Kinderen in de gastouderopvang brengen steeds meer tijd door achter een scherm. Volgens Astrid Plugge, directeur van het Mare Gastouderbureau, komt dit door toegenomen inspectiedruk en een hang naar veiligheid. Ze pleit daarom voor meer ruimte, voor het spelende kind én de professional.
In haar recente artikel in De Correspondent schrijft Sanne Blauw over de helikoptersamenleving waarin we terecht zijn gekomen. Een samenleving waarin veiligheid zo belangrijk is geworden, dat het ten koste gaat van het opgroeien zelf. De Amerikaanse psycholoog Jonathan Haidt waarschuwt: “Don’t do what we did.” Want wie kinderen wil beschermen tegen elk risico, berooft ze juist van de kans om te leren omgaan met het leven.
En precies dat zie ik dagelijks terug in de kinderopvang. In plaats van “go out and play”, kiezen we, vaak onbewust, voor “sit down and watch”.
Het verdwijnen van speelruimte
Maar juist het spontane spel, het buiten spelen, dat is essentieel voor de ontwikkeling van het kind. Niet de volgende aflevering van een peuterserie met flitsende kleuren.. Het scherm lijkt misschien een praktische oplossing, maar het is in veel gevallen een symptoom van iets groters: het verdwijnen van speelruimte. Letterlijk en figuurlijk.
In de kinderopvang is dit ook vaak de angst voor inspectie. Steeds vaker hoor ik van gastouders en pedagogisch medewerkers dat ze het scherm “maar even aanzetten”. Omdat de kinderen moe zijn. Omdat het regent. Omdat ze ondertussen foto’s moeten maken voor ouders. Of omdat ze zich zorgen maken over de inspectie. Want wat als een kind valt? Wat als het speelgoed buiten niet schoon genoeg is? Wat als de zandbak straks ‘onhygiënisch’ blijkt?
‘Controleerbare veiligheid’
Ook in de gastouderopvang zie ik hoe gastouders soms hun pedagogische visie loslaten uit angst voor inspectie. De ruimte om eigen keuzes te maken, zoals het gebruik van natuurlijke materialen, het samen op pad gaan of het volgen van het ritme van het kind, wordt steeds kleiner. Toezichthouders richten zich regelmatig op details die weinig tot niets zeggen over de werkelijke kwaliteit van de opvang, maar alles met ‘controleerbare veiligheid’ te maken hebben. Denk aan een opstapje in de tuin die te hoog zou zijn, een boomstronk die te glad is of een kind dat zijn schoenen niet aan heeft in de tuin.
Wat is veilig?
De regels rondom wat veilig is, zijn vaak subjectief vanuit de toezichthouder en worden soms overdreven pietluttig toegepast. Het leidt tot een kinderopvang waarin risico’s koste wat kost vermeden moeten worden, ook als dat ten koste gaat van de speel- en leerervaring van het kind.
Ik sprak een gastouder die met tranen in haar ogen vertelde hoe een inspectie haar het gevoel gaf niet professioneel te zijn, ondanks jarenlange ervaring, tevreden ouders en blije kinderen. Na die inspectie werd ze voorzichtiger. Ging minder naar buiten. En ja: zette vaker de televisie aan. Want dat was tenminste ‘veilig’.
Vertrouwen in de professional
Ook de gastouder of pedagogisch medewerker zit steeds vaker achter een scherm: foto’s uploaden, verslagen maken, registraties bijhouden. Want dat moet, voor ouders en voor het toezicht. Het is niet zo dat gastouders en pedagogisch medewerkers niet willen spelen, ontdekken en begeleiden. Integendeel. Maar ze worden beperkt door een systeem waarin alles ‘veilig’ moet zijn, op papier. We moeten terug naar vertrouwen in de professional. Naar het gesprek over pedagogiek. Naar toezicht dat ontwikkelingsgericht is, in plaats van afvinkend. En ja, ook naar ouders die accepteren dat niet elk moment vastgelegd wordt, dat kinderen kunnen vallen en dat kleren vies kunnen worden.
Meer speelruimte creëren
Willen we minder schermtijd voor kinderen? Dan moeten we zorgen voor meer speelruimte – letterlijk en figuurlijk. Geef kinderen de ruimte om vies te worden, ruzie te maken, zich te vervelen, te ontdekken. En geef de professional de ruimte om dat te begeleiden zonder angst.
Want als we alles willen controleren, verliezen we dat wat kinderen het meeste nodig hebben: de kans om zelf te leren leven.
Reacties worden eerst goedgekeurd door de redactie.