Kritisch leren denken, misschien heb je geen idee waarom het belangrijk is voor een kind. Maar als je er goed over nadenkt, dan zie je dat kritisch denken eigenlijk een onderdeel is in elk aspect van ons dagelijks leven. Een kind gebruikt het bijvoorbeeld bij wiskunde, natuurkunde of in een gesprek met een klasgenootje. Maar… dan moet het wel goed aangeleerd worden. Volgens Johannes Visser, correspondent onderwijs bij De Correspondent, ligt de nadruk te eenzijdig op wat goed en wat fout is. Kinderen moeten leren om voorbij deze tweedeling te denken.

‘Het onderwijs stimuleert leerlingen nauwelijks om probleemoplossend, kritisch en creatief te denken’ – J. Visser

Volgens een artikel van Harvard-professor Tony Wagner, bestaat er een kloof tussen wat leerlingen leren en wat zij nodig hebben om te ‘overleven’ in de 21e eeuw [update: dit artikel is niet meer beschikbaar, lees het gelijknamige boek]. De vaardigheden die kinderen leren moeten eigentijds zijn en moeten passen bij de eeuw waarin we leven. Stichting Leerplan Ontwikkelen (Het Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling) is hiermee aan de slag gegaan en geeft richtlijnen voor het leren van 21e eeuwse vaardigheden in het onderwijs. Eén van die vaardigheden is kritisch denken.

Wat is kritisch denken?

‘Kritisch denken is het vermogen om zelfstandig te komen tot weloverwogen en beargumenteerde afwegingen, oordelen en beslissingen, zonder te worden beïnvloed door je eigen mening’ 

Een kritische blik helpt je om de juiste oplossing te vinden voor een probleem. Wanneer je een probleem hebt en je eigen gevoel en mening erbij betrekt, dan wordt het vaak lastiger om tot de kern van een probleem te komen. Met het gevolg dat het lastiger wordt om een probleem op te lossen. Kritisch denkvermogen helpt je dus om een probleem te verduidelijken. Je leert niet wat goed en fout is, maar je denkt zelf na en maakt afwegingen en keuzes.

Eigentijds leren

Als je de kern uit een overdosis aan informatie wilt halen, is het belangrijk om kritisch te kunnen denken. De vaardigheid om op deze manier te denken helpt je namelijk om onderscheid te maken tussen relevante en niet relevante informatie. Het stelt je in staat om afwegingen en keuzes te maken. Een manier om met deze 21e eeuwse vaardigheid aan de slag te gaan op een 21e eeuwse manier is programmeren.

Tijdens het programmeren probeer je namelijk continu ingewikkelde problemen op te lossen. Je wordt daardoor gedwongen om een probleem op te delen in subproblemen en afwegingen en keuzes te maken om tot de beste oplossing te komen. Hierbij analyseer je verschillende mogelijkheden, om vervolgens kritisch te bekijken welke oplossing voldoet aan jouw verwachtingen (bijvoorbeeld de meest efficiënte oplossing) en te concluderen welke oplossing het best is voor dat specifieke probleem.

Kritisch denken & programmeren

Je bent tijdens het programmeren dus bezig met het zoeken naar een oplossing van je probleem. Om een groot probleem behapbaar te maken, wordt deze opgedeeld in kleinere sub-taken. Het creëren van zo een verdeling vereist een portie kritisch denkvermogen. Je moet namelijk afwegingen kunnen maken over bijvoorbeeld hoe groot een taak is en welke taak de hoogste prioriteit heeft. Programmeren dwingt je om een probleem af te breken en het stap voor stap te laten begrijpen.

Kritisch denken en programmeren

Daarnaast ben je tijdens het programmeren bezig met het bedenken van welke handelingen welke gevolgen hebben. Erachter komen wat de aanleiding is van een probleem is erg belangrijk om voor een oplossing te kunnen zorgen. Welke taak beïnvloedt de ander? Door hier kritisch naar te kijken leer je taken ordenen, zodat je een probleem zo efficiënt mogelijk kan oplossen.

‘Een ander aspect wat kinderen leren tijdens het programmeren is nadenken over oorzaak-gevolg’

Programmeren laat je ook nadenken over welke onderdelen essentieel zijn en welke onderdelen je weg kunt laten, dit wordt ook wel abstraheren genoemd. Door te kijken naar de abstractie van een probleem kun je de complexiteit reduceren. Eigenlijk probeer je de verschillende problemen te veralgemeniseren, zodat er één oplossing ontstaat die bruikbaar is voor verschillende problemen. Deze handeling vereist ook kritisch denkvermogen, aangezien je moet afwegen in hoeverre je het probleem kunt versimpelen.

Kies jij de 21e eeuwse aanpak?

Zoals is beschreven, kan programmeren bijdragen aan de vaardigheid kritisch denken. Wanneer je leert programmeren ben je bezig met het oplossen van een probleem; dat betekent dat je een probleem opdeelt, verbanden legt en dat je een probleem kunt versimpelen.

Juist de combinatie van een 21e eeuwse vaardigheid en een 21e eeuwse aanpak is een stimulans voor kinderen om te leren. Met als uitkomst dat het kind een kritische blik ontwikkelt. Het is een vaardigheid die op school toepasbaar is, maar ook zeker in de toekomst.

Wil je meer weten over de andere 21e eeuwse vaardigheden, lees dan een voorgaand blogartikel. Ben je benieuwd naar hoe Bomberbot zich bezighoudt met deze vaardigheden, kijk dan hier.

Dit artikel verscheen eerder op Bomberbot.com [Deze website is niet meer actief. -red.]