Dit is DichterBijNieuws: Samen voor een vrije en veilige pers

Het project DichterBijNieuws ontstond eind 2022 vanuit een vraag van het ministerie van OCW: Hoe kunnen we burgers een rol geven bij het vergroten van de online veiligheid van journalisten? 

Een groot deel van 2023 stond in het teken van het vinden van de juiste partners en een uitgebreide onderzoeksfase. Tijdens deze fase, en door gesprekken met onder meer burgers en experts, werd het verkleinen van de afstand tussen burger en journalistiek en het vergroten van nieuwswijsheid de nieuwe hoofddoelstelling van het project.  

Alle bevindingen uit de onderzoeksfase zijn eind 2023 samengebracht in een impactstrategie. Hierbij werd duidelijk dat we, om ons doel te bereiken, rekening moeten houden met verschillende doelgroepen en de dialoog moeten bevorderen. Daarom richt DichterBijNieuws zich in verschillende programmalijnen op volwassenen, jongeren (onderwijs) en professionals. Daarnaast moet een landelijke campagne extra aandacht genereren voor het probleem en de diverse materialen die worden opgeleverd. 

In onderstaand overzicht vind je, per programmalijn, een overzicht van producten en initiatieven die in het kader van DichterBijNieuws worden ontwikkeld.

Op onderwijsgebied wordt door diverse partijen al gewerkt aan het vergroten van kennis over media- en nieuwswijsheid; de zichtbaarheid en urgentie van dit onderwerp en het aanbod kan worden verbeterd. Doel van dit deel van het project is niet om het wiel opnieuw uit te vinden. DichterBijNieuws ondersteunt partijen die zich inzetten voor nieuwswijsheid binnen het onderwijs en maakt nadrukkelijk gebruik van al bestaande materialen die worden gebundeld, verder ontwikkeld of opnieuw onder de aandacht gebracht.

Daarnaast richten we ons op het dichten van gaten in kennis en aanbod voor specifieke doelgroepen. Zo blijkt uit voorbereidend onderzoek bijvoorbeeld dat de doelgroep vmbo onderbouw (leeftijd 12-15) vooralsnog weinig wordt bediend. Hier leggen we dus in het bijzonder de focus op.

• Jongerendialogen
  In samenwerking met Diversion en diverse lokale, regionale en landelijke mediapartijen organiseren we vijf dialoogsessies waarin journalisten en jongeren in scholen met elkaar in gesprek gaan over de werking en waarde van journalistiek.

  Deze dialogen worden op diverse plekken in het land gehouden in februari/maart 2024. De resultaten zijn hier te lezen. 

• Educatieve toolkit
  We ontwikkelden een digitale educatieve toolkit die aansluit op het curriculum bij burgerschap en digitale geletterdheid (informatievaardigheden, taal en mediawijsheid). In de toolkit wordt met name bestaand aanbod van de partners gepresenteerd. Voor elk onderwijsniveau en leerlaag is aanbod beschikbaar. Onderdeel van de toolkit zijn concrete voorbeelden van bestaand aanbod, good practices van scholen en aanbieders. De toolkit wordt samengesteld in samenwerking met scholen, educatieve aanbieders en de journalistiek.

• Nieuw lesmateriaal voor onderbouw VMBO
  Uit het voorbereidend onderzoek bleek dat de doelgroep vmbo onderbouw (leeftijd 12-15) vooralsnog weinig wordt bediend. Het Mediateam ontwikkelt ondersteund door DichterBijNieuws in dit kader binnen hun lesmethode filterbubbel.nl een extra lesmodule ‘nieuwswijsheid’, speciaal voor onderbouw vmbo-leerlingen en middenbouw praktijkonderwijs.

• Doorontwikkeling educatief aanbod
  Tijdens de Week van de Mediawijsheid lanceerde Nieuws in de klas, ondersteund vanuit DichterBijNieuws, de serious game Breaking News. In deze virtuele stage kunnen leerlingen van 10 tot 14 jaar zélf aan de slag met het maken van journalistieke afwegingen. De game draagt daarmee bij aan de aandacht voor nieuwswijsheid in het onderwijs.

  Breaking the News is opgeleverd in november 2023. Ga hier aan de slag met de game, of het bijbehorende lespakket.

• Training nieuwswijsheid voor leraren
  Als voorbereiding op het bezoek van een journalist kunnen leraren een door Beeld & Geluid verzorgde training Democratie en Media volgen.

  De training Democratie en Media wordt in februari doorontwikkeld en is in maart beschikbaar.

• Journalisten in de klas
  

  In de week van 15 tot en met 19 april 2024 konden leerlingen uit het basis- en voortgezet onderwijs uit eerste hand horen wat het werk van een journalist inhoudt. Journalist in de Klas, een project van Nieuws in de Klas, wordt ondersteund door DichterBijNieuws. Journalisten van landelijke en regionale nieuwstitels en landelijke, regionale en lokale publieke omroepen reizen af naar scholen, die zich kunnen opgeven voor een workshop.

  Journalisten van bijvoorbeeld het AD, de Volkskrant, NRC, NU.nl, de Stentor, Dagblad van het Noorden, Zembla, NOS, RTL Nieuws, Nederlands Dagblad, EenVandaag en vele anderen trekken het land in om met jongeren in gesprek te gaan hoe nieuws wordt gemaakt. Ook nieuwsfotografen verzorgen workshops. Met het beschikbaar gestelde lesmateriaal van Nieuws in de klas en met een educatieve toolkit van DichterBijNieuws kunnen leerkrachten en docenten een bezoek voorbereiden.

  Dit landelijke programma vond plaats in de week van 15 april.

• Kennisateliers en Nieuwswijsheidscongres
  In twee kennisateliers en een congres brengt Beeld & Geluid met ondersteuning vanuit DichterBijNieuws diverse partijen op het gebied van wetenschap, media, onderwijs en bibliotheken samen om het belang van nieuwswijsheid onder de aandacht te brengen. We maken een aanzet tot toekomstdenken rondom dit thema en bouwen aan een community van betrokken partners. In voorbereiding op dit congres worden twee inhoudelijke thema-sessies georganiseerd. De opbrengsten worden verwerkt in een Manifest Nieuwswijsheid, waarmee de gezamenlijke inzet op nieuwswijsheid wordt bekrachtigd.
  
  De kennisateliers en het congres vinden plaats in het tweede kwartaal van 2024.

De focus van DichterBijNieuws ligt op het dichter bij elkaar brengen van journalistiek en burgers. Om dit doel te bereiken worden voor volwassenen diverse activiteiten opgezet en materialen gemaakt.

• Burgerdialogen met mediaredacties
  In samenwerking met Diversion en diverse regionale- en lokale mediapartijen organiseren we in 2024 13 burgerdialogen voor volwassenen. Tijdens deze dialoogsessies kunnen burgers en publiek met elkaar in gesprek over de werking en waarde van journalistiek.
  
  De burgerdialogen worden in de periode april t/m juni 2024 georganiseerd door heel het land. Een verslag van deze sessies is naderhand via dichterbijnieuws.nl te lezen.

• Nieuwswijsheid-activiteiten via bibliotheken
  DichterBijNieuws-partner Cubiss ontwikkelt een toolkit voor bibliotheken. Doel van deze toolkit is het bevorderen van nieuwswijsheid-activiteiten voor volwassenen in bibliotheken door heel het land.

  De toolkit voor bibliotheken is gereed in het derde kwartaal van 2024

• Handelingsperspectief bij online intimidatie & geweld voor burgers
  Tijdens de Week van de Mediawijsheid 2023 werd, met steun vanuit DichterBijNieuws, dieper ingegaan op de vraag wat je als burger kunt doen als je geconfronteerd wordt met online kwetsend gedrag.

  De adviezen en tips voor burgers lees je hier

Hoe ga je als professional op een constructieve manier het gesprek aan? En wat doe je als je te maken krijgt met online grensoverschrijdend gedrag? Binnen de journalistiek bestaat veel kennis en praktische ervaring op dit gebied. Deze kennis blijkt echter erg gefragmenteerd en soms moeilijk toegankelijk. DichterBijNieuws zoekt, samen met diverse mediapartijen, naar manieren om deze kennis breder beschikbaar te maken.

• Handelingsperspectief voor redacties
  Op basis van twee sessies, met hoofdredacteuren en online redacteuren, is een handelingsperspectief ontwikkeld voor redacties waarin concrete adviezen worden gegeven over de omgang met onwenselijk online gedrag en het creëren van een veilige online omgeving voor journalisten. Onderzocht wordt of deze praktische richtlijn kan worden opgenomen in de trainingen van Persveilig.

  Het handelingsperspectief is gemaakt in samenwerking met Beeld & Geluid. Voor journalisten die in gesprek (willen) gaan met een klas ontwikkelden we deze tips en tricks.

• Witboek voor redacties
  In een witboek voor redacties verzamelen we onder meer een overzicht van initiatieven opgezet door Nederlandse nieuwsredacties om wantrouwen bij de burger tegen te gaan en dialoog te stimuleren. Ook verwerken we hierin input uit recente onderzoeken, burgerdialogen en sessies met professionals.

• Start publiekscommunicatie
  Vanaf maandag 15 april wordt DichterBijNieuws aan Nederland voorgesteld. Dat doen we met de presentatie van resultaten uit een peiling, een speciale campagnewebsite, waarop onder meer toolkits, uitleg over het project en een speciale activatievideo te vinden zijn, en verschillende deelprojecten die in die periode van start gaan.

  
  Centraal in de campagne staat de campagnewebsite DichterBijNieuws.nl die op 15 april is gelanceerd.

• Hoe nieuwswijs is Nederland?
  Uit burgerdialogen die we in 2023 organiseerden werd duidelijk dat er onder de deelnemers weinig kennis aanwezig was over het belang, en de de werking van, journalistiek.
  Met een uitgebreide peiling, die we uitzetten onder 1500 Nederlanders, wil DichterBijNieuws vervolg geven aan deze bevinding. We kijken in de Peiling NIeuwswijsheid specifiek naar het imago en de kennis van Nederlandse burgers over de werking van journalistiek. Daarnaast willen we inzicht krijgen in de zorgen die er (wel of niet) leven rondom beeldvorming van de journalistiek en de bedreiging van journalisten.

  De resultaten van deze peiling zijn op 15 april bekendgemaakt.