Na het Cambridge Analytica-schandaal was voor veel mensen de maat vol. Het bekend worden van het datalek was het laatste duwtje dat ze nodig hadden om met Facebook te stoppen, al dan niet aangemoedigd – in Nederland – door Arjen Lubach. Ik was zelf net op reis en zag juist vooral de waarde van Facebook weer: contact met reisvrienden.

Waarom stoppen met Facebook zo moeilijk is

Techjournalist Sarah Jeong schreef voor The Verge een essay over waarom het zo moeilijk is om te stoppen met Facebook. Als je een automerk slecht vindt, kies je een ander. Voor Facebook is geen alternatief. Dat komt omdat het zo onduidelijk is wat Facebook nu precies is: het is een adressenboek, een verjaardagskalender, een blog en een televisiezender en tegelijkertijd is het al die dingen net niet. Facebook heeft ons werk uit handen genomen waarvan we niet wilden toegeven dat het werk was:

“It’s hard to pin down what Facebook is because the platform replaces labor that was previously invisible. We have a hard time figuring out what Facebook actually is because we have a hard time admitting that at least part of what it supplanted is emotional labor — hard and valuable work that no one wants to admit was work to begin with.”

‘Emotionele arbeid’ is een term die binnen genderstudies wordt gebruikt. Het verwijst naar het onthouden van verjaardagen, naar het informeren naar een sollicitatiegesprek, naar het kusje na een ellendig incident. Dit is werk dat vaak niet als formele arbeid erkend wordt en dat doorgaans door vrouwen wordt gedaan. Jeong schrijft:

“Facebook lets me be lazy the way a man in a stereotypical 1950s office can be lazy. Facebook is the digital equivalent of my secretary, or perhaps my wife, yelling at me not to forget to wish someone a happy birthday, or to inform me I have a social engagement this evening. If someone is on Facebook, I have a direct line to them right away — as though a switchboard operator has already put them on Line 1 for me. Facebook is one step away from buying my kids their Christmas presents because I’m too busy to choose them.”

Het sociale netwerk heeft van zulke noodzakelijke arbeid een verdienmodel weten te maken.

Wat is het alternatief?

Het missen van events is een vaak gehoorde reden waarom mensen niet van Facebook afgaan of wat ze missen als ze dat wel hebben gedaan. Dit is ook een element dat Jeong noemt als ze haar ervaringen van een jaar zonder Facebook deelt. Vooral bij feestjes is dat irritant: wie van mijn vrienden zit er ook alweer niet op Facebook en moet ik mailen? En wat ga ik doen met mijn vakantiefoto’s? Drie dia-avonden organiseren? Linkjes naar een picasa-webalbum rondmailen aan mijn nieuw gemaakte reismaatjes?

Ik was al volwassen voor het Facebooktijdperk, ik heb adressenboekjes gehad. Het is mogelijk om dat weer te gaan doen, om al het emotionele werk weer ‘met de hand’ te gaan doen, al dan niet gesteund door een verschillende digitale tools. Jeong betoogt overtuigend dat dit het grote obstakel is. Bovendien, zo maakt ze duidelijk in een aanvullende tweet, is stoppen met Facebook een gendered issue: hoeveel van de stoppers zijn nog steeds bereikbaar via Facebook via hun vrouwelijke partners?

Dit artikel verscheen eerder op Dieponderzoek.nl