Bijna de helft van de volwassen Nederlanders is niet mediawijs. Dat blijkt uit vandaag gepubliceerd onderzoek dat in opdracht van Mediawijzer.net is uitgevoerd door Kantar Public (voormalig TNS Nipo). Het onderzoek, uitgevoerd onder 1.800 Nederlanders van 18 jaar of ouder, laat zien dat maar liefst 42 procent van de volwassenen niet mediawijs is. Dat komt neer op zo’n 5 miljoen Nederlanders. Bovendien blijkt een grote groep burgers zich zorgen te maken over het tempo waarin de samenleving digitaliseert. Zo vinden bijna vier op de tien ondervraagden het vervelend dat ze steeds meer zaken online moeten regelen. Voorafgaand aan het Kamerdebat over digitalisering biedt Mediawijzer.net een petitie aan waarin het de regering oproept om mediawijsheid een prominentere rol in de digitaliseringsplannen te geven.

» Download het onderzoek ‘Hoe mediawijs is Nederland?’

“Nederland is ambitieus op het gebied van digitalisering – en terecht”, zegt Mary Berkhout, programmadirecteur van Mediawijzer.net, het Nederlands netwerk voor mediawijsheid. “De digitaliseringsplannen van het kabinet vormen de basis voor een gezonde, welvarende samenleving en een goed functionerende democratie. Maar ze kunnen alleen worden gerealiseerd als in de uitwerking van de plannen voldoende aandacht wordt geschonken aan de ontwikkeling van mediawijsheid. Er is een inhaalslag nodig en dat vraagt om overheidsbrede actie, zodat iedere Nederlander in 2025 mediawijs is of bezig is dat te worden”, aldus Berkhout.

Eppo van Nispen tot Sevenaer (directeur Beeld en Geluid & voorzitter Stuurgroep Mediawijzer.net) overhandigt petitie aan Mustafa Amhaouch (CDA)

Twijfels en angst

Mediawijsheid bestaat uit de kennis, vaardigheden en mentaliteit die nodig zijn om bewust, kritisch en actief om te gaan met digitale media. Hoe mediawijs mensen zijn, bepaalt in toenemende mate of ze zich staande kunnen houden in de digitale samenleving en in hoeverre ze kunnen profiteren van de kansen van digitalisering. Het vandaag gepubliceerde onderzoek laat zien dat een grote groep burgers zich zorgen maakt over de toenemende digitalisering. Zo vindt een kwart van de Nederlanders het lastig om ontwikkelingen op sociale media bij te houden en kennen veel van de ondervraagden twijfels en angst rond hun eigen online gedrag. Eén op de vijf Nederlanders zegt bijvoorbeeld bang te zijn online iets verkeerds te doen. Voor een helpende hand op het gebied van mediawijsheid kijkt een overgrote meerderheid van de ondervraagden naar Den Haag: 78 procent van de Nederlanders vindt dat de overheid meer moet doen om mensen te helpen hun weg te vinden in de digitale wereld.

Koplopers en kwetsbaren

Bijna elke Nederlander (93 procent) heeft dagelijks met online media te maken. En steeds meer zaken worden tegenwoordig online geregeld. Van het boeken van een vakantie tot het doen van bankzaken of het invullen van de belastingaangifte. Maar ook op gebieden als de zorg of mobiliteit (OV-kaart) gebeurt steeds meer online en daar is een toenemende mate van mediawijsheid voor nodig. In het onderzoek is gekeken naar de demografische kenmerken van de ondervraagden om zo inzicht te krijgen in de groepen die voorlopen en achterblijven op het gebied van online mediagebruik. Berkhout benadrukt dat het belangrijk is dat álle Nederlanders mediawijs worden. “Ons onderzoek laat zien dat de Nederlandse bevolking op het gebied van mediawijsheid in vier groepen is onder te verdelen: van koplopers tot kwetsbaren. Die laatste groep vormt een behoorlijke risicogroep: ze zijn én niet mediawijs én weten ook veel vaker niet waar ze hulp moeten vinden. Zeker deze groep kwetsbaren heeft acuut aandacht nodig”, stelt Berkhout.

Downloads:
» Onderzoek Kantar Public ‘Hoe mediawijs is Nederland?’
» Petitie ‘Heel Nederland Mediawijs’
» Toelichting bij de petitie
» Onderzoek Movisie ‘Vloek en zegen – Mediawijzer in het sociaal domein’ *

* Er is een kwetsbare groep Nederlanders die niet vertegenwoordigd is in online panelsurveys. Voorbeelden van deze groepen zijn Nederlanders zonder een internetverbinding, analfabeten en mensen met een verstandelijke beperking. Deze mensen hebben wel te maken met de voortschrijdende digitalisering van de Nederlandse samenleving. Voor deze mensen is de impact van de cijfers zoals gepresenteerd in het onderzoek ‘Hoe mediawijs is Nederland?’ mogelijk nog groter. Om die reden heeft onderzoeksbureau Movisie in opdracht van Mediawijzer.net onderzocht wat de impact van mediawijsheid is in het sociale domein. De resultaten van dit onderzoek onderstrepen nog meer de noodzaak van een brede opvatting van mediawijsheid die aansluit bij bestaande praktijken. 

Thierry Aartsen (VVD), Mustafa Amhaouch (CDA), Remco Pijpers (Kennisnet), Arie van Bellen (ECP), Eppo van Nispen tot Sevenaer (Beeld en Geluid, voorzitter Stuurgroep Mediawijzer.net), Laura Bromet (GroenLinks), Harry van der Molen (CDA), Mary Berkhout (Mediawijzer.net)