Het thema van de Week van de Mediawijsheid is dit jaar ‘gezond schermgebruik’. Van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat worden we omringd door schermen en dat is niet zonder effecten. Hoe kan je als ouder ervoor zorgen dat je kind gezond en gelukkig opgroeit in deze digitale omgeving? In november verschijnen twee boeken over dit onderwerp, allebei van netwerkpartners en experts op het gebied van mediaopvoeding. Hoe verhouden de boeken BESCHERMTIJD van Marloes Jonker en Digitale Opvoeding van Marije Lagendijk zich tot hun actuele onderwerp en tot elkaar?
Behoefte aan concrete kennis
Marloes Jonker liet ze zich in 2022 opleiden tot mediacoach, omdat ze zelf als moeder merkte hoe lastig het is om kinderen op te voeden in een digitale wereld waar je zelf niet in bent opgegroeid. Haar doel is om ouders te ondersteunen in de mediaopvoeding, zodat er geen ruzie of ‘gedoe’ ontstaat rondom schermtijd. “Ik zie dat bij ouders enerzijds een grote behoefte is aan meer kennis, advies en ondersteuning op dit gebied en anderzijds dat veel ouders zich nog niet voldoende bewust zijn van het belang van mediaopvoeding,” zegt ze. “Ik heb BESCHERMTIJD geschreven voor beide groepen ouders”.
Met een achtergrond in pedagogiek begon Marije Lagendijk zich in 2017 te verdiepen in mediaopvoeding. Sindsdien verzorgt ze bijeenkomsten en lezingen hierover voor ouders, verzorgers en leerkrachten, waarbij ze merkte dat ouders vooral behoefte hadden aan concrete adviezen. “Vaak hebben ze online al informatie opgezocht maar blijft het te abstract. Bijvoorbeeld het advies dat je met je kind moet praten over sociale media, maar ja, wat vráág je dan?” Haar boek Digitale Opvoeding staat dan ook vol tips en herkenbare voorbeelden.
Gezonde balans
Er is de laatste tijd veel aandacht in de media voor de negatieve effecten van digitale media op kinderen. Zo werd onlangs in De Avondshow met Arjen Lubach de schadelijke werking van peuter-tv besproken en bleek uit een enquête van Pointer dat veel ouders spijt hebben van de beslissing hun kind een smartphone te geven, omdat ze hun mentale gezondheid en sociale vaardigheden zien achteruitgaan.
Het is vaak dat wat kinderen door veel schermtijd missen, wat de meeste gevolgen heeft voor hun gezondheid en ontwikkeling.
Beide auteurs zijn goed op de hoogte van deze gevaren, alhoewel ze technologie niet helemaal willen demoniseren. Zo zegt Marloes Jonker: “Schermtijd en smartphones zijn natuurlijk niet per definitie schadelijk voor kinderen. Het is vaak dat wat kinderen door veel schermtijd missen, wat de meeste gevolgen heeft voor hun gezondheid en ontwikkeling.” Hierbij kan je denken aan voldoende beweging, slaap en sociaal contact.
Vooral die balans bewaren is dus belangrijk en dit is waar mediaopvoeding van pas komt. “De online wereld is voor kinderen nog best onoverzichtelijk, abstract en soms ook risicovol,” zegt Marije. “Toch zwemmen ze daar vaak rond zonder passende begeleiding of bescherming.” Zij noemt mediaopvoeding dan ook wel een soort “digitale zwemles,” waarbij kinderen stap voor stap voorbereid worden op de online wereld, in plaats van meteen in het diepe gegooid te worden.
Wil je meer weten over gezond schermgebruik? Bekijk dan de activiteiten die plaatsvinden tijdens de Week van de Mediawijsheid 8 t/m 15 november en doe mee.
Uitdagingen
Als ouders hebben Marloes en Marije naast hun deskundige kennis ook praktijkervaring met mediaopvoeding. Bij hun thuis wordt dan ook bewust met schermen omgegaan. “We hebben heldere schermtijdregels die we consequent naleven,” zo vertelt Marloes. “Dat levert nauwelijks discussies op, alleen maar duidelijkheid en rust.”
Ik kijk niet uit naar het moment dat klasgenoten een telefoon krijgen.
Maar ze weten beiden ook dat mediaopvoeding niet zonder uitdagingen komt. Marije ziet vooral op tegen de sociale druk om haar kinderen een telefoon te geven, wanneer zij ze zelf nog te jong vindt. “Ik kijk niet uit naar het moment dat klasgenoten een telefoon krijgen,” zegt ze.
Ook Marloes worstelt daar soms mee: bij haar is een regel dat schermpjes opgeborgen blijven tot het dagelijkse schermtijdmoment, maar als vriendinnen van haar oudste over de vloer komen, nemen zij toch vaak hun smartphone mee naar de kamer van haar dochter. “Nu die meiden wat ouder worden, merk ik toch dat ik het lastig vind om daar wat over te zeggen,” zegt ze. “Dus dat heb ik losgelaten.”
Bredere omgeving
Ook de bredere omgeving speelt dus een rol in de mediaopvoeding van een kind. Naast de jeugdgezondheidszorg en bibliotheken, ziet Marije sociaal werkers bijvoorbeeld als een belangrijk aanspreekpunt voor tieners die online vervelende of schadelijke dingen tegenkomen. “Veel van deze onderwerpen bespreken kinderen niet thuis,” legt Marije uit. “Ze zijn bang dat hun telefoon dan ingenomen wordt. Dus als sociaal werker ben je voor pubers misschien zelfs wel een veiligere gesprekspartner dan hun ouders.”
Marloes ziet daarbij een rol voor de overheid om een gezondere mediaomgeving te creëren voor kinderen. Met strengere regels voor tech-bedrijven zouden kinderen bijvoorbeeld beter beschermd kunnen worden tegen commerciële belangen. En voegt ze toe: “een officiële leeftijdsrichtlijn voor die eerste smartphone zou ouders bovendien meer houvast geven.”
Gezond schermgebruik
Samenvattend dan: hoe ziet gezond schermgebruik eruit volgens Marloes en Marije? Volgens Marloes is het “heel saai eigenlijk.” “Net zoals met veel andere dingen in het leven draait het om een gezonde balans, in dit geval tussen schermtijd en andere activiteiten. Technologie moet ondersteunend zijn in ons leven, maar niet allesoverheersend.”
Technologie moet ondersteunend zijn in ons leven, maar niet allesoverheersend.
De online wereld is niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven, dus moeten ouders hier een weg in vinden voor hun kinderen. Niet alleen door hen te begeleiden en regels op te stellen, maar ook door het goede voorbeeld te geven. “Ik probeer in het bijzijn van mijn kinderen altijd op mijn schermtijd te letten en als ik vrij ben ook mijn mail en dergelijke niet te lezen,” vertelt Marije. “Laten we het erop houden dat het de ene dag beter gaat dan de andere dag!”
Zoek jij houvast om je kind veilig te laten opgroeien in de digitale wereld? BESCHERMTIJD van Marloes Jonker en Digitale Opvoeding van Marije Lagendijk zijn nu te koop online of in de winkel.
Reacties worden eerst goedgekeurd door de redactie.