Boeken. Rijen en rijen met boeken. Iedereen is stil en je mag er niets. Zuchtend en steunend loopt Thomas uit groep 8 van basisschool De Regenboog tussen de boekenkasten van de OBA door. In zwart-wit gefilmd laat hij de kijker zien dat hier werkelijk niets te beleven valt.

Is dit de bibliotheek anno 2016? Nee, integendeel! Thomas is bezig geweest met de opdracht ‘zien hoe media de werkelijkheid kleuren’. Zijn filmpje laat zien dat je, door de beelden die je kiest en de manier waarop je filmt, de kijker iets kunt laten geloven. Dit is één van de opdrachten waar leerlingen tijdens MediaQuest mee aan de slag gaan.

Zélf nadenken over media

Al vanaf zeer jonge leeftijd maken kinderen gebruik van tablets, smartphones en laptops. Zij groeien ermee op en zijn experts in het gebruik ervan. Tijdens de overgang van het primair naar het voortgezet onderwijs wordt hun mediagebruik ineens heel intensief. Dat is leuk en uitdagend, maar heeft ook valkuilen, want: wat is er eigenlijk over jou te vinden op internet? Wil je dat wel? En geloof jij alles wat je leest op internet: welke bronnen kun je vertrouwen en welke niet? Maar ook: hoe kun je media inzetten om jouw doelen te bereiken?

Als Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) wilden wij kinderen en jongeren begeleiden in hun mediagebruik. We wilden dit echter op een voor jongeren aansprekende manier doen, een manier waarbij ze gestimuleerd en uitgedaagd worden zélf na te denken over media en hoe deze gebruikt en ingezet worden.

Zo is het ontwikkeltraject van MediaQuest gestart. MediaQuest is een interactieve tabletgame over mediawijsheid die is ontwikkeld door de OBA. De game is bedoeld voor kinderen uit groep 8 van de basisschool en jongeren uit de brugklas vmbo/havo/vwo en wordt in de bibliotheek gespeeld, onder begeleiding van een bibliotheekmedewerker.

Een jaar lang programmeren

De vorm van MediaQuest is voortgekomen uit de bestaande Tablet Tour die de OBA sinds 2013 aanbiedt aan jongeren. Dit is een interactieve game waarbij jongeren zelfstandig de bibliotheek ontdekken door QR-codes te zoeken, filmpjes te bekijken en creatieve opdrachten te maken. Deze game bouwden we met ARLearn, software voor het maken van serious games, ontwikkeld door de Open Universiteit in Heerlen. Door het succes van deze tour en de reacties uit het onderwijs wisten we dat scholen interesse hebben in games als deze: projecten waarbij moderne middelen worden ingezet en leerlingen zelf op onderzoek uit gaan.

Met de Tablet Tour en het door Mediawijzer.net ontwikkelde Mediawijsheid Competentiemodel hadden we genoeg handvatten om een game over mediawijsheid te ontwikkelen voor kinderen tussen de 10 en 14 jaar. Om dit idee te kunnen realiseren zijn we in gesprek gegaan met het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Geïnspireerd door de Tablet Tour zag ook zij mogelijkheden voor zo’n interactieve tabletgame en kon zij daarbij één van haar eigen doelen bereiken: de landelijke infrastructuur  voor mediawijsheid verder vormgeven en haar immense archief met beeldmateriaal meer onder de aandacht brengen. Patsboem, de maker van educatieve materialen en verantwoordelijke voor de Mediascan in de Beeld en Geluid experience, kwam erbij om ons op educatief gebied te ondersteunen.

Zo begon onze geheel eigen ‘Quest’, want hoe geef je zo’n game over mediawijsheid vorm? Een jaar lang hebben we met een ontzettend enthousiast team gebrainstormd, beeldmateriaal uitgezocht, de creatiefste opdrachten bedacht en vele uren geprogrammeerd. Wat een avontuur! We hopen dat het plezier dat we hebben gehad tijdens het bedenken en maken van MediaQuest, terug te zien is in de game.

Van viral tot talkshow

Hoe werkt MediaQuest nu precies? Leerlingen krijgen in duo’s een tablet van de bibliotheek. Hierop staat de app MediaQuest geïnstalleerd. De app vraagt de leerlingen om op zoek te gaan naar verschillende QR-codes. Iedere QR-code heeft een eigen kleur en hangt ergens in de bibliotheek. Als de goede QR-code gescand wordt, krijgen de leerlingen een filmpje of boekfragment te zien, dat altijd een link heeft met mediawijsheid. Daarna krijgen ze een verwerkingsopdracht. Die zijn er in diverse vormen: van filmen en fotograferen tot inspreken en intypen op de tablet.

MediaQuest bestaat uit tien opdrachten. Het Mediawijsheid Competentiemodel kent namelijk ook tien verschillende competenties. We vinden het belangrijk dat de kinderen met al deze aspecten kennismaken. Bij elke competentie hebben wij dus een vraag ontwikkeld die aansluit bij de leefwereld van jongeren. Zo filmen de leerlingen hun eigen boektrailer, bedenken ze een viral voor de bibliotheek, doen ze bronnenonderzoek voor een pitch, maken ze hun eigen talkshow en herkennen ze rolpatronen in films en games.

Niet alle duo’s gaan met dezelfde opdrachten aan de slag. Ieder groepje kiest aan het begin van MediaQuest voor een gids. De gids stelt de leerlingen vragen en geeft ze af en toe een tip. Er zijn tien verschillende gidsen waar uit gekozen kan worden. De gidsen zijn allemaal jongeren die op hun eigen manier media inzetten om iets te bereiken. Als gids kan er onder andere gekozen worden voor een jonge internetondernemer, een Facebook-fan, een make-upvlogger, een journalist in spe en een gameontwikkelaar.

Succesfactor

Dit jaar hebben we MediaQuest groots gelanceerd en inmiddels hebben we zo’n zestig klassen in de OBA ontvangen, zowel van het primair als het voortgezet onderwijs. Vanwege de overweldigende belangstelling hebben we even een stop op het aantal inschrijvingen gezet. Het concept spreekt scholen dus aan. Zelf content creëren past helemaal bij deze doelgroep en hun leefwereld met bloggers en vloggers, en ook de zelfstandigheid die de kinderen krijgen door met een tablet op pad te gaan in de bibliotheek, werkt. Het spelen van een game in de bibliotheek verrast kinderen en spreekt tot de verbeelding.

En niet alleen de leerlingen steken er wat van op… Ook een aantal docenten maken we op deze manier mediawijzer. De opdracht waarbij leerlingen hun docent googlen, is voor hen een eyeopener; dan blijkt dat zij hun sociale mediaprofielen een stuk minder beveiligd hebben dan ze zelf dachten.

Het land in

Nu is het tijd om het land in te gaan! MediaQuest is zo ontwikkeld dat het op elk moment, in elke bibliotheek gespeeld kan worden. We hebben de game inmiddels overgedragen aan vier bibliotheekorganisaties en hopen in 2017 nog meer bibliotheken enthousiast te maken om MediaQuest over te nemen. Geïnteresseerde bibliotheken mogen de game dan onbeperkt gebruiken, krijgen een set met 10 gekleurde QR-posters en een workshop op locatie. Voor een set van 15 Android-tablets zorgt elke bibliotheekorganisatie zelf.

ARLearn, de software waarmee MediaQuest gebouwd is, is toegankelijk, maar vereist wel de nodige digitale vaardigheden. In de workshop laten we bibliothecarissen met deze software kennismaken en we vertellen hoe de game tot stand gekomen is en hoe ze de game in hun eigen organisatie kunnen inbedden.

Wij willen natuurlijk heel graag dat MediaQuest een succes wordt in bibliotheekland. Daarom bieden we aan om naast de workshop ook aanwezig te zijn bij de eerste groepsbezoeken, zodat we onze bibliotheekcollega’s kunnen bijstaan en tips en tricks kunnen geven.

En Thomas? Die is alweer bezig met zijn volgende opdracht. Hij stelt de camera van zijn tablet scherp en filmt de andere kant van de OBA, ditmaal in kleur. Toffe chillplekken, altijd een leuk boek te vinden en je kunt er ook nog eens je huiswerk maken en gamen… de bibliotheek saai? Echt niet!

MediaQuest ontving een speciale vermelding binnen de Mediawijzer.net Stimuleringsregeling Aanmoedigingsprijs 2016.