Tijdens de zomervakantie lijkt mindfulness – of JOMO – het devies. Je telefoon gewoon in je tas laten. Geen foto’s van je eten posten maar dineren met volle aandacht voor je tafelpartner(s). Niet koortsachtig om je heen kijken of je een leuk fotomoment voor op Facebook ziet, maar bewust genieten van je omgeving. Kortom, kritisch kijken naar je gedrag en er soms bewust voor kiezen om even offline te gaan, is onderdeel van wat wij ‘mediawijsheid’ noemen.

Mediawijsheid is de verzameling competenties die een mens – groot en klein – nodig heeft om actief, kritisch én bewust te kunnen deelnemen aan onze moderne mediasamenleving.

Mediawijsheid is dus het actief en bewust bezig zijn met nieuwe media, maar je niet laten meeslepen. Het zit ‘m vaak in alledaagse dingen. Tijdens de vakantie even een whatsapp naar het thuisfront sturen is prima, maar ga óók met je kind in bomen klimmen en van heuvels rollen, zoals deze heerlijke lijst met 50 dingen die je moet doen voordat je 11¾ bent adviseert.

Het inspireerde me om een nieuw lijstje te maken: 7 mediawijze dingen om deze zomervakantie te doen. Gewone alledaagse dingen om samen met je gezin, je partner of even alleen van te genieten. Met het Mediawijsheid Competentiemodel als onderliggende meetlat.

1. Lees De Circle, 1984 of Brave New World
De Cirkel is de 1984 en Brave New World van het internettijdperk. In dit verhaal wordt duidelijk hoe gevaarlijk het kan zijn als we alles online met elkaar delen, als transparantie het devies is geworden en hoe we daarmee onze eigen internet bubble creëren: cookies en andere online activiteiten zorgen voor gepersonaliseerde zoekresultaten en bestaat er niet meer zoiets als een ongekleurde werkelijkheid.

Competentie B3 – begrip hoe media de wereld kleuren
Mediawijs zijn betekent: begrijpen hoe media de werkelijkheid re-presenteren om op basis daarvan afgewogen oordelen te kunnen vormen.

Voor de tieners kan Little brother in de koffer, met kleuters adviseer ik een bezoekje aan Media Ukkie Land.

» Meer mediawijze leestips voor jong en oud

2. Ga met je smartphone het bos in
Slootjes, bossen en insecten blijken ook hun geheimen prijs te geven met digitale hulpmiddelen, zoals een (onderwater)camera, gps of Google Earth. Het boek ‘Met je smartphone het bos in’ geeft je hiervoor eindeloos veel ideeën, zoals:

• Volg een gps-tocht of maak een QR-wandeling
• Speel een natuurgame Los in ’t bos, een gezamenlijk project van Mediawijzer.net, Staatsbosbeheer, De Boomfeestdag en stg. Natuurwijs
• Zet Google Earth in om te kijken naar natuur in Nederland
• Maak met je smartphone een foto van een vogel
• Neem het geluid op en determineer met een speciale app welke soort je hoort en ziet
• Download apps met honderden verschillende wandelingen door heel Nederland
• Maak een digitaal verslag van hoe je een hut bouwt
• Chat met de boswachter van een bepaald natuurgebied
• Geef eens een digitaal kinderfeestje in de natuur

» Lees meer in de boekrecensie over ‘Met je smartphone het bos in’

Competentie G1 – Apparaten, software en toepassingen gebruiken
Actief deelnemen aan de mediasamenleving begint met de vaardigheden om media technisch te kunnen gebruiken.

3. Laat jezelf verdwalen in Google Street View
Regenachtige dag? Surf naar de website Geoguessr en raad waar je bent. Je komt terecht op een willekeurige plek in Google Street View. Maar waar ben je? Wandel rond, ga op zoek naar aanwijzingen, zoals:

• Een straatnaambordje
• Een vlag
• Een reclamebord
• Beroemd gebouw
• Een hotel met de plaatsnaam erin

Tip: maak slim gebruik van Google!

Een variant hierop is de EarthQuest, een online speurtocht waarbij je Google Earth gebruikt. [EarthQuest is niet langer beschikbaar – red.]

C1 – informatie vinden en verwerken
Mediawijs zijn betekent: kunnen vinden wat je zoekt, selecteren wat je nodig hebt, en kunnen bepalen of de informatie betrouwbaar is of niet.

4. Ga één dag offline
24 uur offline, zou je dat kunnen? Lijkt me een prima uitdaging voor zomerse dag waarop voldoende andere afleiding te vinden is. De Nationale Academie voor Media & Maatschappij riep onlangs al ikbenoffline.nl in het leven. Bamber Delver ging zelf één dag offline en schreef er dit verslag over. Student Bram van Montfoort leefde zelfs een heel jaar zonder internet, hij schreef er het boek Een jaar offline over.

S1 – reflecteren op het eigen mediagebruik
Mediawijsheid is: inzicht hebben in het eigen mediagebruik om op basis daarvan weloverwogen keuzes te kunnen maken om het eigen media handelen te optimaliseren.

5. Kies voor gezond zonnen en zwemmen
Dagje strand? De KWF Zonkracht-app heeft een zonkrachtmeter die verstandig zonnen makkelijker maken. Geen strand in de buurt? Met de app Zwemwater check je 800 buitenzwemplekken in Nederland op schoon en veilig water.

Competentie G1 – Apparaten, software en toepassingen gebruiken
Actief deelnemen aan de mediasamenleving begint met de vaardigheden om media technisch te kunnen gebruiken.

6. Leer m.b.v. YouTube
Kinderen en jongeren gebruiken massaal YouTube om te leren voor school en hobby’s. Dé zomerhype van dit moment is loomen, het aan elkaar knopen van gekleurde elastiekjes. Op YouTube wemelt het van de tutorials. Heb je de armbandjes eenmaal onder de knie, kun je nog uren vooruit met schilpadjes,  angrybirds, een eenhoorn, een nieuwe hoes voor je iPod of zomerse teenslippers. Ontzettend mindful, zittend voor je tent, én heel goed voor de fijne motoriek. Geen loomende kinderen? Verdiep je eens in de beste manier om je koffer in te pakken, 20 manieren om je sarong te knopen voor een dagje strand, leer gitaarspelen of maak de thuiskok in je wakker met deze BBQ-tips [red. deze tips zijn offline].

S2 – doelen realiseren m.b.v. media
Mediawijs zijn betekent: op basis van een geïnformeerd oordeel over de (on)mogelijkheden van media, deze optimaal inzetten om je eigen doelstellingen te realiseren.

7. Ruim overbodige, ongebruikte accounts op
Terug van vakantie met nieuwe energie en een leeg hoofd. Heerlijk! Begin na de vakantie ook je online leven lekker opgeruimd en haal eens flink de bezem door je ongebruikte accounts. Al die rondzwervende bits en bytes spoken immers tot het einde der tijden rond op internet. Een frisse start.

S1 – reflecteren op het eigen mediagebruik
Mediawijsheid is: inzicht hebben in het eigen mediagebruik om op basis daarvan weloverwogen keuzes te kunnen maken om het eigen media handelen te optimaliseren.

Fijne vakantie!
Het is een kort lijstje geworden. Slechts 7 dingen. Anders zouden jullie geen tijd meer hebben om in bomen te klimmen, van heuvels te rollen en hutten te bouwen in het bos. Ik wens jullie een heerlijke, mediawijze mindful zomervakantie!