Een fantasie lijkt werkelijkheid. Jaren geleden droomde ik erover hoe tof het zou zijn als er alleen maar docenten waren die hét hebben. Die een les inspirerend kunnen overbrengen en met passie over hun vak spreken op een manier die past binnen het veranderende digitale tijdperk. Op een manier waarmee (ook minder gemotiveerde) leerlingen zich kunnen focussen op de stof. Ik heb het over een vorm van leren waar we steeds meer over horen: blended learning. Wat houdt dit in, en wat kun je er als docent mee?

Wat is blended learning?

Een gemixte manier van leren, waarbij de mix bestaat uit met en zonder technologie. Met andere woorden: een combinatie van traditioneel en online/digitaal onderwijs. De focus ligt op de combinatie om leren en didactiek aan te laten sluiten bij deze tijd. Denk hierbij aan (digitale) techniek en verschillende manieren van instructies geven.

Dit gemixte leren zou bijvoorbeeld met een bekende acteur kunnen die de hoofdrol speelt in een film of serie over een bepaald vak. In de praktijk wordt de functie van deze acteur echter vaak bekleed door een docent. Een ander voorbeeld is een serie waarin op een aantrekkelijke manier de lesstof wordt verwerkt, of via een game waarin leerelementen worden toegepast. Want onderwijs kan zoveel leuker zijn dan het ‘in mijn tijd’ was en voor sommigen nog steeds is.

Van fysiek naar digitaal

Inmiddels komt mijn fantasie dichtbij de werkelijkheid. Hoewel, aan die bekende acteurs kan nog gewerkt worden… Onlangs had ik een goed gesprek met de directeur van het Archimedes Instituut, van de Faculteit Educatie van de Hogeschool Utrecht. Daar wordt de huidige lichting docenten opgeleid middels blended learning. Hiermee vindt een flinke verandering in de didactische onderwijsaanpak plaats.

Zo wordt een aantal fysieke (klassikale) lessen vervangen door digitale lessen. Een gevolg hiervan is dat in de fysieke bijeenkomsten die er nog zijn, veel meer ruimte is voor persoonlijke aandacht en voor de hoofdzaken versus de bijzaken. Voor kwaliteit in plaats van kwantiteit. De taxonomie van Bloom wordt als het ware omgekeerd. Er wordt in de klas zo weinig mogelijk tijd besteed aan herinneren, begrip en toepassing. Daarentegen is er meer tijd voor analyse, evaluatie en creatie.

De docent speelt de hoofdrol in zijn eigen film

Docenten worden uitgedaagd om zelf, in een team, op een prikkelende manier lesmodules te ontwikkelen. Zo is het mogelijk dat een docent de hoofdrol speelt in zijn eigen film. Middels een green screen kan hij op een speelse manier bijvoorbeeld de Engelse taal overbrengen, terwijl hij in een van de drukste straten van Londen ‘is’.

Blended learning klinkt als een doel op zich, maar is een middel. Een onvermijdelijk middel om mee te gaan in een veranderende tijd, waar techniek tot onze beschikking staat, en waar op een rijkere, verdiepende manier tijd en kwaliteit is voor elkaar. Inmiddels is HUbln, het voor en door de HU zelf ontwikkelde platform, ook gratis voor andere docenten beschikbaar en kan ieder er dus zijn of haar voordeel mee doen.

Tips voor effectiviteit in blended learning

De voordelen van blended learning zitten vooral in een efficiënte verdeling van (kwali)tijd en kosten.

• Tip: Blijf als docent in een online omgeving duidelijk onderscheid maken tussen need to know en nice to know. Een mogelijke valkuil van blended learning kan zijn dat er teveel informatie over de ‘digitale bühne’ wordt gegooid. Sommige leerlingen kunnen hierdoor de focus verliezen op waar het echt om draait.

• Tip: Blijf de kwaliteit en effectiviteit testen en monitoren bij de eindgebruikers. Het moet leuk en handig zijn voor leerlingen. Besteed daarom structureel veel tijd en aandacht aan hoe de leerling het systeem ervaart.

• Tip: Dicht de kenniskloof tussen de ‘digital natives’ en de ‘digital immigrants’. Dit kan bijvoorbeeld door het inrichten van kennissessies waarin docenten kunnen (blijven) leren van leerlingen. Vooral in de bovenbouw op de basisschool is er meer ‘digiwijsheid’ onder de leerlingen over de nieuwste digitale ontwikkelingen dan waar dan ook. Sta hiervoor open. Durf je als docent kwetsbaar op te stellen wanneer je iets niet weet en streef een leven lang leren na.

• Tip: Steeds meer onderwijsinstellingen, van basisscholen tot middelbare scholen en hoger onderwijs, gaan mee in blended learning. Probeer niet allemaal het wiel opnieuw uit te vinden en met tig verschillende systemen en omgevingen te komen, die straks wellicht niet aansluiten op elkaar of erger nog, elkaar in de weg zitten. Hoe mooi is het om de groeiende kennis en kunde die er is, te bundelen en met elkaar te gebruiken. Houd het doel voor ogen: kwalitatief en effectief onderwijs voor iedereen!

Blended learning is slechts een van de facetten waarmee het onderwijs in beweging is. Zoals bij vrijwel elke verandering zijn er voor- en tegenstanders. Een tegengeluid is dat het gebruik van technologie niet per se betekent dat het onderwijs ook beter wordt. Er is veel meer dat daaraan ten grondslag ligt, neem bijvoorbeeld de flexibiliteit van de leerkracht zelf. Hoe kijkt hij naar de veranderende wereld, hoe zet hij de technologie efficiënt in?

Duidelijk is dat het onderwijs nog lang niet is uitgeleerd. Ik hoop dat digitalisering in het onderwijs de komende jaren per definitie voor elke leerling betekenisvoller wordt. Dat er ruimte is voor leerlingen om meer te vragen in plaats van te antwoorden. Zo blijft mediawijsheid relevant voor jong en oud(er).