Blijft het gebruik van Facebook onder jongeren verminderen? En hoe zit het met vloggen; kunnen we jongeren nog wel via sociale media bereiken? Net als voorgaande jaren heeft onderzoeksbureau Newcom het Nationale Social Media Onderzoek uitgevoerd. Onder meer dan 6000 Nederlanders uit verschillende leeftijdscategorieën vanaf 15 jaar is een enquête uitgevoerd over het totaal en dagelijks gebruik van sociale platforms. In dit artikel vergelijk ik de resultaten met vorig jaar en probeer ik de diverse trends onder jongeren (15-19 jaar) te verklaren om daarmee antwoord te geven op bovenstaande vragen.

Een snelle vergelijking

Spoiler alert: er is in het afgelopen jaar weinig veranderd in het sociale mediagebruik van de Nederlander:

• Ook dit jaar is WhatsApp het grootste platform, op de voet gevolgd door Facebook
• YouTube staat met wat meer afstand weer op de derde plaats, ook de vierde en vijfde plaats zijn hetzelfde (LinkedIn en Instagram)
• De groei van Instagram gaat gestaag door (ook onder jongeren)
• Facebook verliest ook dit jaar weer veel jongeren als gebruiker
• Snapchat groeit ook, maar minder hard

Hoewel er statistisch weinig opvallende resultaten zijn, is er wel een aantal zaken die mijn aandacht trokken en die voor jou als mediawijsheidprofessional relevant kunnen zijn. Zo zouden lesactiviteiten op nieuwe trends in het gebruik kunnen inspelen.

Vloggers blijven belangrijk

Allereerst blijkt dat de populariteit van ‘normale vlogs en video’s’ van YouTube in het dagelijks gebruik nog niet onderdoet voor de korte stories en channels (IGTV) van Instagram. Hoewel het verschil klein is (ongeveer 100.000 dagelijkse gebruikers) wordt YouTube op dagelijkse basis meer gebruikt dan Instagram. Zelf vind ik moeilijk te voorspellen of Instagram op dit gebied volgend jaar van YouTube wint onder jongeren. Vloggers zitten meer en meer op Instagram of IGTV waar ze ook (delen van) hun video’s plaatsen. Toch blijft hun YouTubekanaal vaak hun thuisbasis, Instagram gebruiken ze om dit kanaal te promoten (“Kijk de hele video nu op mijn kanaal,” is dan een zin die veel gebruikt wordt).

Facebook gaat achteruit, maar toch vooruit

Ja, dit was voor mij ook even verwarrend: het totaal gebruik van Facebook in Nederland is met 0,4 miljoen gestegen ten opzichte van vorig jaar; het aantal dagelijkse gebruikers is met 0,1 miljoen gestegen. Toch roepen twee andere figuren in het onderzoek van 2018 het volgende: het percentage van de Nederlandse bevolking dat Facebook gebruikt stagneert en het dagelijks gebruik van het platform door dezelfde bevolking daalt.

Hoe kan dat? In mijn ogen zit het als volgt: 0,4 miljoen en 0,1 miljoen zijn absolute stijgingen in de populatie (dus het totaal aantal mensen waar het onderzoek betrekking op heeft, niet alleen de steekproef), de percentages zijn gebaseerd op alleen de steekproef. Dit betekent dat de mensen die meedoen aan het onderzoek minder gebruik maken van Facebook (zowel in totaal als in dagelijks gebruik), maar dat in Nederland de gebruikersaantallen wel stijgen. Jongeren geven daarnaast aan zich niet meer thuis te voelen op het platform (tussen de ouderen) en vinden andere sociale media leuker.

Pinterest is volwassen, Snapchat nog een puber

Ook de groei van Pinterest is opvallend. In mijn eigen omgeving (zowel binnen mijn hbo-studie, als binnen het onderwijswerkveld) zie ik het trendy platform nauwelijks gebruikt worden. Toch is het platform met 0,6 miljoen gebruikers gegroeid. Hiermee wordt het zelfs meer gebruikt dan Twitter. Dat is net iets meer dan de groei van Snapchat: hier zijn ‘maar’ 0,5 miljoen gebruikers bijgekomen. De groei van Pinterest komt vooral voort uit oudere doelgroepen. Onder jongeren is Snapchat in totaal gebruik bijna vier keer zo populair: zo’n 72% van de jongeren maakt gebruik van Snapchat en maar 19% van Pinterest. Ik kan me zo voorstellen dat Instagram in plaats van Pinterest hét platform is voor jongeren om inspiratie op te doen en dat Pinterest daarom zo achterblijft. Instagram is veel toegankelijker voor deze doelgroep, vooral omdat het veel eenvoudiger is zich hier te identificeren met leeftijdsgenoten of influencers, welke nauwelijks op Pinterest te vinden zijn. Niet voor niets tagt een vriendin mij in Insta-posts van kledingwinkels om ideeën voor nieuwe outfits te krijgen.

Stories, snaps en chats

Vorig jaar schreef ik nog hoe Instagram als een van de eerste platforms de story-functionaliteit van Snapchat kopieerde. Dit bleek een slimme zet te zijn: mede hierdoor is zowel het totaal als het dagelijks gebruik van Instagram harder gestegen dan de andere platforms. Dit geldt ook voor het totaal gebruik onder jongeren, maar zij gebruiken Snapchat dagelijks toch iets meer. Logisch, denk ik: het 1-op-1 chatten en snappen op Snapchat met vrienden gebeurt naar mijn idee nu eenmaal meer dan iets plaatsen voor al je vrienden op Instagram. Een grappig bedoeld maar gênant beeld dat toegankelijk is voor al je volgers kan immers veel meer losmaken voor jongeren dan een foto die je als grap naar je beste vriendin stuurt.

Privacy en zorgen

Naast het dagelijks en totaal gebruik van verschillende sociale mediaplatforms onderzoekt Newcom ook ieder jaar het vertrouwen in sociale media. Helaas gebeurt dit niet voor iedere doelgroep apart, waardoor niet duidelijk is of de resultaten ook voor jongeren kloppen. Nog steeds maakt een meerderheid van de ondervraagden zich zorgen over (doorverkoop van) hun gegevens. Meer dan de helft vraagt zich net als in 2017 af of sociale media wel echt te vertrouwen zijn. Opvallend: er is wel 2% meer respondenten die hebben aangegeven zeer veel vertrouwen in sociale media te hebben; dat terwijl het onderzoek is uitgevoerd nog ruim voordat de AVG bedrijven verplicht stelde beter met gegevens om te gaan. Helaas wordt in het onderzoek niet toegelicht waar dit vertrouwen op gebaseerd is.

Zoals aan het begin van het artikel is benoemd, zetten veel van de trends van 2017 zich in 2018 voort. De orde van sociale media lijkt zich te hebben gevestigd, maar binnen deze orde verwacht ik nog wel wat dynamiek. Zo zou het nieuwe design van Snapchat weleens een boost kunnen zijn voor het platform. Instagram zou met een grotere focus op chats weleens kunnen floreren als medium voor 1-op-1 contact.

Wat vind jij van de resultaten van het onderzoek? Hoe herken je ze bij jongeren waar jij mee werkt? Laat het me weten in een reactie!

Het Nationale Social Media Onderzoek is gratis per mail aan te vragen via deze website.

Bronnen: NSMO 2017 en NSMO 2018