Het thema van de 44e editie van de internationale conferentie IASL (International Association of School Librarianship) is The school library rocks. Er zijn wereldwijd vele inspirerende bibliotheken die dat bewijzen. De school- of mediatheek is geworden tot een plek om (samen) te leren of te werken. Bovendien zijn bibliotheken onmisbaar in de strijd tegen armoede en (digitale) ongeletterdheid. 

Het thema The school library rocks: living it, learning it, loving it! maakt duidelijk dat de schoolbibliotheek (in Nederland: mediatheek) meer is dan een plek waar je komt om informatie te verzamelen voor je werkstuk of spreekbeurt. Die informatie is immers zo goed als overal, al heeft goede begeleiding zeker een meerwaarde. Nee, die bibliotheek is er om (samen) te leren of te werken. De bibliothecaris is er voor de leesbevordering, de mediawijsheid en de sfeer.

Doel van de conferentie

De internationale conferentie van IASL wordt gehouden om de belangrijke rol en functie van de bibliotheek in het onderwijs te promoten en alle betrokkenen in het vakgebied te samen te brengen.

Van zondag 28 juni tot en met donderdag 2 juli vond de 44^ste IASL-conferentie plaats in Maastricht. De IASL stelt zich ten doel overal ter wereld bibliothecarissen en bibliotheken een plek te geven in het onderwijs. Ik was erbij en schrijf hieronder een persoonlijk verslag, omdat het echt niet mogelijk was alle presentaties en workshops te volgen.

Lezen

Lezen maakt je competent (S. Krashen)

Er zijn in Nederland verschillende initiatieven om lezen in het onderwijs en de bibliotheek aan te moedigen:

• De kunst van het lezen.
• Er zijn niet zo gek veel bibliotheken (mediatheken) op school, vandaar het initiatief De bibliotheek op school.
• Interessant onderzoek naar relatie onderwijs, leren, lezen en leerlingen met niet-westerse achtergrond door Elbers, Huysmans en Kleijen.
• Theo Witte heeft, samen met anderen, een niveau-indeling gemaakt van de Nederlands Literatuur.
• Inmiddels is er ook een Europese variant.
• Een internationale lijst van hoogwaardige literatuur.

Samenwerkend leren

If you want to go fast: go alone. If you want to go further: go with others – Chinees spreekwoord

• Je bent een jaar of acht en gaat met je klas naar de bibliotheek. Samen met je vriendjes wil je meer weten over het heelal. Je gaat naar de boekenkast en pakt er een plastic krat uit, vol met boeken. Met je vriendjes ga je om die kist heen zitten. Ieder pakt een boek en leest er stukjes uit (voor), pakt weer een ander boek en de discussie loopt hoog op (Sally Cameron, Marymount, Rome).
• Momenteel is de Biblio Battle in Japan een rage: binnen een groep (groot of klein) krijgt iedereen drie minuten de tijd om een boek aan te prijzen. Dan bepaalt de groep welk boek gelezen gaat worden. Als dat gebeurd is, bepreekt de hele groep het boek.

Technologie maakt dat het leren van mens tot mens steeds belangrijker, persoonlijker en informeler wordt – Matthijs Leendertse

Zoeken op internet

Wie bepaalt de algoritmes? (Leendertse, Todd)

Jouw data zijn van invloed op je zoekresultaten. Als je leerlingen wilt leren zoeken, moet je hen eerst vertellen hoe informatie hen bereikt, hoe hun filter bubble tot stand komt.

• Zoekvaardigheden op het web.
• Meer hierover in het Engels: Guided inquiry is a way of thinking, learning and teaching that changes the culture of the classroom into a collaborative inquiry community (Kuhltau, Maniotes, Caspari, 2012).

Hoe doen ze dat in andere landen?

Zuid Afrika heeft in 2012 besloten dat iedere school een bibliotheek moet hebben. Er worden ongeschoolde werkeloze jongeren ingezet als bibliotheekassistent.

Australië zet in op de Makerspace (Debbie Hunter, Brisbane Grammar school).

Indonesië is een gebied met veel sociale problematiek, zoals gescheiden ouders, pesten, schermverslaving, weinig motivatie om te leren, stress, depressie, gevolgen van ziekte. Daar probeert men met bibliotherapie de problemen te lijf gaan. Lees het juiste boek. En dan nog een, en dan nog een, en dan… (S. Agustina, A. Permadi, Rohanda).

Jamaica stimuleert kinderen met een achterstand om een boek te lezen. Ze zoeken de betekenis van een woord dat ze nog niet kennen op en schrijven woord + betekenis op een briefje dat ze planten in de woordentuin. Daar kunnen alle leerlingen die woorden + betekenis bestuderen (Yvonne Merriel).

Nigeria inspireert met een mooie, effectieve manier om jonge kinderen naar de bibliotheek te krijgen. Fadekemi Oyewusi gebruikt de talking drum.

Conclusie

Jonge mensen vinden hun leeftijdgenoten een meer betrouwbare bron van informatie dan ouderen. Dat concludeert Ross Todd na afloop van de IASL. En: het enige antwoord op armoede is onderwijs. Daar hebben we scholen én bibliotheken voor nodig.

Bibliotheken zijn dus onmisbaar in de strijd tegen armoede en (digitale) ongeletterdheid. Collega’s die hun sporen allang verdiend hebben, zoals Helen Boelens, Albert Boekhorst en Maria Jose Vitorino zijn een ware inspiratiebron en zoeken nog steeds gebieden of plekken op waar een bibliotheek het hardst nodig is – arme afgelegen gebieden en gevangenissen – om daar hun werk te doen.