Medialogica: over mediawijsheid en... de omroep

Als we denken dat we nu al jaren overstroomd worden door nieuwsberichten en hoe daarmee om te gaan: ja, dat is zo. Maar dat is altijd zo geweest. Lees maar eens in wat geschiedenisboeken en dan weet je: in allerlei situaties komen er allerlei berichten waar dan ook vandaan. En dan moet je maar zien wat waar is en wat niet. En hoe je dat moet interpreteren. Dat vind ik enerzijds geruststellend, omdat dat altijd aan de orde is. Anderzijds denk ik: ja maar, hoe gaan we om met al die berichten?

Kennis is heel belangrijk; dat heb ik al vaker betoogd. Je moet toch het nodige weten om alles wat op je afkomt te overwegen en na te gaan: klopt dit? Dat valt niet altijd mee. Maar misschien is er een handreiking.

De verschillende kanten van een verhaal

Al een aantal jaren is op tv Medialogica te zien, gemaakt door omroep Human. Het programma laat zien hoe bepaalde feiten het nieuws halen en hoe je daar je mening over kunt vormen. Een goede documentaire was die over de Oostvaardersplassen: een natuurgebied dat het nieuws haalde omdat er een paar winters geleden veel dieren stierven doordat (zoals sommige mensen vertelden) er niet genoeg eten was voor de dieren die daar verbleven. Medialogica laat goed zien wat de bedoeling was van de beheerders van dit gebied en de demonstranten die het niet konden aanzien dat daar grote grazers stierven. Als je alleen de berichten in de kranten ziet, dan krijg je een bepaalde blik op het probleem. Dan denk je: het kan toch niet waar zijn dat daar dieren sterven. Geef ze toch te eten. En zo kwam een groep mensen ertoe om eten aan te voeren en de grazers bij te voeren.

In Medialogica komen de mensen aan het woord die vertellen wat de achtergrond is van de Oostvaardersplassen. Gesprekken met de boswachters bijvoorbeeld. Zij vertellen wat het oorspronkelijke idee was van de Oostvaardersplassen: een gebied waarin de natuur zijn gang gaat. Zonder ingrijpen van de mens. En ja: dat kan leiden tot taferelen die wij soms niet begrijpen. De natuur is wreed. Wij willen geen dieren zien sterven. Maar zo gaat het wel. Deze documentaire laat zien dat er actie gevoerd wordt door mensen, bijvoorbeeld met foto’s van uitgehongerde dieren. Dat roept emotie op. En omdat men vervolgens met voer voor deze dieren komt, wordt het natuurlijke evenwicht in het gebied verstoord. De mensen die in dit natuurgebied werken, worden zelfs bedreigd. Flinke gevolgen dus, en dat door de manier waarop het gebracht en geframed wordt.

Het belang van medialogica

Medialogica laat ons zien wat er achter het nieuws gebeurt. Het helpt mee je mening te vormen door de andere kant van wat je oppervlakkig soms in berichten hoort te laten zien. Het nieuws komt niet tot je in een mening, maar uit verschillende hoeken. En dat is wat je ook moet leren zien bij mediawijsheid. Het is heel makkelijk om een bericht tot je te nemen en te denken: dit is het. Maar: er zijn altijd belangen van verschillende kanten. Dat kun je mensen goed laten meemaken door beelden. En wie kan die beelden beter laten zien dan omroepen? Human is er overigens ook voor het onderwijs. Scholieren en leraren kunnen online informatie vinden en er is een onderwijsnieuwsbrief. Ook kun je ontvangen worden in Beeld en Geluid in Hilversum, waar je als klas of als leraar kennismaakt met medialogica. Het geeft weer een extra dimensie aan mediawijsheid. Heel belangrijk, aangezien we dagelijks worden bedolven onder beelden.