Dit is DichterBijNieuws: Samen voor een vrije en veilige pers

Zoals we al eerder vaststelden is de bedreiging van vrije journalistiek een veelkoppig monster. En zelfs als we ons alléén richten op het versterken van de positie van de burger is er niet één oplossing die alle problemen verhelpt. Daarom is gekozen voor een aanpak die zich op verschillende aandachtsgebieden en doelgroepen richt. 

• Het vergroten van kennis en vaardigheden op het gebied van nieuwswijsheid, desinformatie en online gedrag 
  Je kunt pas in actie komen, als je herkent wat er misgaat of beter kan. Daarom richt dit deel van het project zich op (het vergroten van kennis over) nieuwswijsheid, desinformatie en online gedrag bij burgers. Onderwerpen waar veel netwerkpartners al ervaring mee hebben.

• Burgers meer betrekken bij de journalistiek - Burgers en (nieuws)media
  Als je je betrokken voelt bij een onderwerp en begrijpt waarom iets belangrijk is, ben je eerder geneigd om tot actie over te gaan. Door, samen met journalistieke partijen, het gesprek met de burger aan te gaan, gaan we ontdekken wat er nodig is om de bewustwording van en de waardering voor journalistieke processen te vergroten.

• Burgers beschermen - Burgers, platformen, overheid, (nieuws)media, toezichthouder
  Als we willen dat een zwijgende meerderheid vaker opkomt vóór een veilig journalistiek klimaat, moeten we er voor zorgen dat dit veilig kan. Platformen, overheid, (nieuws)media en de toezichthouder moeten dit, samen met de burger, mogelijk gaan maken.

Naast verschillende aandachtsgebieden, richt DichterBijNieuws zich specifiek op twee doelgroepen: jongeren en volwassenen (18+).

Op basis van eerdere onderzoeken en kennis en ervaring van onze netwerkpartners weten we dat het belangrijk is om jongeren al op vroege leeftijd in contact te laten komen met nieuws. Dit kan door het nieuws dichtbij jongeren te brengen en ervoor te zorgen dat hun omgeving (hun peers) met jongeren over nieuws in gesprek kan gaan.

Op jonge leeftijd met (kennis over) nieuws beginnen zorgt voor groeiende interesse en dit draagt op latere leeftijd bij aan de vrije meningsvorming van jongeren.

Verschillende soorten volwassenen

De volwassen-doelgroep vraagt om een andere benadering. Bij volwassen ontstaat bijvoorbeeld al een groep nieuwsmijders, voor wie de overload aan actuele gebeurtenissen er juist voor zorgt dat ze minder of géén nieuws meer consumeren. Ook staat een deel van de volwassendoelgroep wantrouwend tegenover de journalistiek en is weer een ander deel zelfs bepalend in het aanwakkeren van een (onveilig) online debat.

Uiteindelijk willen we er met DichterBijNieuws voor zorgen dat méér burgers in Nederland bereid zijn om op te staan voor persvrijheid en persveiligheid. We willen dus:

• Een toename van online prosociaal gedrag richting journalisten en journalistiek
• Een toename in begrip hoe professionele journalistiek te werk gaat en wat de waarde is voor een goed functionerende democratie
• Maar ook doelen bereiken die we nog gaan ontdekken. Is het bijvoorbeeld mogelijk om meer te leren over nieuwsmijdend gedrag? Is dit een probleem, of draagt het juist bij aan een oplossing? En kunnen we leren hoe aanvallen op vrije pers (door burgers) geneutraliseerd kunnen worden? 

Deze doelen kunnen op verschillende manieren behaald worden. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van campagnes, het ontwikkelen van educatief materiaal, trainingen en workshops of het stimuleren van een dialoog tussen burgers, platformen en overheid.

Voor het jongerenprogramma ligt de focus inmiddels op het bevorderen van nieuwswijsheid, in de context van burgerschap. We concentreren ons op beschikbaarheid en zichtbaarheid van leermiddelen en initiatieven voor alle lagen van het onderwijs. 

De initiatieven en leermiddelen die er al zijn, worden met elkaar verbonden en overzichtelijk aangeboden. Gaten worden opgevuld op basis van onderzoek onder de doelgroep en een pilot met testscholen. Voor de zomer wordt meer duidelijk over de invulling van het educatieve programma.

Voor de volwassen doelgroep zijn er de eerste maanden van 2023 veel gesprekken gevoerd met veel betrokken partijen. Dat heeft geleid tot een focus op het vergroten van het begrip voor het vak van journalist en meer betrekken van burgers bij de journalistiek.

Om online haat of bedreiging van de pers tegen te gaan blijkt naast bewustwording een helder handelingsperspectief voor zowel volwassenen als jongeren essentieel. In de maand mei zijn burgerdialogen georganiseerd om de plannen verder aan te scherpen. Waarna we in het begin van de zomer van start kunnen met de uitvoer.

In mei 2023 voerde Diversion, namens Netwerk Mediawijsheid, gesprekken met een veertigtal burgers over journalistiek, persveiligheid en online geweld. Deze zogenaamde dialoogsessies vonden op vier locaties (Amsterdam, Groningen, Arnhem en Eindhoven) plaats. Experts gaven context bij het onderwerp. En aan de hand van stellingen en diverse gespreksvormen vonden er mooie, leerzame gesprekken plaats.

Voor deze dialoogsessies voerden Netwerk Mediawijsheid en Diversion gesprekken met tien experts op het gebied van journalistiek, mediawijsheid, gedrags- en mediawetenschap.

Ben je benieuwd naar de uitkomst van deze gesprekken? In dit artikel vertellen we je meer.