Niet alles wat je leest is waar. Maar hoe onderscheid je ware van onware uitspraken? Hier ga ik op in met mijn ‘Check de feiten‘-blogartikel. Deze gaat soms over het onderwijs, maar ook bijvoorbeeld over een actueel mediawijsheid onderwerp. Vind je dat een bepaalde claim of uitspraak een check verdient? Laat het me dan weten via Twitter: @jaap_w

Afgelopen week werd bekend dat Google websites met een onjuiste weergave van de feiten lager in de zoekresultaten wil zetten. Dat is tenminste de conclusie van NewScientist op basis van een wetenschappelijk artikel van medewerkers van Google. Helemaal nieuw is dit nu echter ook weer niet. Bij sommige zoekopdrachten, zoals naar personen of plaatsen, presenteert Google al feiten in een blok rechts naast de zoekresultaten.

Kijkend naar de huidige zoekresultaten van sommige zoekopdrachten is zo’n actie hoognodig. Zoek maar eens op beelddenken. Je ziet weinig tot geen op feiten gebaseerde links in de zoekresultaten op de eerste zoekresultaten pagina staan. Naast het feit dat lang niet alles waar is wat in de eerste zoekresultaten wordt gepresenteerd, is er ook een hele bedrijfstak ontstaan die bedrijven helpt om zo hoog mogelijk op de zoekresultatenpagina’s te komen. Ongeacht of het waar is of niet. 

Het zou een behoorlijke koerswijziging zijn ten opzichte van de huidige aanpak. Nu baseert Google zich o.a. op de populariteit van een website, de zogenaamde PageRank. In de nieuwe aanpak worden websites vergeleken met een database waarin inmiddels al 2,8 miljard feiten zijn opgeslagen. Hoe hoger het gehalte aan verifieerbare feiten, hoe hoger de ‘Trust-score’ en dus hoe hoger een website in de zoekresultaten zal komen te staan.

Gaat het werken?

Op zich lijkt dit een lovenswaardig streven van Google, maar wat zijn de gevolgen van zo’n stap? En zal het werken? Uiteraard zullen sommige zoekresultaten lager komen te staan en klinkklare nonsens en complottheorieën zullen grotendeels van de eerste pagina met zoekresultaten verdwijnen. Hoe goed het echt zal werken, zal de tijd leren.

Toch heb ik een aantal bedenkingen bij deze ontwikkeling. Ten eerste zijn niet alle feiten even hard. Neem bijvoorbeeld de economie. Volgens de heersende doctrine moet de overheid bezuinigen als er een tekort is. Toch zijn er behoorlijk wat economen die het met die opstelling om gefundeerde redenen niet eens zijn. Wat is dan het ware feit? Zo zijn er nog vele andere situaties/vragen te bedenken waarop geen eenduidig antwoord voorhanden is. Daarnaast veroudert sommige kennis ook. Hoe snel wordt de database hierop aangepast? Zeker in het medisch domein veranderen de feiten nog wel eens. Feiten die soms van levensbelang zijn.

Hoe beoordeel je ‘waarheid’ in opinie?

Verder kun je je afvragen hoe opinieartikelen worden behandeld. Krijgen die een lagere ranking omdat ze weinig correcte feiten bevatten? Dezelfde vraag is van toepassing op satirische websites als De Speld. Het zou jammer zijn als dergelijke websites uit beeld verdwijnen. Parodieën vervullen een belangrijke functie. Ze laten mensen met een andere bril en daardoor vaak kritischer naar een bepaald onderwerp kijken.

En dan is er nog het delicate aspect van censuur. Wat gebeurt er met feiten die Google onwelgevallig zijn? Of met feiten die men in bepaalde landen ook liever niet onder ogen ziet (zoals bijvoorbeeld de Armeense genocide in Turkije)?

Al met al vind ik het aan de ene kant een goede ontwikkeling, maar aan de andere kant moet dit ook kritisch worden gevolgd. Nog afgezien van de vragen die ik hierboven heb gesteld:

Willen we wel dat het bepalen van wat waar is in handen komt te liggen van een bedrijf?

Het blijft in ieder geval nog even afwachten wat er met dit idee gebeurt omdat Google zelf nog niets hierover heeft meegedeeld. Dus of deze nieuwe manier van zoekresultaten ordenen wordt ingevoerd is nog niet duidelijk, maar lijkt me wel aannemelijk omdat Google continue bezig is met het verbeteren van z’n zoekmachine.