Sexting, sextortion, geen-foto’s-Op-Facebook-Pictogram… We worden de laatste tijd via campagnes, nieuwsitems en krantenartikelen weer regelmatig gewaarschuwd voor de dreiging en gevolgen van digitale misstappen. Uit de vaak schrijnende voorbeelden blijkt wel dat zowel jongeren als volwassenen hulp kunnen gebruiken bij het bewust omgaan met digitale media. Hoe help jij als mediaprofessional jezelf en je doelgroep om de juiste weg te vinden in de digitale maatschappij?

Van ‘offline’ opvoeden…

Toen ik tien jaar geleden mijn eerste kind kreeg, besefte ik niet dat ik me, naast regulier opvoeden, ook nog bezig moest gaan houden met digitaal opvoeden. In het prille baby-begin leerde ik luiers verschonen via de directe instructie van de kraamhulp. “Ik doe het één keer voor. En nu jij…” Maar goed ook, want die luiers lijken heel eenvoudig, maar zijn juist verraderlijk in hun simpelheid. We verslonden gretig een collectie opvoedboeken, zodat we niet in paniek raakten bij onverklaarbare nachtelijke huiltjes. “Ga jij eruit of ik? Nee joh…hoeft niet…ik lees hier dat dit een droomhuil is.”

Naarmate de jaren vorderden, voelden we ons zelfvertrouwen als opvoeders groeien. Maar toen mijn zoon met 8 jaar besloot dat hij nu toch écht klaar was om met zijn gespaarde centjes een smartphone aan te schaffen, sloeg de schrik me om het hart. Jee. Nu moet ik hem ook nog digitaal opvoeden.

Naar digitaal opvoeden

Nu weet ik als consultant onderwijsinnovatie en mediacoach wel wat van digitale media. Maar dat wil niet zeggen dat ik mijn eigen kind daarom perfect kan begeleiden bij de eerste digitale stapjes: ik vind de offline stappen al lastig genoeg!

Nadat de smartphone in huis was – niet zonder de benodigde discussie overigens – deed ik mijn best om geduldig samen met mijn zoon zijn eerste schreden binnen de digitale maatschappij te zetten. Ik legde uit, vertelde over de online wereld, we probeerden samen dingen uit, en ik gaf – vond ik zelf – hele slimme tips die hij voor een deel oppakte en deels aan zich voorbij liet gaan.

Campagne #geenhoofd

Mijn zoon leerde mij ook veel over mijn eigen sociale media gedrag en wees me terecht als ik weer een koddige kinderfoto op Facebook had geplaatst. “Mama, ik vind dat je niet zomaar een foto van mij online moet zetten. Dat kun je toch ook wel even met mij overleggen?” Slim kind. Hij had nog gelijk ook.

Naast een open communicatie thuis, helpen ook de actualiteiten in media om het gesprek over digitale do’s & don’ts te blijven voeren binnen het gezin. Zo was er onlangs de campagne #geenhoofd, met de slogan: ‘Als je iets deelt, hoofd buiten beeld’, gericht op jongeren en sexting.

Sextortion gericht op volwassenen

Was #geenhoofd gericht op de doelgroep jonge tieners, nu kwam onlangs een item in het nieuws dat met name op volwassen mannen gericht was. Het ging over sextortion. Dat komt in het kort neer op het volgende: man gaat in op vriendverzoek van een onbekende dame op Facebook.
(Ja. Daar ging het dus al mis! Dat moet je dus niet doen!)

Dame zoekt één-op-één contact, man wordt voor een Skypesessie uitgenodigd en denkt met vrouw te chatten. De man wordt overgehaald om zijn ‘mannelijkheid’ tentoon te spreiden, waarna afpersing volgt.  Ik moest me persoonlijk wel even achter de oren krabben over zoveel naïviteit van de mannen in kwestie. Maar goed: mannen komen van Mars en vrouwen van Venus. Dus logisch dat ik dat als vrouw niet altijd snap.

Mediawijsheid voor volwassenen

De conclusie waar ik naartoe wil is dat blijkbaar niet alleen kinderen en jongeren geholpen kunnen worden met het maken van digitale stappen, maar ook volwassenen nog wel wat hulp kunnen gebruiken in dit proces. Hoe kun je een kind of jongere goed helpen om kritisch, actief en bewust om te leren gaan met de digitale wereld, als je die wereld zelf ook niet helemaal beheerst? Waarom voeg je zomaar onbekenden toe aan je Facebook? Waarom plaats je foto’s van je kinderen online zonder erbij na te denken? Antwoord is volgens mij: omdat wij als volwassenen ook maar mens zijn. Wij hebben ook niet alle wijsheid in pacht. Wij zijn niet opgegroeid met de digitale snelweg. Maar die hoort er wel bij in onze huidige maatschappij. En dat vinden we soms best moeilijk.

Rol van de mediaprofessional

Volwassenen hebben een belangrijke rol om jongeren op te voeden tot burgers die actief, bewust en kritisch in de maatschappij staan. En omdat de samenleving steeds sneller gaat en digitale media steeds belangrijker worden in de leefwereld van de jongeren, kan juist de mediaprofessional een uitstekende rol spelen om ouders en jongeren te helpen bij het voorbereiden op en leven in de digitale maatschappij. Als mediaprofessional ben je natuurlijk ook maar mens, maar je hebt wel een voorbeeldfunctie. En dus een behoorlijke verantwoordelijkheid op dit vlak.

Ooit had Sire de campagne: ‘De maatschappij, dat ben jij‘. De boodschap hiervan was dat het erg makkelijk is ‘de maatschappij’ de schuld te geven van verharding, vervaging van normen en waarden, individualisering etc., maar wij vormen zelf die maatschappij en moeten dus ook zelf onze verantwoordelijkheid nemen. Volgens mij is dat voor de digitale wereld niet anders.

Welke rol neem jij als mediaprofessional aan om zelf bij te blijven, en welke stappen neem jij om je doelgroep te helpen de juiste weg te vinden in de digitale maatschappij?