Column - Nieuws op school: een pleidooi voor de krant

We hebben een periode vol nieuws achter de rug. De aanslag in Utrecht die nog op het netvlies stond, en: verkiezingen. En er was een partij die alle aandacht opeiste, namelijk Forum voor Democratie onder aanvoering van Thierry Baudet. Dat heeft veel stof doen opwaaien. Een prachtig onderwerp om op school aandacht mee te besteden aan nieuws. In het vak maatschappijleer bijvoorbeeld. Maar hoe kom je dan aan informatie? ‘Van internet, Google!’, hoor ik iedereen al zeggen. Ik pleit ervoor dat scholen in zo’n geval naar de krant grijpen. Op papier of digitaal. Het is de beste manier om informatie uit allerlei hoeken binnen te halen. En zo genuanceerd mogelijk.

Veel scholen, heb ik de afgelopen periode gemerkt, hebben echter geen abonnement meer op kranten. Ook niet op de Krantenbank. Waarom niet? Omdat men denkt die informatie vrij op het net te kunnen vinden. En dat kan volgens velen ook zonder krant. Maar dat zal moeilijker worden. Gratis nieuws bestaat namelijk niet.

Europese maatregelen

Er zijn maatregelen voorgesteld die na de Europese verkiezingen in mei aanstaande wellicht van kracht gaan worden. Daar is artikel 11. Dat behelst dat als je als online platform linkt naar een nieuwsbron, je mogelijk een licentie nodig hebt en moet gaan betalen aan de uitgever die achter dat nieuws zit. Maar ja: wat blijft er dan over van ons ooit anarchistisch bedoelde internet?

En dan artikel 13. Het uploadfilter. Ik citeer van Nu.nl (13 februari 2019): “Techbedrijven als Google en Facebook worden aansprakelijk voor materiaal dat gebruikers delen.” Dat wordt nog wat. En dus gaan techbedrijven zelf controleren of materiaal rechtenvrij is. Dat heeft veel consequenties. Het kan onder meer betekenen dat je niet zomaar nieuwsberichten uit kranten op internet meer kunt vinden. Alleen als je al een betaald abonnement op een krant hebt.

Wat zijn de gevolgen?

Maar is dat heel ernstig? Natuurlijk vinden de techbedrijven dat wel. Omdat het moeilijker wordt gemaakt om hun sites in de lucht te houden.

En ook voor bijvoorbeeld het onderwijs is dit iets om goed over na te denken. Het is nu al zo dat veel kranten achter betaalmuren zitten. Je kunt een paar artikelen per maand gratis bekijken. Daarna zie je alleen nog de kop. Nu.nl en NOS.nl hebben vrij toegankelijke websites met nieuws. Maar daar kun je als scholen toch geen werkstuk mee volschrijven? Je vindt er namelijk niet altijd uitgebreide achtergrondinformatie over onderwerpen.

Er is nog een bedreiging volgens sommigen. Onlangs werd bekend dat de Autoriteit Persoonsgegevens dreigt met boetes voor websites die wetgeving rond cookies overtreden. Het gaat om websites die de bezoeker maar één optie geven: de cookies accepteren. Doe je dat niet, dan kun je de site niet bezoeken. Dat mag niet.

Er wordt nu steen en been geklaagd door de makers van de sites. Want: die cookies maken het nu juist mogelijk dat de sites kunnen bestaan. Enerzijds omdat nieuwssites met een betaalmuur daarmee bijhouden hoeveel artikelen de bezoeker gratis leest, voordat ze als abonnee moet inloggen. Anderzijds omdat ze de gegevens en het (klik)gedrag van de bezoekers door aan adverteerders. Die op hun beurt hun producten onder de aandacht van de bezoekers brengen. Wanneer je zulke cookies kunt weigeren en toch de website kunt bezoeken, kan dat zorgen voor minder reclame-inkomsten. En kan de website dus uiteindelijk gaan verdwijnen.

Wat kun je als school doen?

Wat nu? Scholen moeten begrijpen dat gratis nieuws niet bestaat. Er worden journalisten de wereld over gestuurd om te berichten over wat er aan de hand is. Dat kost geld. En ook voor wat zij schrijven, moet betaald worden. Dat noemen we dus auteursrecht. En we willen toch ook dat leerlingen weten wat er in de wereld gebeurt? De (digitale) krant is daarvoor een fantastisch middel. Alleen hebben steeds minder mensen het geduld die te lezen. Die kijken liever op de telefoon naar gratis websites. Maar ja: kun je daar straks nog wel uitgebreide artikelen op vinden? Met alleen een krantenkop kom je niet ver. Docenten en directies van scholen: het is niet anders. Jullie zullen leerlingen weer moeten leren om te gaan met actuele maatschappelijke informatie die je kunt vinden in kranten. Daar zal weer tijd voor moeten worden ingeruimd.

Neem een abonnement op de krant; papier of digitaal. Of gebruik Nieuws in de klas. Alle nieuwsbedrijven doen hier aan mee. Het is maatschappelijk verantwoord. De nieuwsservice is een dienst waarmee scholen kosteloos kranten kunnen laten bezorgen en digitaal kunnen volgen. De organisatie biedt ook materiaal en lessuggesties om nieuws in de klas te behandelden. Heel uitgebreid en actueel, en voor alle vakken van belang.

Als je meer wilt weten over de veranderingen die in Europees verband worden voorgesteld dan zijn de volgende pagina’s belangrijk:

Auteursrecht: EU past regels aan het digitale tijdperk aan (red. niet meer beschikbaar)
Is de voorgestelde Europese herziening van online auteursrecht wel een goed idee? (red. niet meer beschikbaar)
Brussel stemt voor nieuwe auteursrechtenwet met ‘uploadfilter’
Omstreden auteursrechtenwet aangenomen door EU-parlement

Goed geïnformeerde mensen in deze maatschappij, dat willen we toch allemaal? Mijn oproep is gericht aan scholen en schoolbibliothecarissen. Om juist nu in deze dynamische tijd gebruik te maken van een krant die ons goed informeert. Dat is onmisbaar.