Games worden in het Nederlandse onderwijs nog niet veel gebruikt. Dat is jammer; als game adviseur en onderzoeker heb ik ervaren dat games een grote meerwaarde kunnen hebben als leermiddel. Waar zit ‘m die meerwaarde dan in? En hoe weet je wat je zoekt en waar je het vindt? In dit artikel help ik je op weg.

Waarom zou je games in je les gebruiken?

Als ik deze vraag stel aan docenten krijg ik doorgaans de volgende antwoorden.

Om aan te sluiten bij de belevingswereld van jongeren, de ‘digital natives’

Jongeren zijn inderdaad heel bedreven met de knoppen, maar dat betekent niet dat ze ook echt mediawijs zijn. Het is niet voor niets dat scholen hier aandacht aan geven!

Om tijd te besparen: de game kan de docent vervangen

Vergeet het maar! Een game gooi je niet zomaar de klas in: er moet een les omheen gebouwd worden, de docent moet de game kennen en er moet tijd worden ingeruimd voor nabespreking. Misschien kost de inzet van een game zelfs wel méér tijd!

Om leren plezierig te maken

Dit is het broccoli-met-chocoladesaus-standpunt: leren is niet leuk (broccoli), maar om het toch naar binnen te krijgen gooi je er een chocoladesausje over: de game. Er zijn onderzoeksgegevens waaruit blijkt dat leerlingen van games meer leren, óók als ze het spelen ervan minder leuk vinden. Belangrijker echter is dat in dit type games de meerwaarde niet optimaal wordt benut. Het leidt tot games als deze (oerwoudrekenspel):

Je racet tegen de computer door sommetjes op te lossen, maar dat hadden net zo goed spellingsopgaven kunnen zijn, of aardrijkskundevragen. De gameplay is dus niet functioneel voor het leerdoel. Gebleken is dat games tot betere leerresultaten leiden wanneer dat wél het geval is. Een voorbeeld van een sterke game is een adventure die je voor taalonderwijs kunt gebruiken. Je komt niet verder in de game als je de taal niet snapt of niet goed gebruikt. En je wílt verder komen, want er moet een mysterie worden opgelost!

En dat is de sleutel voor de meerwaarde van games in de les. Je gebruikt games wanneer het belangrijk is dat leerlingen ervaren dat iets zo is en waarom dat zo is. Dat ervaren ze door zelf proberen: actie leidt tot een resultaat. En wat een game vóór heeft op een simulatie, is dat een goede game je ‘verleidt’ om je doel te willen bereiken.

Waar zet je games voor in?

Games lenen zich het best voor leerdoelen waarbij zelf ervaren belangrijk is. Als het er om gaat iets te begrijpen, om vaardigheden te leren, als het gaat om attitudes. Voor kennisdoeleinden zijn ze minder efficiënt. Een game als Civilization bijvoorbeeld kun je beter gebruiken voor het begrijpen van historische processen dan voor het leren van jaartallen.

Wat je je vooral ook moet afvragen bij de inzet van games is: gaat het me om oefenen of om het leren van iets nieuws? Oefengames zijn vaak van het broccoli-met-chocoladesaus-type. Als je ze gebruikt om vaardigheden te automatiseren, kies dan een goede, waarbij:

• feedback wordt gegeven
• de voortgang wordt bijgehouden
• het gamedoel de moeite waard is (bloemetjes in je tuin zoals in de Rekentuin? . . mm).

In goede ontwikkelgames is de gameplay functioneel voor het leerdoel. In Prisoner of Echo bijvoorbeeld gebruik je geluidsgolven om de (blinde) robots in een doolhof te misleiden en zo de uitgang te vinden. Je leert dus van alles over geluidsgolven door ze strategisch te gebruiken en je begrijpt hoe ze werken. Daarmee is de game goed voor natuurkunde in te zetten.

Hetzelfde principe geldt voor een game als You make me sick, die zich goed leent voor biologie. Daarin ben je een bacterie of virus en moet je – de omgekeerde wereld – je doelwit zien te infecteren, door strategisch eigenschappen te kiezen en toe te passen.

Hoe vind je goede games?

Bedenk eerst:

• Wat moeten de leerlingen leren?
• Heeft een game daarbij meerwaarde? Is ervaren/uitproberen daarbij belangrijk?
• Gaat het om oefenen of ontwikkelen?
• Is het een educatieve game of een entertainment game?

Educatieve games zijn vaak zo content gericht dat alle ‘flow’ eruit verdwenen is. Entertainment games hebben dat nadeel niet en zijn bovendien vaak inzetbaar voor meerdere leerdoelen. Een ‘oudje’ als Rollercoaster Tycoon bijvoorbeeld kun je gebruiken voor natuurkunde, door leerlingen rollercoasters te laten bouwen, maar ook voor HRD, management, marketing etc.

Databank Games

Goed, je weet nu wat voor games je zoekt, maar waar vind je ze? Dat is moeilijk in te schatten als je geen gamer bent. Er zijn ontzettend veel games (en ook heel veel slechte games). En je hebt ook informatie nodig over hoe je ze inzet. De Databank Games van Game Onderwijs Onderzoek is een tool voor docenten om games voor hun les te vinden. Ook vinden zij hier alle informatie die nodig is om de games effectief in te kunnen zetten, zoals toepassingsmogelijkheden, didactische tips, lesmateriaal, onderzoeks- en ervaringsgegevens en informatie over waar je de games kunt vinden. Hopelijk draagt de Databank ertoe bij dat dit unieke leermiddel de plaats in het Nederlandse onderwijs krijgt die het verdient!