Oogartsen slaan alarm: ‘Teveel, te lang op een scherm kijken in je jeugd verergert bijziendheid en kan slechtziendheid/blindheid veroorzaken.’ Hoe zit dat?

‘Wat zou je het liefste zijn: blind of doof?’ Onmogelijke vraag. In mijn studententijd ging ik een keer naar een verkleedfeestje (in Brabant) als doof, mijn vriendin als blind. Zij had een leukere avond dan ik. Elkaar niet kunnen verstaan is echt een ding. Maar in deze online-tijd communiceren we misschien wel meer dan ooit via beelden en zou ik als dove wellicht een veel leukere avond hebben, omdat ik die alsnog vrolijk selfiënd zou kunnen doorkomen. Niet goed kunnen zien betekent dat je wat minder snel kunt volgen, delen of participeren. Je kan het niet ironischer bedenken. Zoveel op je telefoon kijken dat je uiteindelijk niet meer kunt zien.

Wat is er feitelijk aan de hand:

1. Biologisch gezien ontwikkelt bijziendheid zich meestal vanaf 8 tot 12 jaar en in de tienerjaren wordt het geleidelijk sterker naarmate het oog groeit en de ooglengte toeneemt. Het brandpunt binnen het oog zal zich dan verder voor het netvlies gaan bevinden. Wanneer de volwassenheid bereikt wordt, blijft het meestal stabiel.
2. Daarnaast veroorzaakt teveel en te lang op je mobiel kijken tot in je tienerjaren bijziendheid in een alarmerend tempo. Door het vele dichtbij kijken kan de oogbol, die normaal rond is, op termijn ovaal worden en kunnen cellen die licht moeten opvangen achter in het oog beschadigd raken.

Het is dus niet verwonderlijk dat oogartsen alarm slaan, omdat het internetgebruik de ontwikkeling van myopie in deze kwetsbare ontwikkelingsfase verergert. 1+1 = te veel. Van groot belang dus om goed naar de oogartsen te luisteren, en hun advies op te volgen:

Om oogproblemen te voorkomen is de 20-20-2 richtlijn bedacht. Na 20 minuten op een scherm of in een boek kijken, 20 seconden iets anders doen en 2 uur per dag naar buiten in het daglicht.

Aandacht voor fysieke gezondheid

Los van dit alarm, waar ook ik erg van schrok, ben ik blij dat er eindelijk aandacht is voor de lichamelijke gevolgen van internetgebruik. Tot nu toe is dit een ondergeschoven kindje in de wereld van mediawijsheid. Er zijn er nog veel meer lichamelijke gevolgen. Ik sta er op iedere ouderavond bij stil, zodat er bewustzijn ontstaat voor de fysieke gezondheid van kinderen in deze online-tijd. Mijn handreiking over fysieke gezondheid komt minder aan dan tips over grooming, gameverslaving, socialbesitas (media overkill), shame sexting en cyberpesten. Er wordt vaak zelfs een beetje lacherig over gedaan. Terwijl opvoeders juist goed en preventief zorg kunnen dragen. Ik noem even een aantal gevolgen:

• Specialisten vatten het samen als KANS: Klachten Arm Nek Schouder, bijvoorbeeld: de WhatsAppduim, muisarm en de smartphonepols. Oorzaak: het te lang uitvoeren van een herhalende activiteit.
  Tip: Onderbreek je activiteit. Leer kinderen (en jezelf) dat je op moet staan, bewegen, stel een pauzeknop in, baken tijd af et cetera.

• Tabletnek: Ik noem deze even apart, want doodeng, de nek is zo kwetsbaar. Het is zo belangrijk.
  Tip: Zorg dat je kind leert om de houding regelmatig aan te passen en regelmatig te pauzeren, stel een pauzeklok in, eventueel met oefeningen of opdrachtjes.

• De gamerug: Er zijn niet voor niets gamestoelen, als je kind een gamer is, zorg dan dat hij of zij goed zit. Mijn gamezoon is ook nog eens twee meter lang. Zijn bureau en stoel zijn aangepast op zijn niveau. Daarnaast zwemt hij, brengt hij folders rond en heeft hij een bijbaantje in de horeca.
  Tip: Afwisseling in houding en activiteit, begin daarmee op de basisschool. Dan zit het in het systeem van jou als opvoeder en in dat van je kind. Game niet alleen binnen, maar speel ook buiten. Draag als ouder zorg voor een buiten, als het niet vanzelfsprekend is voor je kind.

• Zitten is het nieuwe roken: Als je altijd zit is dat funest voor je lichaam en bloedsomloop met uiteindelijk kans op trombose, inzakken houding, longen, etc. Kinderen moeten bewegen. Pokémon is bij uitstek een prachtoplossing voor de binnenzittende gamers. Maar de natuur, sport, stad, kunst, buitenspelen, vrijwilligerswerk, en het hebben van bijbaantjes zouden sowieso op de agenda van kinderen en op het netvlies van opvoeders moeten staan.
  Tip: Bied je kinderen alternatieven voor het scherm aan. Help en stimuleer ze daarbij. En geef het goede voorbeeld, kinderen doen wat jij doet: Leef je kind voor.
  Ik gaf laatst gastles op een basisschool waar ze na het eerste uur met de klas een rondje om de school gingen rennen. De kinderen kwamen erom vragen. Geweldig vond ik dat.

• Sinds kort weet ik dat eenzelfde houding ook gevolgen heeft voor het stemgebruik. Dat kinderen last hebben met praten, omdat er teveel spanning op de spieren en zenuwen verbonden aan het strottenhoofd ontstaat door te lang in één houding te zitten. Dit kan leiden tot o.a. geforceerd stemgebruik, stemknobbeltjes en zelfs een chirurgische ingreep.
  Tip: Zorg dat mediagebruik afgewisseld wordt door pauzes en beweging.

• Slechthorendheid: Veelvuldig en langdurig gebruik van koptelefoons en oordopjes is niet goed voor je oren en kan slechthorendheid of een aanhoudende piep veroorzaken.

En nu blijkt dus: bijziendheid – slechtziendheid – blindheid.

Mijn jongste is slechtziend sinds de geboorte. Hij ziet 15 procent van wat wij zien. Herkent geen gezichten, kan geen diepte zien en maakt gebruik van diverse aanpassingen. Deze online tijd is geweldig voor hem, hij kan via apps emoties bij mensen herkennen, via zijn eigen laptop volgt hij in de klas alles wat zijn klasgenoten op het smartbord zien. Op sociale media maakt hij veel gebruik van vergrotingen en gesproken boodschappen. En fijn voor hem: straks zijn er ook nog zelfrijdende auto’s. Door deze myopie-epidemie kan hij straks zomaar ineens een voorloper zijn. Dan is hij niet meer de slechtste met voetbal, maar de beste in goalbal. Hoezeer ik mijn kind dat gun, hoop ik voor andere kinderen ook het beste.

Let dus op de duur en consistentie van het smartphonegebruik van je kind. Leen anders een keer ervaringsbrillen bij Visio/Bartimeus of een oogarts, zodat je kan zien wat je kind straks niet ziet. Want ondanks al die mooie aanpassingen is het veel fijner als je kind straks zijn rijbewijs kan halen en politieagent, treinmachinist of piloot kan worden.

Dus onthoud: twintig-twintig-twee en doe zelf lekker mee :-)