortvloed aan informatie. Heel belangrijk ……bijv. als je in de proefwerkweek zit.
Wat Engelstalige en helaas niet nog niet vertaalde boeken:
“The people’s platform”” van Astra Taylor https://www.theguardian.com/books/2014/apr/19/peoples-platform-review-astra-taylor-internet. De ondertitel is “taking back power and culture in the digital age”. Net als Schnitzler laat zij zien dat er iets grootschalig mis gaat. En ik vind het heel belangrijk dat een vrouw over dit onderwerp aan het woord is, meestal hoor je alleen allerlei stoere mannen hun weetjes er door heen drukken.
Een belangrijk en invloedrijk schrijver over de invloed van technologie over ons leven is Douglas Rushkoff. De VPRO besteedt met Tegenlicht wel aandacht aan hem:
http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2013-2014/de-herovering-van-het-nu.html
Ik vond zijn boek “Present shock” heel erg goed. Hij laat daarin zien dat we – als het het om het heden gaat – net als een hert zijn dat in de koplampen van een naderende auto staart en vergeet om in actie te komen.
Ik realiseer me dat ik nou niet meteen met ontspannen leestips kom, maar Hannelore, je kwam zelf met Spitzer aan zetten! Een goed idee om dat boek te lezen, je hoeft het niet met hem eens te zijn, maar je leert er wel kritischer door te kijken naar ontwikkelingen die verder kritiekloos omarmd worden door de goegemeente.
Afgelopen jaar is verschenen “Reclaiming conversation” van Sherry Turkle, dat gek genoeg nog niet vertaald is. Ik heb er twee blogs over geschreven: https://www.mediawijzer.net/de-netwerkmaatschappij-deel-13-empathie-de-confrontatie-met-smartphones/ en https://www.mediawijzer.net/de-netwerkmaatschappij-deel-14-groot-gebrek-aan-n-goed-gesprek/.
En – ja, ik ben een fan van hem – over de nieuwe van Rushkoff “Throwing rocks at the Google bus” heb ik een blog geschreven: https://www.mediawijzer.net/netwerkmaatschappij-deel-15-stenen-gooien-naar-google-bus/
In de vakantie ga ik zeker lezen: “Exposed, desire and disobedience in the digitale age” http://www.hup.harvard.edu/catalog.php?isbn=9780674504578 een wetenschappelijke kijk op de consequenties van onze neiging om ons bloot te geven op het digitale vlak.
Ik weet het, best een lange lijst.. ..en er moet me nog iets van het hart. Wat ik vreemd vind is dat er nog bijna geen goede fictie verschenen die geschikt is voor – zeg – leerlingen in de bovenbouw van een middelbare school. Fictie kan baanbrekend werk verrichten doordat de lezer zich met de personages kan identificeren en als het ware lijfelijk meemaakt wat er gebeurt in het boek. The circle van Dave Eggers is natuurlijk zo’n boek, dat de lezer zijn of haar eigen conclusies laat trekken.
Als je de site van “”Lezen voor lijst”: http://www.lezenvoordelijst.nl/zoek-een-boek/nederlands-15-tm-19-jaar/home er op nakijkt zie je dat het zo is: geen goede goede Nederlandstalige fictie over de invloed van technologie op ons leven. Dat moet veranderen!
Ik stel voor: “Het bestand” van Grunberg: http://www.arnongrunberg.com/review/1435 en voor de jongere lezers die van een spannend boek houden: “Bot” van Charles den Tex:http://www.vpro.nl/boeken/speel.POMS_VPRO_3424246.html
Ik heb ze gelezen, kan ze aanraden en na de vakantie schrijf ik een blog over technologie en goede fictie: hard nodig.
Dank voor de mooie lijst en heldere beschrijvingen Hannelore. Wel vind ik het wat jammer dat het evenwicht een beetje zoek is tussen op empowerment en participatie gerichte titels (1), en titels van protectionistische snit (8). Mediawijsheid gaat om veel meer dan pikante selfies en telefoonverslaving. Het gaat om het opbouwen van een mooiere, vrijere, duurzamer en democratischer wereld door knoppenvaardige, informatievaardige en mediakritische burgers.
Dank ook weer voor de mooie aanvullingen Roeland! #topmediawijsheidcurator
Dank Hannelore, ik zet ook nog meteen een paar boeken erbij op mijn leeslijst deze zomer. En hartelijk dank ook Roeland, voor je mooie aanvullingen! Wat een goed idee om een blogartikel te schrijven over technologie en goede fictie. Ik ben benieuwd!
@roelandsmeets: dank je voor je uitgebreide aanvulling! Er zitten in jouw lijst zeker een aantal interessante titels die ik op mijn persoonlijke leeslijstje ga zetten. Je geeft ook aan dat er nog bijna geen goede fictie verschenen die geschikt is voor leerlingen in de bovenbouw van een middelbare school. Dat viel mij in de zoektocht naar materiaal ook al op. Ik heb wel enkele Nederlandstalige titels kunnen vinden die geschikt zijn voor tieners vanaf ongeveer 14 jaar (laatste 2 titels zijn voor wat oudere doelgroep, 15 – 18 jaar).
Onder mijn huid- Marlies Slegers
Wraak – Daniëlle Bakhuisj
What’s appening – Marieke Dijkers
Selfie – Caja Cazemier
Chatroom – Helen Vreeswijk
Delete – Juultje Van Den Nieuwenhoof
@eeep Dank je voor je reactie Daniel. Ik ben het uiteraard met je eens dat het bij mediawijsheid om veel meer gaat dan pikante selfies en telefoonverslaving. Je geeft terecht aan dat er relatief weinig boeken in de lijst staan die gericht zijn op empowerment en participatie op het vlak van mediawijsheid. Ik moet je eerlijk zeggen: ik kan in de Nederlandstalige literatuur ook maar bar weinig op dit gebied vinden. Wellicht zijn ze er wel, maar zie ik ze over het hoofd? ? Mocht iemand goede aanvullingen hebben, dan hoor ik het graag! En: als ze er niet zijn, wordt het hoog tijd om er een te gaan schrijven. Doe je mee? ;-)
:-) Let’s do it!
Ik heb onder andere van Jeroen Clemens een paar goeie tips gekregen:
Aglaia Bouma, Niets te verbergen: Fictie, speelt in de toekomst en gaat over privacy. Hier wat aanbevelingen.
Niels ’t Hooft schreef “De verdwijners” , naar eigen zeggen een “ideenthriller in de nabije toekomst”.
Geen makkelijk boek, al in 1982 verschenen, geschreven door wiskundige, programmeur en (vooral) schrijver Gerrit Krol: “De man achter het raam“, de man uit het boek was een computer.
Reacties worden eerst goedgekeurd door de redactie.