Stel je zoekt via Google naar informatie over de hardnekkige griep die al een aantal maanden in Nederland heerst. Alle informatie die Google aan je presenteert, blijken wetenschappelijke artikelen te zijn waar je niets van begrijpt. Helaas is dit voor kinderen de dagelijkse praktijk. Kinderen zoeken net als volwassenen steeds vaker online naar informatie en gebruiken hiervoor bijna altijd één van de grote zoekmachines. Maar 9 van de 10 zoekresultaten die Google weergeeft is onbegrijpelijk voor een kind, omdat de informatie geschreven is voor en door volwassenen.

Bij WizeNoze hebben wij als missie om het internet geschikter te maken voor kinderen. Hoe mooi zou het zijn als we allemaal (of dit nu bedrijven, instellingen of individuen zijn) een klein beetje moeite doen om onze digitale informatievoorziening ook geschikt te maken voor kinderen. Dan zouden kinderen niet zoveel kostbare tijd verliezen op zoek naar informatie die ze wél kunnen begrijpen.

Wil jij begrijpelijke teksten voor kinderen schrijven? Volg dan de volgende 8 vuistregels.

Aan de slag met het schrijven van je tekst voor kinderen

1. Kom ter zake

Schrijf geen lange intro’s. Leg snel uit waar de tekst over gaat (bij voorkeur in de kop) en kom vlot ter zake. Bedenk: lezen kost energie!

Veel mensen beginnen een berichtje voor kinderen met een vraag. Zoals: ‘Wist je al dat …?’ Kinderen vinden dat vaak betuttelend.

2. Houd een chronologische volgorde aan

Bij het schrijven van een nieuwsartikel voor volwassenen meldt de auteur vaak eerst de meest recente gebeurtenis en geeft daarna een overzicht van wat zich eerder heeft afgespeeld. Kinderen kennen de achtergrond van een gebeurtenis vaak niet. Het is daarom beter om een chronologische volgorde aan te houden. Onderwerpen die heel veel uitleg en voorkennis nodig hebben, zijn wellicht niet geschikt voor de doelgroep.

3. Houd de tekst overzichtelijk met witregels en tussenkopjes

Witregels of (bij voorkeur) alinea’s met tussenkopjes maken een tekst voor kinderen overzichtelijk. Zo ontstaan er natuurlijke pauzes in een tekst en kunnen ze de informatie in stukjes tot zich nemen.

4. Schrijf korte zinnen met niet teveel informatie per zin

De belangrijkste regel is om korte zinnen te gebruiken. Hoe jonger het kind, hoe korter de zinnen moeten zijn. Om een idee te krijgen. Kinderen in groep 4 kunnen maximaal 6 woorden per zin aan, kinderen in groep 6 kunnen maximaal 9 woorden aan en in groep 8 wel 12 woorden per zin.

Je kunt zinnen vaak gemakkelijk korter maken door komma’s te vervangen voor punten. Maak bij voorkeur zo min mogelijk gebruik van bijzinnen en laat zoveel mogelijk overbodige woorden weg.

Kinderen begrijpen een tekst gemakkelijker en beter wanneer nieuwe informatie in een nieuwe zin wordt gezet. Op die manier kunnen ze het verhaal beter volgen en onthouden. Vergelijk onderstaande fragmenten maar eens. In versie A staat alle informatie in één zin. Zo’n zin is veel te lang en moeilijker te verwerken voor een kind dan versie B, waarin alle afzonderlijke informatie-eenheden in een nieuwe zin staan.

1. In de slaapkamer staat een tafeltje van Jannekes moeder waarop een flesje van  Jannekes moeder staat waarin iets zit dat rood is.
2. In de slaapkamer staat een tafeltje. Dat tafeltje is van Jannekes moeder. En op dat tafeltje staat een flesje. Dat flesje is ook van Jannekes moeder. Er zit iets roods in.

5. Gebruik korte, bekende woorden

Gebruik zoveel mogelijk eenvoudige en korte woorden. De woordenschat is de belangrijkste bepaler of een kind een tekst kan lezen en begrijpen. Er mogen best een aantal onbekende woorden in de tekst voorkomen, maar als een kind minder dan 90% van de woorden begrijpt, wordt het behoorlijk lastig om de tekst nog goed te kunnen lezen.

Gebruik ook korte woorden. Hoe jonger het kind, hoe korter de woorden moeten zijn. In groep 4 kunnen kinderen maar 4 á 5 letters per woord aan.

Vermijd het gebruik van veel verschillende namen. Dat maakt een tekst erg lastig te lezen. Pas ook op voor officiële taal, formele termen en moeilijke gezegdes. Het schrijven voor kinderen is extra lastig omdat je je niet kunt verschuilen achter ingewikkelde termen. Je zult alles duidelijk moeten uitleggen. Ook gezegdes en uitdrukkingen kennen kinderen vaak niet.

6. Zorg voor samenhang tussen zinnen

Wanneer je in korte zinnen schrijft, zorg dan voor een duidelijke samenhang tussen de zinnen zodat het kind de tekst beter begrijpt. Maak hiervoor gebruik van verbindingswoorden zoals en, maar, want, terwijl, ten eerste / ten tweede / etc., of de reden hiervoor is. De koningin van het leggen van duidelijke verbanden tussen zinnen was Annie M.G. Schmidt, zoals prachtig te lezen is in onderstaand voorbeeld.

“Jip en Janneke hebben een poosje op de vensterbank gezeten en naar buiten gekeken. Maar er kwam niemand voorbij. Alleen maar een klein hondje. Toen zijn ze plaatjes gaan kijken. En alle plaatjesboeken hebben ze al uit. En het regent zo en het regent zo.”

Een andere manier om de samenhang te verduidelijken is door vragen en antwoorden in de tekst te verwerken. De zinnen blijven daardoor kort, maar de samenhang wordt wel duidelijk. Onderstaand fragment van willemwever.nl laat dit mooi zien.

“Vogels staan bekend om hun mooie zang. Maar waarom fluiten vogels eigenlijk? Vogels maken verschillende geluiden om met elkaar te ‘praten’.”

7. Schrijf actieve zinnen

Passieve zinnen zijn moeilijker te begrijpen voor kinderen. Het is vaak onduidelijk wat het onderwerp van de zin is en de afstand tussen het onderwerp en de persoonsvorm is groter dan bij actieve zinnen.

De zin “Er wordt hard gegild door de mensen” is bijvoorbeeld lastiger te begrijpen voor kinderen dan de zin “De mensen gillen hard”. Maak dus vooral gebruik van actieve zinnen in je tekst voor kinderen.

8. Doe de test!

Heb je gecheckt of je tekst aan deze 8 regels voldoet? Dan is de kans erg groot dat je tekst leesbaar en begrijpelijk is voor kinderen. Doe de test door de tekst hardop te lezen en luister kritisch naar jezelf. Laat je tekst ook eens lezen door een paar kinderen in de doelgroep en vraag om een eerlijke reactie. Snappen ze het verhaal en vonden ze het leuk? Probeer de tekst eventueel op basis van de opmerkingen nog beter te maken.

Extra tip: de Content Editor voor kinderen

WizeNoze BV is een IT startup met als missie om het internet geschikter te maken voor kinderen. WizeNoze ontwikkelt een Content Editor voor kinderen. Deze checkt je tekst op leesbaarheid voor de doelgroep. Wanneer een zin te lang is, geeft de tool dit meteen aan in de tekst. De Content Editor weet ook welke woorden wel en niet binnen de woordenschat van kinderen in een bepaalde leeftijd vallen.

Wil je samen met ons werken aan een betere online informatie-ervaring voor kinderen? Vraag dan een beta van de WizeNoze Content Editor aan. Heb jij nog tips bij het schrijven van teksten voor kinderen? Laat ‘m hieronder achter, dat maakt dit artikel nog completer!