Auteur Niels Baas is oprichter van Cyberpesten de Baas en werkzaam als docent en onderzoeker aan de Universiteit Twente. Hij richt zich op jongeren en hun online ervaringen. Zijn boek Samen de online wereld verkennen verschijnt als een informatieve reisgids voor ouders en leerkrachten die kinderen willen/moeten begeleiden in de online wereld. Het boek is een soort Lonely Planet voor iedereen die zich wil oriënteren op een vooraf onbekende bestemming.

Dat is eigenlijk ook de opzet van het boek. In het begin worden verschillende experts (‘reisleiders’) voorgesteld, waaronder de Kinderombudsman, een digitale wijkagent en een basisschoolleerkracht, die naast Niels hun ervaringen en adviezen delen. Het is bovendien heel fijn dat Niels ook veel ruimte geeft aan een aantal kinderen om hun ervaringen en meningen te delen in het boek. De tekst is doorspekt met dit soort uitstapjes, doorkijkjes en casussen. Dat klinkt misschien wat chaotisch, maar dat is het zeker niet! Alles loopt logisch in elkaar over en de informatie vult elkaar prettig aan.

De toon en hoofdboodschap is erg geruststellend: de online wereld is (voor een deel) onbekend terrein, maar gezamenlijk lukt het iedereen om daar wegwijs te worden en kinderen op een goede en veilige manier te begeleiden.

Tips en uitdagingen

Het boek is in twee delen opgedeeld. In het eerste deel, mediaopvoeding, staan zes algemene tips centraal om ouders, opvoeders en leerkrachten te helpen bij het begeleiden van kinderen. Deze zijn zo toegankelijk en helder beschreven dat iedereen daarmee direct uit de voeten kan. Niels roept de lezer op om vooral oprechte interesse in de belevingswereld van het kind te tonen. Dit is iets wat volgens hem voor veel ouders/leerkrachten vanzelfsprekend is in de offline wereld, maar vreemd genoeg niet in de online wereld. Terwijl kinderen daar zo actief zijn!

Het tweede deel, uitdagingen in de online wereld, zoomt in op drie mogelijke risico’s voor kinderen. Het eerste onderwerp, cyberpesten, wordt uitgebreid en genuanceerd behandeld vanuit alle relevante perspectieven; de pester, de gepeste en, de omstanders. Het geeft concrete handvatten om met pestgedrag om te gaan, zowel offline als online.

Voor de andere twee mogelijke risico’s, sexting en grooming, maakt Niels dankbaar gebruik van de expertise van Jacqueline Kleijer (opvoedingsdeskundige) en Astrid Kremers (seksuologe). Beide onderwerpen spelen vooral bij jongeren in het voortgezet onderwijs, maar de basis wordt al bij kinderen in de basisschoolleeftijd gelegd. In heldere taal wordt beschreven hoe sexting eigenlijk past binnen een normale seksuele ontwikkeling van jongeren, maar ook hoe het verkeerd kan gaan en hoe je vervolgens kunt handelen.

Grooming is een duisterder onderwerp waar veel ouders toch wel bang voor zijn. Hoe kun je je kinderen beschermen tegen groomers (volwassenen die online contact leggen met minderjarigen, met seksueel contact als uiteindelijk doel)? Dit hoofdstuk helpt je om op een constructieve manier met dit probleem om te gaan.

Kennisbasis voor ouders, leerkrachten en bso medewerkers

Het is Niels gelukt om er een heel persoonlijk boek van te maken door op een prettige en toegankelijke manier te schrijven. Het is net alsof je samen aan de keukentafel zit en met hem in gesprek bent. Niels durft zichzelf bloot te geven en te schrijven over eigen ervaringen als gepeste jongen. Die ervaringen zorgen er voor dat zijn boodschap, tips en adviezen goed binnen komen.

Het boek Samen de online wereld verkennen is interessant voor alle ouders waarvan de kinderen zich in de online wereld begeven en zelfstandig met anderen online communiceren. Dat doen de meeste kinderen momenteel vanaf ongeveer 9 jaar. Daarnaast vind ik dat ook leerkrachten en bso medewerkers dit boek als basiskennis tot zich moeten nemen, omdat het gaat om aansluiten bij de belevingswereld van kinderen, groepsdynamica en een veilige omgeving creëren. En dat is volgens mij iets wat we allemaal willen.

Het boek Samen de online wereld verkennen is nu verkrijgbaar, onder andere via uitgeverij Pica.

Dit artikel is eerder verschenen op donzuiderman.blogspot.nl.