Geboren om te leren, dat zijn we allemaal en – mochten we het vergeten zijn – dan herinneren kinderen er ons wel aan. Het thema van TEDxAmsterdamED 2016 was #BornToLearn. Die aanvankelijke nieuwsgierig- en leergierigheid*, de basis voor een leven lang leren, daar ging het bij deze TEDxAmsterdamED niet over, wel bij de vorige. Hieronder volgt een verslag van de TEDxAmsterdamED van afgelopen 20 april. Bij veel presentaties was het onderwerp hoe we van elkaar kunnen leren en hoe we dat (digitaal) kunnen faciliteren. En ik kon het niet laten TEDx-bezoekers, vaak docenten, een vraag te stellen over hun mediagebruik.

(Wat niet tijdens de TED ter sprake kwam, maar wel relevant is, heb ik aangegeven met een * en is onder dit artikel te vinden)

De samenleving

Een woord dat ik vaak hoorde tijdens allerlei TED-talks was ‘connectivity’; verbonden zijn met elkaar, onderlinge samenhang, cohesie*. De vruchten van die cohesie zijn zo tastbaar dat we er persoonlijke consequenties aan (kunnen) verbinden voor onszelf (micro) en onze samenleving (macro). Enkele sprekers tijdens TEDx die dit toelichten:

• Jurriën Mentink, student Urban Design, woont in een bejaardentehuis en vertelt wat het leven tussen senioren hem dagelijks leert. “Jonge mensen gaan met een sneltrein door het leven. Thuis leer ik er van te geniet om uit te stappen en om me heen te kijken …… samen met mijn vrienden”. Lees ook zijn interview over ‘Learning from the unexpected’.
• Michel Visser maakt het met z’n site www.konnektid.com mogelijk dat mensen die iets willen leren (van WordPress tot Spaans en van gitaar lessen tot Photoshop) contact kunnen maken met iemand in hun omgeving die hen dat wil- en kan aanleren. [update: site niet meer beschikbaar, klik hier voor meer info over dit project]
• Nathalie Lecina heeft www.studiomoio.nl op poten gezet voor ‘het fris en vernieuwend oplossen van maatschappelijke vraagstukken’. (Onderaan het artikel staat een vergelijkbaar initiatief). Nathalie was eerst werkzaam op het Instituut Maatschappelijke Innovatie maar werd zich er van bewust dat de zogenaamde maatschappelijke vernieuwers deel uitmaken van het systeem en begeeft zich daarom graag buiten de begaande paden.Toen aan het eind van deze TEDx bleek dat Nathalie met haar pitch had gewonnen, kwamen er meteen vanuit de zaal concrete toezeggingen voor ondersteuning van haar initiatief. Haar TED-talk is dus meteen een mooi voorbeeld van concrete samenwerking van mensen die daarvoor elkaar niet kenden.
• Karolina Stawinska is medeoprichter van Our Future World. De organisatie werkt wereldwijd en heeft tot doel kinderen te inspireren om hun dromen te visualiseren en waar te maken. Dit is waar het onderwijs ook een belangrijke rol speelt. Op www.ourfuture.world komen de dromen van kinderen over de hele wereld bij elkaar.

Onderwijs

Natuurlijk kwam het thema #BornToLearn ook aan de orde bij de aanwezige onderwijsvernieuwers. Hieronder stel ik sommige van hen een vraag en noem ik nog wat punten die me opvielen bij de sprekers.

Ik heb de TEDx bezoekers de volgende vraag gesteld: “Wanneer denk jij, in je communicatie met je medemens, ‘nu even geen media’?”

Meestal kreeg ik als antwoord: “als het persoonlijk wordt”. Dr. Don Ropes antwoordde: “Als de discussie zo ver gevorderd is dat externe hulpmiddelen niet meer nodig zijn”. En een Zweedse docent Philippe Longchamps zei: “Ik ben zelf een medium en kan als zodanig ook zelf het beste uitmaken of- en wanneer ik hulp van de technologie nodig heb”.

En verder:

• Zowel Karolina Stawinska als Isabella Biney hadden grote bezwaren tegenover het onderwijs in Nederland zoals het nu functioneert. Hun aanvankelijke nieuwsgierig- en leergierigheid veranderde in een plicht om te leren. De lol was er door het toetsen wel van af.
• Bij de initiatieven van Karolina Stawinska en Nathalie Lecina valt het op dat zij jonge mensen het gevoel geven dat zij het doel dat zij zichzelf stellen echt kunnen bereiken. Als je wég wilt uit je achterstandssituatie, ben je gemotiveerd en zie je leren als een overkomelijk middel om je doel te bereiken. Misschien zouden we onderwijs niet als doel moeten zien…
• Chris Sigaloff (Kennisland) heeft de koe bij de horens gepakt en staat samen met de gemeente Amsterdam aan de wieg van vier gloednieuwe nieuwe scholen.

Tot slot

Gaat het om een leven lang te leren om je staande te houden in een rat race met steeds minder banen waarin je steeds meer moet presteren? Of gaat het om een leertraject waar je gaandeweg zélf invloed op hebt? Duidelijk was tijdens de conferentie dat niet alleen het onderwijs moet veranderen; het is de samenleving zelf die de mensen niet genoeg perspectief biedt.

Een leven lang leren is mooi, maar de opgedane kennis of vaardigheden, wil je wel op een zinvolle manier kunnen inzetten. Daarvoor is een samenleving nodig die weet te waarderen (letterlijk) wat de mensen presteren. Hoe we zo’n grootschalige verandering van onze samenleving van de grond kunnen krijgen, werd tijdens de conferentie niet duidelijk. Roshan Paul stelde dat de wereld niet wil veranderen. Meer begrip had ik voor Christine Wank: er is moed nodig.

* Toevoegingen:

• Engels onderzoek wijst uit dat (voor-) lezen vanaf jonge leeftijd wel degelijk een verschil maakt voor kinderen uit economisch zwakkere milieus, dat zij daardoor in ieder geval een begin kunnen maken met het inhalen van een culturele achterstand.
• Beste onderwijsvernieuwers: houd er rekening mee dat die hoge mate van cohesie die zo vaak ter sprake kwam tijdens deze TEDx, dat die ook aanwezig is onder jongeren. Laat die cohesie tot z’n recht komen door zelf samengestelde groepen leerlingen ruimte en tijd te bieden in je schoolgebouw, ook buiten de lesuren. Zodat leerlingen samen de lesstof kunnen doornemen en ook van- en met elkaar kunnen leren.
• Niet aanwezig tijdens deze TED, maar zeker het noemen waard is Heleen Terwijn, oprichter van de Weekendschool, een heel succesvol project dat zich ten doel stelt kinderen in achterstandswijken in Nederland een perspectief te bieden door ze in hun vrije tijd lezingen en workshops te laten bijwonen van allerlei beroepsbeoefenaars die over hun vak vertellen.