Beeldgeletterdheid is een belangrijk onderdeel van mediawijsheid. Wat wordt ermee bedoeld? Het vermogen om de gedachtengang en bedoeling van de makers van beelden te doorgronden. Ik was vorig jaar in België en kreeg een prachtige tip van Marleen Lippens voorgeschoteld om kinderen beeldgeletterdheid te maken – laat de shortfilm Lovefield zien, maar pauzeer halverwege.

Wat moet je doen?
Toon deze film. Pauzeer de film na twee minuten en vraag de klas hoe het verhaal gaat aflopen. Waarop baseren ze hun vermoeden? Vervolgens speel je de film af en evalueer je. Veranderen de beelden en geluiden naarmate de video vordert? Waarom liep het anders dan je verwachtte?

In praktijk gebracht
Liesbeth Mol, een Nederlandse leerkracht van groep 8 op een Nutsschool in Brabant, heeft deze tip in praktijk gebracht nadat ik erover had getwitterd. Hieronder met haar een interview.

1. Beeldgeletterdheid, wat versta jij daaronder?
“Wat mij betreft gaat het over het herkennen van beeldkenmerken in een filmpje zoals belichting, camerastand, muziek, andere geluiden, kleding en uiterlijk van personen. En met dat herkennen ook in de gaten hebben dat de makers van de film daar speciale bedoelingen mee hebben en dat je daardoor beïnvloed kan worden.”

2. Hoe is de les gegaan?
“Het woord ‘les’ klinkt heel uitgebreid, terwijl het vooral mijn bedoeling was het kort maar krachtig te houden. Vóórdat ik de film startte vertelde ik de leerlingen dat ze naar een spannend filmpje gingen kijken. Ze mochten op een blaadje schrijven, tijdens het kijken naar de film, welke dingen er nu voor zorgen dat het filmpje spannend is. Wat maakt dat het eng/spannend is?

Ongeveer halverwege (de man pakt op dat moment een oude lap uit de achterbak van zijn auto) heb ik de film stopgezet en de kinderen gevraagd welke kenmerken ze opgevallen waren. Dat was niet moeilijk, zonder problemen kwamen ze met: de muziek is spannend, die man ziet er onverzorgd en ‘gevaarlijk’ uit, de camerastand is apart (laag) waardoor het geheimzinnig is, de geluiden maken de film spannend (de kraai, het bordje dat piepend in de wind beweegt), het moment van het mes en het geluid daarbij zorgt dat je schrikt.

Daarna gaf ik de leerlingen een opdracht: ga in je groepje bespreken hoe de film afloopt.

Na twee minuten vroeg ik elk groepje om een samenvatting. Over het algemeen was het een en al ellende: de vrouw was vermoord, de man ging haar in de lap wikkelen en in zijn auto leggen. Er was één meisje dat waagde het te hebben over een vrouw die aan het baren was (haar woorden), maar zij werd min of meer weggelachen in haar groepje.

Het was een duidelijk verhaal: dit was een enge film en het zou slecht aflopen!

Daarna heb ik de film weer verder laten lopen en de reacties waren prachtig om te zien; opluchting, verrassing en triomf bij dat ene meisje. We hebben het ook nog gehad over de verandering van de beeldkenmerken tijdens de tweede helft van de film. Ze merkten op dat de muziek ineens anders was, de man lachte en keek veel vriendelijker en zelfs de camerastand was anders.

Een verrassend leuke en zinvolle activiteit wat mij betreft. De kinderen vroegen na afloop of ik het filmpje op onze klassenyurls wilde zetten. Volgens mij willen sommigen het aan hun ouders laten zien.”

3. Je hebt Lovefield in de klas laten zien. Wat was daarbij je uitgangspunt? Wat wilde je ze leren?
“Vooral het bewust worden van beeldkenmerken in een film. Dat ze beïnvloed worden door dat soort zaken, terwijl de kale feiten eigenlijk helemaal niet zo eng hoeven te zijn. Maar ook verbazing, verrassing en plezier oproepen.”

Liesbeth Mol

4. Waren leerlingen angstig? Hoe ging je daarmee om?
“Toen de kinderen gingen voorspellen hoe de film af zou lopen kwam er een meisje naar me toe om te vertellen dat ze het niet zo leuk vond want: “ik houd niet van dit soort enge films”. Ik heb haar verteld dat de film goed afloopt, maar dat ze dat niet in haar groepje mocht vertellen. Gerustgesteld ging ze toen weer zitten.”

5. Liep de les zoals je had verwacht?
“Hij liep zelfs beter dan ik had verwacht. De kinderen reageerden betrokken en na afloop zeer enthousiast. De verrassing en verbazing
bij de kinderen was groot.”

Reageer!
Het voorbeeld van Liesbeth is er een van vele. Ik ben benieuwd: geef jij les over beeldgeletterdheid? En zo ja, op welke manier(en)?

Lees ook:
» Historische misdaden oplossen met een smartphone
» Lespakket informatievaardigheden: van nieuwsfeit tot journalistieke productie