Swipen, klikken, selfies maken, games spelen en apps gebruiken. Voor veel kinderen zijn dit makkelijke handelingen, zij weten niet beter dan dagelijks digitale media te gebruiken. De afgelopen jaren is er heel veel veranderd in de digitale wereld: steeds meer gezinnen hebben een tablet in huis, soms hebben kinderen zelfs een eigen tablet. Ook mogen veel kinderen de smartphone van hun ouders gebruiken.

Meningsverschillen

Er bestaan veel meningsverschillen over het gebruik van digitale media door jonge kinderen. Enerzijds bestaat het idee dat tablets goed zijn voor de ontwikkeling. Zo kunnen kinderen door tabletgebruik mogelijk motorische vaardigheden en schoolse vaardigheden opdoen. Ook bestaan er vele apps die taal- en rekenvaardigheden stimuleren. Er wordt dan gedacht dat het tablet- en smartphone gebruik een goede voorbereiding is op de toekomst van het kind. Anderzijds wordt er een negatieve houding tegenover digitale middelen aangehouden. De mening heerst dat kinderen te jong zijn om met digitale middelen in aanraking te komen, mogelijk omdat er gevaren aan verbonden zijn. Kinderen lijken soms liever thuis te gamen op de tablet dan naar buiten te gaan, en dat levert zorgen op bij veel ouders. De enerzijds positieve en anderzijds negatieve argumenten zorgen voor veel onduidelijkheid over het mediagebruik van jonge kinderen

Lange termijn effecten

Om meer duidelijkheid te krijgen wordt er steeds meer onderzoek gedaan naar mediagebruik van kinderen. Sinds 2012 wordt het Iene Miene Media onderzoek uitgevoerd, een jaarlijkse monitor van mediagebruik in gezinnen met jonge kinderen in Nederland. Uit het Iene Miene Media 2018 onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat 46% van de jonge kinderen voor het eten televisiekijken, filmpjes afspelen en apps gebruiken. Maar tien jaar geleden konden we nog niet eens weten wat voor technologieën er nu, in 2018, beschikbaar zouden zijn. De snelheid waarmee de digitale mediawereld zich ontwikkelt is enorm. Deze snelle groei is maar lastig bij te benen door onderzoek. Tegelijkertijd zijn de effecten van blootstelling aan nieuwe media mogelijk pas op lange termijn te zien. We weten nu bijvoorbeeld nog niet wat voor effect het dagelijks tabletgebruik van een kind op 10-jarige leeftijd heeft op de ontwikkeling en het welzijn op 20-jarige leeftijd. Het is daarom belangrijk dat er steeds weer nieuw onderzoek gedaan wordt, waarbij de korte- maar ook de lange termijn effecten bestudeerd worden.

Begeleiding door ouders

Gezien het hierboven beschreven gebrek aan kennis, is het niet gek dat veel ouders met vragen zitten over het mediagebruik van hun jonge kind. Dat blijkt ook uit het Iene Miene Media 2018 onderzoek. Het onderzoek laat zien dat er bij ruim 4 op de 10 ouders vragen bestaan over de online veiligheid van hun kinderen en hoe ze het mediagebruik van hun kinderen het best kunnen begeleiden. Ook bestaan er vragen als: “Wat spookt mijn kind eigenlijk allemaal uit als ik even niet oplet?” “Hoe lang op de tablet is té lang? en “zijn er gevaren verbonden aan het mediagebruik van mijn kind?”

Verkennend onderzoek

Veel vragen, maar wat zijn de antwoorden? De enige manier om achter deze antwoorden te komen is het doen van kwalitatief en langdurig onderzoek. Om een beter beeld te krijgen van het mediagebruik van jonge kinderen is Universiteit Leiden daarom een verkennend onderzoek gestart naar mediagebruik van kleuters. Dit onderzoek richt zich specifiek op de relatie tussen het smartphone- en tabletgebruik en diverse kind- en gezinsfactoren. Met het onderzoek hopen de onderzoekers meer inzicht te krijgen in het mediagebruik van jonge kinderen.

In het onderzoek wordt er door de onderzoekers bestudeerd hoe ouders in Nederland aankijken tegenover tablet- en smartphone gebruik van kleuters. Staan ze hier positief, negatief of neutraal tegenover, en wat zijn de redenen om het kind juist wel of niet de nieuwe media te laten gebruiken? De onderzoekers richten zich ook op de kinderen zelf: zo nemen ze een woordenschat testje af, maar onderzoeken ook de ‘digitale geletterdheid’ van kleuters. Hiermee wordt gekeken naar de vaardigheid om te kunnen omgaan met digitale media. Zo krijgen de kleuters opdracht van de onderzoeker om bepaalde taken uit te voeren op een smartphone. Op deze manier hopen de onderzoekers erachter te komen hoe goed de kleuters zich écht thuis voelen in het swipen, klikken, selfies maken, games spelen en apps gebruiken.

Om een volledig beeld te kunnen vormen over de doelgroep, zijn de onderzoekers nog op zoek naar ouders van drie- en vierjarige kinderen die de vragenlijst in willen vullen via www.bit.ly/digitalekleuter. We hopen dat het mediawijze netwerk deze oproep wil beantwoorden, danwel verspreiden onder ouders.

Mocht je nog aanvullende informatie hebben of vragen over het onderzoek, dan horen we dat graag via een reactie onder het artikel of via digitalekleuters@gmail.com. Alle tips, onderzoeken of opmerkingen zijn zeer welkom.

Alvast hartelijk bedankt vanuit het onderzoeksteam van Universiteit Leiden bestaande uit Lisa Habermehl, Urlisa Kwidama, Lieke Dudink, Vera Bosch & Tirza Smits