De spin en het web zijn twee verschillende fenomenen. De spin is een levend dier en de draden van het web zijn dode materie. De spin heeft het web nodig voor zijn levensonderhoud en blijft het web onderhouden en desgewenst uitbreiden.
De mens en het web zijn ook onderling verschillende fenomenen. Want de mens is een tastbaar, levend wezen. En technologie? Wat is dat zonder de mens?
De mens heeft met technologie heel veel nieuwe manieren om zich te manifesteren. Al heeft de mens de meerwaarde van technologie – stom genoeg – in veel gevallen uitbesteed aan commerciële en politieke partijen.
De mens is een tastbaar, levend wezen. En technologie? Wat is dat zonder de mens?
Hieronder het verhaal over hoe technologie zich verder ontwikkelt via de mens. Huishoudelijke mededeling: als ik het hieronder heb over “technologie” bedoel ik digitale technologie.
Over “De maniac”
In mijn vorige blog heb ik het beginmoment van/voor technologie, vlak na WO II, beschreven.
In het boek “De maniac” is Von Neumann weliswaar de hoofdpersoon, maar het verhaal eindigt met een levendige beschrijving van “Deep Mind” en hoe dat won van de regerende Go-kampioen, een veel indrukwekkender prestatie dan winnen van een schaakkampioen. Dus eigenlijk gaat het in “De Maniac” over de verdere uitwerking van de ideeën en mogelijkheden die Alan Turing en later Von Neumann al veel eerder hadden gezien en gedeeltelijk uitgewerkt.
De schrijver, Banjamin Labatut, benadrukt dat het in “De maniac” om op feiten gebaseerde fictie gaat. Met het verschijnsel van de vermenging van fictie met non-fictie ben ik bekend want ik heb ‘HhhH’ en de Welwillenden gelezen waarin ook voor die aanpak is gekozen. Die boeken kunnen je, juist door de mengeling van feit en fictie, hard raken. Het spreekt daarbij wel voor zich dat de feiten over het gebeurde intact worden gelaten. .
In ”de maniac” komen enkele figuren die Von Neumann goed hebben gekend aan het woord. Van twee daarvan, zijn vrouw Klara Dan en zijn jeugdvriend Eugene Wigner heb ik wat uitspraken overgenomen.
John von Neumann
Protagonist van dit boek is John von Neumann. Een Hongaars-Joodse wiskundige die in 1937 vanuit Hongarije naar de VS is geëmigreerd. Aan zijn sterfbed, hij was drieënvijftig, zaten de voorzitter van de commissie voor atoomenergie, de minister en onderminister van Defensie, de opperbevelhebber van de luchtmacht, de Landmacht en de Marine en de militaire stafchef. Om je een idee te geven over de rol die Von Neumann in de VS heeft gespeeld.
Volgens echtgenote Klara Dan heeft haar toenmalige man tegen haar gezegd dat, precies zoals dieren wanneer ze jong zijn spelen ter voorbereiding op dodelijke omstandigheden die zich later in hun leven kunnen voordoen, wiskunde tot op grote hoogte wel eens iets zou kunnen zijn als een vreemde prachtige verzameling van spelletjes. Een onderneming waarvan het werkelijke doel, los van alle hardop uitgesproken doelen, is om langzaam veranderingen tot stand te brengen in de individuele en collectieve psyche van de mens. Als een manier om zich voor te bereiden op een toekomst die niemand zich kan voorstellen.
Eugene Wigner
Eugene Wigner zat in de twintiger jaren van de vorige eeuw op hetzelfde gymnasium in Boedapest als Von Neumann. Hij vluchtte een jaar of tien later met hem voor de Nazi’s naar de Verenigde Staten.
Neumann dacht dat, als onze soort de 20ste eeuw wilde overleven, we de leegte moesten vullen die het vertrek van de goden had achtergelaten. De enige kandidaat die die vreemde, esoterische transformatie kon bewerkstelligen was de technologie: onze immer toenemende technologische kennis was het enige dat ons van onze voorouders onderscheidde aangezien we op moreel gebied en ons filosofische en algemene denken niets beter waren dan (o.a.) de Grieken. We waren in alle kunsten in onze groei blijven steken. Op één na: technè, waarin onze kennis zo veelomvattend en gevaarlijk was geworden dat de Titanen die ooit de aarde terroriseerden er van angst bij ineen zouden zijn gekrompen.
Nog een uitspraak van Wigner: Technologie is tenslotte een menselijk voortbrengsel en moet niet als iets anders beschouwd worden. Het maakt deel uit van ons, net als het web deel uitmaakt van de spin.
Hassabis
In de jaren ‘70 van de vorige eeuw leefde Demis Hassabis, van Griekse origine, in Londen. Hij had het vroeger thuis niet breed en wilde eerst wereldkampioen schaken worden en even later wilde hij veel meer: hij wilde een nieuw brein creëren, een slimmer, sneller, vreemder brein dan we ooit gekend hebben: AGI Artificial General Intelligence, kunstmatige algemene intelligentie.
Roeland Smeets
Vanaf dat moment werkte Hassabis onvermoeibaar toe naar dat ene doel. Hij volgde nauwgezet een twintigjarenplan dat hij had uitgestippeld. Op zijn 15e deed hij eindexamen en schreef hij zich in voor de studie Informatica in Cambridge.
Hij richtte samen met anderen “DeepMind” op dat “AlphaGo” ging ontwikkelen: kunstmatige intelligentie. De vuurdoop zou een tweekamp worden in vijf spelrondes met regerend Go-kampioen Lee Sedol.
Go is, net als schaken, een oud spel, maar het is veel gecompliceerder dan schaken. De tweekamp werd wereldwijd veel bekeken toen hij op tv werd uitgezonden. Velen waren het erover eens dat waar Lee in de eerste partij was verrast, hij tijdens de tweede machteloos had gestaan. Verrassend en een enorme prestatie was het dat Lee de derde partij won! Een wonder, want Alpha Go was in staat tweehonderd miljoen stellingen per seconde door te rekenen.
Op het laatst, na de laatste speelronde, vroeg Lee zich af hoe DeepMind een algoritme had weten te organiseren dat zo speelde. De waarheid was echter dat DeepMind dat niet had gedaan.
Hassabis zelf sprak het verlossende woord: Hoewel we deze machine hebben geprogrammeerd, hebben we geen idee met welke zetten hij op de proppen zal komen. Die komen voort uit zijn training. Wij hebben alleen de datasets en de trainingsalgoritmen opgesteld.
Terug naar de spin en het web
Het web is voor de spin een middel van bestaan en tegelijk onderdeel van de spin. Als het gaat stormen en regenen, kan de spin wat reparaties verrichten aan het web.
De mens heeft sinds ongeveer vijfenzeventig jaar geleden nieuwe – digitale – mogelijkheden gecreëerd. Een eind aan die mogelijkheden is voorlopig nog niet in zicht, zeker niet als de mens ze in de hand weet te houden.
Reacties worden eerst goedgekeurd door de redactie.