danah boyd (haar naam schrijft ze in lowercase) is een expert op het gebied van digitale technologie en (Amerikaanse) jongeren. Ze is onderzoeker bij Microsoft en New York University, partner bij Harvard’s Berkman Center, een heel relevante blogger en een veelgevraagd spreker. Eerder dit jaar kwam haar boek ‘It’s Complicated’ uit. Verplichte kost voor iedereen die jongeren en hun gebruik van sociale media beter wil begrijpen.

Want danah boyd wil de relevantie van sociale media voor jongeren graag uitleggen. Aan mensen die grote impact hebben op het dagelijkse leven van jongeren. De mensen die zich zorgen maken over schermverslaving, over volwassenen met slechte bedoelingen en over online pesten. Mensen die jongeren vooral zien als een kwetsbare groep.

Acht jaar onderzoek

‘It’s Complicated’ is het resultaat van acht jaar onderzoek en gebaseerd op de 166 gesprekken die zij met Amerikaanse jongeren voerde. Het nadeel van een boek als dit is, dat het al achterhaald is op het moment dat de inkt nog nat is. Het sociale netwerk MySpace komt bijvoorbeeld heel vaak voor, maar WhatsApp bijvoorbeeld niet. boyd staat stil bij het snel veranderende (social) medialandschap, maar concludeert dat gedrag nauwelijks verandert.

‘It’s Complicated’ is het resultaat van onderzoek. Dat merk je aan de opzet van het boek en de wijze waarop het geschreven is. Het is af en toe doorbijten, boyd verkiest inhoud en volledigheid boven een lekker geschreven boek.

Digitaal flaneren de enige optie

De belangrijkste conclusie uit het boek? Amerikaanse jongeren kunnen geen kant op. De maatschappij – ouders voorop – beperkt de mogelijkheden van deze generatie jongeren om buitenshuis rond te hangen, iets dat ze graag willen. Jongeren worden tegenwoordig bijvoorbeeld gehaald en gebracht naar school en missen hierdoor het samen oplopen. Rondhangen op een mall is er ook nauwelijks meer bij. Volgens boyd is de Amerikaanse maatschappij meer geïnteresseerd in scharrelvlees dan in scharreljongeren.

Sociale media zijn vaak de enige publieke plekken waar jongeren elkaar kunnen ontmoeten en waar jongeren zich een onderdeel voelen van de maatschappij. Jongeren geven er hun leven vorm. Commerciële intenties van de aanbieders van die media en meekijkende ouders nemen ze hierbij voor lief. Verslaafd aan een beeldscherm? Nee, verslaafd aan elkaar. Sociale media faciliteren die behoefte omdat rondhangen in het echte leven maar moeilijk lukt.

Te veel bescherming

Ouders isoleren jongeren in hun dagelijkse leven en controleren bovendien hun digitale leven. Dit komt vooral voort uit angst en de behoefte om jongeren te beschermen.

Ouders zijn negatief over de wijze waarop andere ouders hun kinderen opvoeden en de normen en waarden die hierbij gehanteerd worden. Angst voor online pesten speelt ook een grote rol, net als de angst voor volwassenen op het internet met kwade bedoelingen. De tv-serie ‘To Catch a Predator’ heeft bijvoorbeeld een grote invloed gehad op het beeld dat Amerikaanse ouders hebben van de risico’s van seksueel misbruik via contacten op het internet. In deze tv-serie (die van 2004 – 2007 liep) werden mensen met kwade bedoelingen met jongeren, in de val gelokt.

Het wrange is dat ouders vervolgens klagen over het vele gebruik van sociale media, volgens boyd zijn die ouders vaak zelf de oorzaak.

Zichtbaarheid van pesten

danah boyd stelt dat het gebruik van sociale media de zichtbaarheid van (ongewenst) gedrag vergroot, maar niet versterkt. Jongeren die online in de problemen komen, hebben in het dagelijkse leven vaak ook problemen.

Pesten is ook niet zozeer veranderd, maar de online zichtbaarheid wel. Ook hier is context weer van belang, net als het wantrouwen van ouders ten opzichte van andere jongeren en hun ouders.

Jongeren zien pesten vaak niet zozeer als pesten (eenzijdig, duidelijke machtsverhouding tussen slachtoffer en dader) maar als een langer lopend conflict tussen twee partijen. Het niet begrijpen van de context of invallen op het verkeerde moment, maken dat ouders de situatie verkeerd inschatten. Ouders verergeren de situatie vervolgens door het labeltje ‘digitaal pesten’ te plakken.

Dagtaak: het managen van een indruk

Het managen van een indruk op sociale media is een dagtaak voor jongeren. Vooral omdat per medium vaak verschillende aspecten van hun identiteit centraal staan, met specifieke peers (gelijkgestemde contacten). Het medium is hierbij niet belangrijk, de context is dat wel. boyd geeft hierbij het voorbeeld van een jongen die een deel van zijn identiteit (opgegroeid in een getto) met bijbehorende peers, niet wil mengen met een ander aspect van zijn identiteit op een ander medium, waarbij zijn ambitie om naar een goede school te gaan centraal staat.

Privacy heeft dan ook minder te maken met de toegang tot content, maar meer met de toegang tot de betekenis van die content. Voor jongeren is er niets irritanter dan een reactie van iemand die de specifieke context niet begrijpt, de plank mis slaat en dus het (zorgvuldig opgebouwde) beeld verstoort. Het missen van de context is volgens jongeren ook een veelvoorkomende oorzaak van problemen met ouders.

Digital natives of digital naives?

Jongeren hebben volgens boyd weinig benul van het instellen van de mate van privacy op sociale media. Terwijl privacy wel degelijk belangrijk voor ze is. Ze zoeken de oplossing dan ook vooral in het optrekken van rookgordijnen en het bedekken van activiteiten en gevoelens. Een verwijzing naar een songtekst of artiest om een gevoel duidelijk te maken, het gebruik van codewoorden, het één schrijven maar het anders bedoelen, maken dat meelezende ouders maar slecht in staat zijn te begrijpen wat er echt gebeurt. En als jongeren het gevoel krijgen dat er te veel wordt meegekeken, dan verdwijnen ze naar een ander medium.

boyd heeft weinig met de term ‘digital natives’. Ze vind dat de digitale vaardigheden van jongeren sowieso nogal overschat worden en noemt ze ‘digital naive’. Maar belangrijker vindt ze dat jongeren de herkomst van informatie maar moeilijk op waarde kunnen schatten. Google toont bijvoorbeeld altijd de waarheid, terwijl Wikipedia wordt afgedaan als subjectief en dus onbetrouwbaar. boyd wijdt niet voor niets een hoofdstuk aan (het belang van) mediawijsheid.

Conclusie? Lezen!

boyd heeft een positief boek geschreven. Niet in de zin dat internettechnologie problemen oplost, maar ‘It’s Complicated’ toont de relevantie en tegelijkertijd de noodzaak van sociale media voor jongeren. Het boek gaat op zoek naar verklaringen voor online gedrag en biedt hierbij (in ieder geval mij) nieuwe inzichten. Heel verfrissend om eens te lezen over jongeren en sociale media, zonder dat het gaat over het percentage dat Facebook verlaat, Snapchat gebruikt of een smartphone heeft.