De (sociale) media in de zomer van 2014 was één groot bloedbad. De beelden van vlucht MH17, Gaza, Irak, Syrië en de terreur van de IS werden non-stop uitgezonden, gedeeld, geliked en geretweet. Hoe houd je oorlogsellende dan nog weg bij kinderen? Tot welke leeftijd moet je ze afschermen, en hoeveel leg je uit?

In de brochure Kinderen en terreur op (sociale) media (red. niet meer beschikbaar) van Mijn Kind Online en Mediawijzer.net geven experts Justine Pardoen, Peter Nikken, Juliette Walma van der Molen en Ronald Bartlema hun visie.

Walma van der Molen – ontwikkelingspsycholoog en hoogleraar Talentonwikkeling aan de Universiteit Twente
Blootstelling aan gruwelbeelden kan schadelijk zijn, zeker naarmate we ons meer kunnen identificeren met de slachtoffers. “Jonge kinderen”, zegt Walma van der Molen, “moeten hoe dan ook voor de gruwelbeelden worden afgeschermd. Die kunnen het onderscheid tussen feit en fictie nog niet maken, hebben nog geen referentiekader. Het Jeugdjournaal heeft niet voor niets het leeftijdskader 9-12 jaar meegekregen.”

• Speel als ouders een positieve rol, bijvoorbeeld door zélf terughoudend te zijn met het kijken en delen van geweldsbeelden.
• Overvoer je kind niet met informatie. Geef eerlijke antwoorden, nuanceer, stel het gerust maar ga niet overdreven in op details.
• Houd je kind een tijdje weg van het nieuws als je merkt dat het erg angstig wordt. Doe dat op een creatieve manier, want verbieden helpt niet – dan wakker je de interesse juist aan. Ga toevallig nét eten op het tijdstip van het Jeugdjournaal.
• Met oudere kinderen kun je samen hun accounts op sociale media filteren, zodat ze bepaalde bronnen niet ontvangen of filmpjes niet automatisch opstarten. Je hoeft niet alles te zien. Hoeveel eigen verantwoordelijkheid je ze geeft, kan per kind verschillen.
• Als kinderen geconfronteerd worden met onrecht willen ze vaak in actie komen, hun stem laten horen. Moedig ze aan om in de klas of samen met vrienden/vriendinnen een verhaal te schrijven, of een ingezonden brief naar de krant. Dat helpt om aan die actiebehoefte te voldoen.

“We kunnen de verspreiding van beelden via sociale media helaas niet stoppen. Waar op nieuwsredacties veel meer discussie is en terughoudendheid over wat wel of niet wordt geplaatst, kan iedere gek iets delen via sociale media” – Juliette Walma van der Molen

Justine Pardoen – hoofdredacteur Ouders Online
Ook Justine Pardoen stelt dat kinderen eerst in een grote, veilige ruimte moeten opgroeien en daarna pas – vanuit een sterke ‘ik’ – stapje voor stapje de confrontatie met de buitenwereld moeten aangaan.

• Kinderen van 0-2 jaar hebben geen besef van oorlog. Zorg dat ze niets zien en horen.
• Kinderen van 2-4 jaar maken geen onderscheid tussen feit en fictie. Scherm ze zoveel mogelijk af.
• Kinderen van 4-6 jaar betrekken alles op zichzelf. Als ergens anders bommen vallen, kan dat vast ook hier gebeuren. Scherm ze zoveel mogelijk af en stel ze gerust.
• Kinderen van 6-10 jaar worden beïnvloed door omgeving en op school. Totale afscherming kan niet meer. Nuanceer en licht zelf de achtergronden toe.
• Geef de gruwelen een context, praat met ze en stel vragen. Wat vind je ervan? Wat doet het met je? En dan is er geen goed of fout antwoord.
• Gun pubers hun nieuwsgierigheid. Als ze horen van de onthoofdingsbeelden, willen ze ook weten wat dat met hén doet. Het bij ze weghouden heeft geen zin, daar leren ze ook niks van.

Als je ze te jong met dit soort beelden confronteert, ontstaat angst, levensangst – Justine Pardoen

Peter Nikken – bijzonder hoogleraar mediaopvoeding
Uitingen van geweld op sociale media – en de enorme toegankelijkheid ervan – plaatst ouders voor nieuwe problemen, stelt Peter Nikken. “Het is tegenwoordig heel moeilijk om te controleren wat kinderen te zien krijgen. Je kunt niet constant met ze meekijken op die kleine schermpjes.”

• Steek als ouder vooral je antenne uit. Vanaf een jaar of 10, 11, 12 kun je heel goed met kinderen praten over verschrikkelijke beelden.
• Als kleine kinderen zelf over de beelden beginnen, geef dan in simpele bewoordingen aan dat de kans dat zoiets gebeurt erg klein is. Of draai het om: laat zien wat er wél leuk is aan vliegen.
• Bespreek dit soort onderwerpen ook in de klas. Omgaan met wat er in het wereldnieuws gebeurt, hoort ook op school thuis.
• Stichting Nieuws in de klas biedt leerkrachten een lessuggestie voor het praten over schokkende nieuwsfoto’s.

Het verbod dat Twitter oplegde op het delen van de onthoofdingsfilm is goed voor het beschermen van jongere kinderen. Voor films en televisie hebben we ook Kijkwijzer ingesteld om jonge kinderen te vrijwaren van dit soort beelden – Peter Nikken

Ronald Bartlema – chef van het NOS Jeugdjournaal
Ronald Bartlema “kan zich niet herinneren dat het ooit eerder zó heftig was” als in de zomer van 2014. Het Jeugdjournaal gaat oorlogsnieuws niet uit de weg. “Wel laten we dramatische microverhalen achterwege”, zegt hij. “We zoomen niet in op mensen, houden gepaste afstand om te voorkomen dat het té hard binnenkomt.”

• Zoek een positief element in het verhaal, vertel bijvoorbeeld over de hulpinitiatieven.
• Het jeugdjournaal heeft een speciale pagina met tips voor kinderen over hoe om te gaan met rampen in het nieuws, wijs je kind daar eens op.

Er is meer in de wereld. Het relativeert om een balans met vrolijker onderwerpen te zoeken – Ronald Bartlema