Digiminderen: minder digitaal. Geregeld hoor ik mensen zeggen dat ze eigenlijk wel “wat minder op de smartphone zouden willen kijken” maar dat dit hun “niet altijd lukt”. Johan Christiaan van Houten voelde zich verslaafd aan zijn telefoon en internet. In plaats van een klein beetje te minderen, gooide hij het over een andere boeg. Hij ging een jaar volledig offline. Géén smartphone, géén email, géén internet. Dat voor een héél jaar lang. Zijn bevindingen heeft hij gedeeld in het boek 366 dagen digiminderen. Het boek staat daarnaast vol met praktische tips over hoe men weer de regie kan krijgen over zijn eigen on- en offline leven.

Verslaafd?

In het eerste hoofdstuk schetst Van Houten hoe zijn leven eruitziet voordat hij een jaar offline gaat: dag in dag uit gebruikt hij intensief zijn mobiele telefoon. Constant is hij aan het internetten, appen en facebooken. Van Houten “baalde ervan” dat hij “niet de discipline had om die telefoon op z’n tijd te negeren”. Met het project 366 dagen digiminderen worden drie concrete doelen nagestreefd. Ten eerste wilde Van Houten onderzoeken of het überhaupt mogelijk is om in ons digitale tijdperk te leven zonder internet en mobiel. Ook wilde hij nagaan of hij meer rust en focus ervaart als hij offline leeft. Daarnaast wilde hij zoveel mogelijk mensen bewust maken van hun eigen internet- en smartphonegedrag. Het boek bevat tal van interviews met mensen over hoe zij internet en hun mobiele telefoon gebruiken. Hieruit wordt duidelijk hoe divers ieders gebruik is.

En ik?

Het lezen over hoe Van Houten zijn mobiele telefoon gebruikte, zet mij aan tot denken over hoe ik mijn mobiel gebruik. De wekker van mijn telefoon maakt mij ‘s ochtends wakker. Mijn dag start in bed met het lezen van nieuwsberichten op verschillende apps. Terwijl ik lees over hoe Van Houten voor zijn project sociale druk ervaart en het gevoel heeft altijd online te moeten zijn, vraag ik me af of ik datzelfde gevoel heb. Mijn ringtone staat vaak op stil en na 22:00 uur probeer ik mijn mobiel niet meer te gebruiken. Hoe komt het dat ik deze gewoontes ontwikkeld heb? Al lezende word ik me ervan bewust dat ik mijn telefoon best intensief gebruik. Ik doe bankzaken met mijn telefoon, het is mijn memoblok en ik bestel er eten mee. Met behulp van Google Maps gebruik ik mijn telefoon tegenwoordig zelfs als navigatie, hoewel ik een TomTom in mijn dashboardkastje heb liggen. Volledig offline gaan zoals Van Houten beschrijft? Nee, dat niet voor mij. Waarom eigenlijk niet? Ja, dat is een goede vraag. Ben ik te afhankelijk van internet geworden? Het zet mij verder aan het denken. Wil ik dan in ieder geval íets gaan digiminderen met behulp van dit boek? Dus niet zo rigoureus stoppen als Van Houten, maar iets minder vaak digitaal? Dat zeker! Ik wil vooral bewuster worden van mijn mobiele telefoongebruik en mijn telefoon ook bewuster gaan gebruiken. Heeft het boek mij hier uiteindelijk bij geholpen? Jazeker! Het boek heeft me geïnspireerd en eenvoudige handvatten gegeven om te digiminderen.

Grappige offline scenario’s

Op een makkelijk leesbare, laagdrempelige wijze doet het boek verslag van de periode waarin Van Houten offline gaat. De lezer krijgt inzicht in de afspraken die de auteur met zichzelf gemaakt heeft, welke weerstand er is vanuit zijn omgeving en wat de effecten zijn van het offline gaan. Op een leuke en uiterst boeiende wijze wordt verteld over de praktische uitdagingen die hij in deze periode heeft. De weg opgaan zonder navigatie. Alleen bellen met een vaste telefoon en dus belangrijke telefoonnummers moeten bewaren op een kladblok. Bankzaken doen zonder internetbankieren. Met behulp van deze uitdagende en soms grappige scenario’s wordt de lezer zich ervan bewust hoe onze samenleving vaak uitgaat van een digitale identiteit en het gebruik van internet in veel gevallen stimuleert en soms zelfs bijna verplicht.

Maar hoe werkt het nou eigenlijk?

In één van de hoofdstukken stelt Van Houten zichzelf de vraag of hij “echt verslaafd was”. Hier komt niet een sluitend antwoord op, mede doordat een heldere definitie van het begrip verslaving in het boek ontbreekt. In beperkte mate heeft 366 dagen digiminderen aandacht voor de werking van het brein. Hoe komt het dat we de verleiding van onze telefoon zo slecht kunnen weerstaan? Welke rol speelt dopamine hierbij? Hoe reageert het lichaam op telefoongebruik? Op deze vragen heeft het boek geen of slechts een basaal antwoord. Wat meer achtergrondinformatie had niet misstaan.

Excessief gebruik van de mobiele telefoon kan desastreus zijn. Zo waarschuwden onderzoekers van de gerenommeerde Universiteit van Korea al in 2017 voor het ontstaan van een chemische disbalans in de hersenen veroorzaakt door het overmatig gebruik van telefoons. Dit zou met name jongeren vatbaar maken voor depressies en stress.

Met meer relevante informatie op het gebied van verslavingen had 366 dagen digiminderen wat meer betekenis gekregen. Nog steeds blijft het boek zeker een aanrader, vooral voor de lezer die houdt van makkelijk leesbare boeken. Het verhaal geeft een mooi kijkje in het project van Van Houten en dat zet de lezer zeker aan tot denken over zijn eigen mobiele telefoongebruik. Of het ervoor zorgt dat je digimindert? Nee, dat niet. Dat zal je uiteindelijk zelf moeten doen, maar het boek kan je hier wel bij helpen.

Netwerk Mediawijsheid vroeg bij de auteur een recensie-exemplaar van het boek aan en vroeg blogger Martijn om het te recenseren. Bloggers delen hierbij hun eigen mening. Netwerk Mediawijsheid maakt altijd zelf de beslissing om een gekregen product wel of niet te (laten) recenseren en ontvangt hiervoor geen vergoeding.

Meer mediawijze recensies:

» Tieners aan de praat met MediJA Praat
» Slim zoeken op internet, hoe ga je om met online informatie?
» Alternatieve feiten – De psychologie van nepnieuws