In een nieuw seizoen van praatprogramma Het Filosofisch Kwintet onderzoekt presentator Clairy Polak samen met Denker des Vaderlands Daan Roovers en hun gasten het thema macht, media en manipulatie. We worden doorlopend beïnvloed, en zijn ons daar maar ten dele van bewust. In vijf afleveringen bespreekt het kwintet waar die beïnvloeding overgaat in kwalijke manipulatie, of het ook ten goede kan worden gebruikt, en hoe het onze democratie verandert. En in hoeverre staan onze vrijheid en autonomie op het spel?

Een ander soort praatprogramma

In elke aflevering van Het Filosofisch Kwintet staat doorgronden van het thema centraal, en is het twistgesprek taboe. In het afgelopen seizoen besprak het kwintet, bestaande uit presentator Clairy Polak, drie wisselende gasten en een stamgast, thema’s als de rechtsstaat, de verzorgingsstaat, identiteit, onafhankelijkheid en de democratie. Het grote onderwerp van het seizoen van de afgelopen zomer was media, macht en manipulatie.

Het programma onderscheidt zich van andere praatprogramma’s doordat bijna een uur over een enkel thema wordt gesproken, in plaats van kort en bondig. Een onderwerp kan daardoor dieper worden behandeld – en zelfs dan komen de makers tijd tekort. Het brengt de gasten, die het dikwijls met elkaar oneens zijn, doorgaans tot een beter en nieuw begrip van het onderwerp.

Macht, media en manipulatie

Dagelijks staan we bloot aan zichtbare en onzichtbare beïnvloeding van ons brein. Maar wanneer gaat een duwtje in de goede richting over in kwaadwillige manipulatie? Is commerciële beïnvloeding kwalijker of minder kwalijk dan sturing door een overheid? Wat is er mis met iemand overtuigen van de waarde van een product? Is wetenschap nog wel de keurmeester van onafhankelijke kennis? En zijn we eigenlijk nog wel baas over ons eigen hoofd? Kunnen we ons nog wel onttrekken aan manipulatie?

“Na de conclusie van dit seizoen (gebruik van sociale media vergroot de mate waarin je gemanipuleerd kan worden) is de ouderwetse brief, naast e-mail, weer een gangbaar communicatiemiddel.”

Met relevante media- en gedragswetenschappers, sociologen, filosofen en journalisten onderzoeken Clairy Polak en haar stamgast dit seizoen – Daan Roovers, Denker des Vaderlands – het thema vanuit een grote variëteit van invalshoeken. Een belangrijke conclusie van dit seizoen is: gebruik van sociale media vergroot de mate waarin je gemanipuleerd kan worden. Kijkers worden ook uitgenodigd mee te denken. In eerste instantie op sociale media als Twitter (#FiloKwintet) en Facebook. Maar na de conclusies van dit seizoen is de ouderwetse brief, naast e-mail, weer een gangbaar communicatiemiddel.

Interactie tussen uitzending en publiek

Ook buiten de uitzendingen probeert het programma het denken aan te sporen. Bijvoorbeeld over digitale burgerrechten of de waarde van kennis in het publieke debat. Een aantal voorgesprekken wordt uitgewerkt tot interview, de redactie geeft kijk- en leestips bij de afleveringen, en de belangrijkste inzichten worden samengevat. Tijdens de coronacrisis schreven presentator Clairy Polak en stamgast Daan Roovers bovendien over hun overpeinzingen. Die ‘coronadagboeken’ vind je hier.

Het hele zomerseizoen van Het Filosofisch Kwintet, inclusief verdieping, is terug te vinden op human.nl/hfk. Een laatste speciale aflevering, over het publieke debat in tijden van polarisatie, is te zien op 25 oktober. De aflevering wordt opgenomen op een uitverkocht Brainwash Festival, het grootste denkfestival van Nederland, op 18 oktober.