In dit 51e deel van zijn langlopende serie De Netwerkmaatschappij brengt Roeland Smeets een persoonlijk verslag uit van de PublicSpaces conferentie op 5 en 6 juni 2024 met als thema ‘Taking back the internet’. Hij gaat in het verslag, dat niet volledig probeert te zijn, in op presentaties die hem opvielen. De volledige presentaties zijn terug te kijken via de website van PublicSpaces.
Het programma van dag twee start op een heel indrukwekkende manier met zangeres en activiste Toshi Reagon, die het publiek leert vanuit de tenen te zingen. Met haar door merg en been gaande stem liet ze zien dat kunst hard nodig is om een noodzakelijke boodschap over te brengen. ‘Create a home that no one can take away from you’, leerde Toshi van haar ouders.
Dat lijkt me een mooi motto voor deze indrukwekkende tweedaagse conferentie. Want dat ‘huis dat niemand je kan afpakken’ is natuurlijk hard nodig voor veel bezoekers van de conferentie. Maar ze bedoelt hier ook een onderdak dat je veiligheid, geborgenheid en meer kan bieden. Dit is hard nodig voor mensen over de hele wereld.
Juridische bescherming
Een huis dat bescherming biedt begint met juridische bescherming. Hierover sprak jurist Reijer Passchier. Zijn presentatie heette ‘De vloek van Big Tech’. Een soevereine staat bestaat eigenlijk niet meer, redeneert Passchier. Big Tech gedraagt zich nu als adel, die zich vrijelijk over de aardbol (en zelfs daarbuiten) kan bewegen en ondertussen de fundamenten van de democratie ondermijnt.
De gebruikers van hun digitale producten kunnen die producten alleen maar lenen en zullen nooit eigenaar worden. Net als vroeger de horigen ten opzichte van hun feodale heersers. Niet alleen die horigen, maar ook het land dat zij bewerkten was eigendom van hun meesters.
Reijers’ presentatie werd gevolgd door een panel, waarin Passchier nogmaals betoogde dat we niet zozeer in een kapitalistische als wel in een feodale maatschappij leven. Ook Marleen Stikker (De Waag) schuift aan. ‘Zorgvuldigheid wordt aan alles opgelegd, behalve aan AI’ is haar voornaamste boodschap. Eefje Cuppen (Rathenau Instituut) roept ten slotte op om iets aan onze afhankelijkheid van Bigt Tech te doen. ‘Of geef het op en weet dat dan ook’.
Aan het einde van de ochtend lijkt de bescherming die het juridische huis biedt uiterst mager, maar we weten nu in ieder geval hoe we ervoor staan. Een beeld dat wordt bevestigd door dit rapport.
‘Grip op politiek’
In het panelgesprek ‘Politieke grip op digitalisering’ werd door de deelnemers veel waardering uitgesproken voor wat (nu nog) demissionair staatssecretaris voor digitalisering Alexandra van Huffelen de afgelopen jaren voor elkaar gekregen heeft.
Deelnemers aan het panel waren Barbara Kathman (PvdA), voorzitter commissie digitalisering van de Tweede Kamer. Queeny Raikovsky (VVD), lid van diezelfde commissie, Jess Six Dijkstra (NSC), ook lid en Sander v.d. Waal (De Waag).
Wat ik hartverwarmend vond aan dit onderdeel was dat de politieke kleur van de deelnemers aan de discussie op de achtergrond kwam te liggen, zo duidelijk was het welk werk er op het digitale vlak verzet moet worden. Enkele opmerkingen die ik opving: er is grote behoefte aan goed opgeleid ICT-personeel en aan een Nationale Technologie Strategie. Verder hoort Digitalisering niet onder het ministerie van Economie te vallen.
Onderwijs, opgroeien met AI
De meest kwetsbare groep, die dus ook de meeste bescherming en geborgenheid nodig heeft, dat zijn onze kinderen (en hun kinderen). En die kunnen we bereiken met het onderwijs.
Het panelgesprek Opgroeien in een AI-wereld was in handen van vier deskundigen die, onder leiding van Remco Pijpers, bespraken wat zij zoal tegenkwamen.
Docent Oscar Lepoeter pleitte ervoor ‘dat meer mensen het onderwijsvak gaan leren aan de PABO’. Barbara Kathman: ‘ga samenwerken: docenten en leerlingen, neem een voorbeeld aan Wikipedia’. Docente Teresa Song Loong: ‘neem een voorbeeld aan België, dat op Europees niveau een Burger platform AI heeft opgestart‘ Opgemerkt werd ook dat er niet alleen kennis (hier overvloedig aanwezig) maar ook massa nodig is om verandering/ vooruitgang te bewerkstelligen.
Die massa zou natuurlijk kunnen bestaan uit ouders. Op dit moment zie je in allerlei landen, dat ouders elkaar opzoeken om te regelen dat hun kinderen niet te vroeg aan sociale media deel (kunnen-) nemen. Want de kwalijke gevolgen van het gebruik van sociale media door kinderen staan inmiddels buiten kijf. Hier lees je meer over hoe ouders wereldwijd in actie komen om een probleem op te lossen dat niet door overheden, laat staan door de boosdoeners zelf, aangepakt wordt.
Een huis, Europa
Tijdens de conferentie waren de Europese verkiezingen nog in volle gang. De uitslag is inmiddels bekend en de alom verwachte ‘ruk naar rechts’ heeft plaatsgevonden. Maar, voor de volledigheid, in Noord-Europa heeft ook een ‘ruk naar links’ plaatsgevonden.
In Nederland is duidelijk geworden dat – als het om technologiebeleid gaat – ‘links’ en ‘rechts’ er minder toe doen. Het gaat vooral om ‘handen uit de mouwen’ en meer autonomie. Goed nieuws is dat het European Digital Infrastructure Consortium (EDIC) is opgericht en de AI act is aangenomen.
Binnen Europa zijn verder de activiteiten van Francesca Bria heel interessant. In Londen, Barcelona en Berlijn heeft ze zich als hoogleraar en activiste laten gelden. Nu, na de ‘ruk naar rechts’ moet er volgens haar op drie punten actie ondernomen worden: digitale rechten en principes, Big Tech moet gewoon belasting betalen en een ‘’cloud’ is een nutsvoorziening.
Bazaar
Dat is wel een goed woord voor deze twee dagen in Pakhuis de Zwijger want er waren niet alleen presentaties en panels, er was ook muziek en theater. Vaak waren drie of vier van die presentaties tegelijkertijd in verschillende zalen. Verder was er de presentatie van het boek Algorithms of resistance .Tijdens de pauzes was er tijd voor ‘Lightning talks’, korte, vaak geïmproviseerde presentaties. Ze deden mij denken aan de tijd, zo’n twintig, dertig jaar geleden toen op dit gebied alles nog mogelijk leek.
Conclusie
‘De netwerkmaatschappij’ die term doet denken aan netwerken van planten en dieren. Maar – groot verschil – die netwerken bestaan vooral bij de gratie van het voortbestaan van de soort en dat is iets waarvoor men in de huidige sociale media niet echt geïnteresseerd is, of belang bij heeft. ‘PublicSpaces’ geeft me hoop dat veel, zo niet alles, dan toch veel weer op z’n pootjes terechtkomt.
Reacties worden eerst goedgekeurd door de redactie.