Een hype die over een maand is overgewaaid? Of een moment vergelijkbaar met de presentatie van de iPhone? Een bedreiging voor de schrijfvaardigheid van leerlingen? Of juist een kans om op een andere manier naar het onderwijs te kijken? Wellicht is ChatGPT dit allemaal. Wellicht is het uiteindelijk heel wat anders. Feit is dat de schrijftool de gemoederen sinds eind vorig jaar flink bezig houdt. En dát lijkt voorlopig nog wel even zo te blijven.
Maar, voor we in de materie duiken. Wat is ChatGPT precies?
ChatGPT is een tool die op basis van kunstmatige intelligentie (AI) teksten voor je verzint. De tool is onderscheidend om hij, in tegenstelling tot eerdere AI-taalmodellen erg laagdrempelig is. Ook komen teksten erg overtuigend over, omdat AI menselijke creativiteit en intelligentie nabootst.
ChatGPT is ontwikkeld door OpenAI. Hetzelfde bedrijf dat vorige zomer Dall-E lanceerde, een AI-systeem dat afbeeldingen genereert op basis van tekst.
Tech-expert Alexander Klöpping legt meer uit over de mogelijkheden van ChatGPT:
Was gisteren bij Jinek om te praten over de mega-investering van Microsoft in OpenAI om AI toe te voegen aan Microsoft Office pic.twitter.com/UGgWOAIyfN
— alexanderklopping.substack.com (@AlexanderNL) January 25, 2023
ChatGPT en het onderwijs; risico, kans, of allebei?
Als er één werkveld is waarbinnen veel over ChatGPT gesproken wordt, dan is het wel het onderwijs. Al vrij kort na de lancering van de tool doken de eerste berichten op over leerlingen die hun huiswerk door de tekstgenerator lieten maken. En binnen afzienbare tijd slaagde de tool voor een examen.
De nieuwsgierigheid naar de tool sloeg echter al vrij snel om in bezorgdheid toen bleek dat ChatGPT eenvoudig en op grote schaal door scholieren kan worden ingezet. Want wat doet dit met de schrijfvaardigheid van leerlingen? Hoe controleer je als docent of een tekst wel écht door een leerling zelf is geschreven? En hoe betrouwbaar is de informatie die uit ChatGPT rolt eigenlijk?
Er wordt inmiddels druk nagedacht over (technische) oplossingen. Zo zijn er tips voor docenten om ChatGPT-teksten te herkennen, worden er (een beetje ironisch) AI-tools gebouwd om ChatGPT-fraude op te sporen en denken docenten na over manieren om het onmogelijk te maken om ChatGPT te gebruiken. Door te vragen om gebruik te maken van recente bronnen bijvoorbeeld. Of door obscure onderwerpen te behandelen.
Een aantal politieke partijen heeft inmiddels al Kamervragen over de tool gesteld. In een enkel geval wordt gepleit voor een verbod van ChatGPT in het onderwijs, terwijl weer andere Kamerleden juist de kansen die ChatGPT biedt benadrukken.
Omarmen
Hier tegenover staat een stroming van onderwijzers die ChatGPT plaatst in het rijtje rekenmachine, Wikipedia en spellingscontrole. Een techniek die je moet omarmen, of integreren, in hoe je onderwijst.
“Misschien zijn er slimmere manieren te bedenken waarop het onderwijs met ChatGPT kan omgaan. De Griekse filosoof Socrates maakte zich al zorgen over hoe het schrift het geheugen en vertelkunst van jongeren zou aantasten”, betogen Pieter Duysburgh en Rob Heyman van het Kenniscentrum Data en Maatschappij bijvoorbeeld
En de vele fouten die ChatGPT maakt kun je volgens tech-filosoof Hans Schnitzler ook vóór je laten werken. “Je kan hiermee een kritisch digitaal of technologisch bewustzijn cultiveren. Het zou bijvoorbeeld interessant zijn om als opdracht leerlingen te vragen tien fouten uit een antwoord te halen en een stuk te schrijven over hoe het wel zit.”
Over de vele vragen die er spelen rondom ChatGPT en het onderwijs organiseert netwerkpartner Kennisnet een digitale sessie voor iedereen die werkzaam is in het onderwijs. Hier lees je meer over deze bijeenkomst.
Malware en nepnieuws
Een tweede groot ChatGPT-gerelateerd thema is, als we het een beetje kort door de bocht samenvatten, de duistere kant van AI. Want een boekverslag laten schrijven is natuurlijk nog relatief onschuldig. Maar wat als je ChatGPT inzet voor het maken en verspreiden van nepnieuws? Of het schrijven van schadelijke software?
Deze zorgen komen, opvallend genoeg, onder meer bij de makers van ChatGPT zelf vandaan. ‘Taalmodellen zullen nuttig zijn voor makers van propaganda, waardoor ze waarschijnlijk beïnvloedingsoperaties kunnen verbeteren’, schrijft OpenAI over schijnbaar betrouwbare nepnieuwsberichten. Daarnaast gaan nu in de praktijk vaak dezelfde propagandateksten rond. Doordat ChatGPT snel veel verschillende teksten kan maken, wordt het moeilijker om propaganda op te sporen.
Meer leren over de mechanismen achter nepnieuws? Op Isdatechtzo.nl vind je toegankelijke en betrouwbare artikelen en video’s over (de werking van) nepnieuws.
Maar, ook hier snijdt het mes aan twee kanten. Want AI kan het probleem dat AI veroorzaakt ook oplossen. In dit Engelstalige artikel legt een online beveiligingsexpert bijvoorbeeld uit hoe AI beter en sneller in staat zal zijn om malware ‘uit elkaar te trekken’ en er op die manier zwakke plekken in te ontdekken.
Onontgonnen gebied
Al wikkend en wegend zien we nu een aantal maanden hoe verschillende vakgebieden, experts en gebruikers leren omgaan met ChatGPT. Het einde van de populariteit van de tool lijkt nog niet in zicht.
In die zoektocht naar hoe we om moeten gaan met AI in het algemeen, en ChatGPT in het bijzonder staat één ding als een paal boven water. We leren veel over AI in ontzettend weinig tijd. En dat is positief.
AI is immers al jaren op allerhande manieren belangrijk in ons dagelijks internetgebruik. Denk aan chatbots, navigatie-apps, streamingdiensten en spraak-assistenten op je telefoon. De komst van ChatGPT heeft voor een hele grote groep mensen in één keer duidelijk gemaakt wat AI is en waar het toe in staat is. De vragen die hiermee gepaard gaan moeten een keer gesteld worden. En de discussie die nu op gang komt over de rol die AI inneemt in de maatschappij moet gevoerd worden.
Daarnaast is het goed je te realiseren dat (grote) technologische vernieuwing van alle tijden zijn. Uiteindelijk passen we onszelf altijd aan en het is zeker niet ondenkbaar dat we ons voordeel met deze nieuwe techniek gaan doen.
Heb je een vraag, toevoeging of een opmerking naar aanleiding van dit artikel? Laat een reactie achter of mail naar [email protected].
Reacties worden eerst goedgekeurd door de redactie.