Kinderen gezond online: grenzen, balans en bescherming

Opvoeders maken dagelijks keuzes over wat gezond is voor het kind, van voeding tot bedtijd. Online daarentegen krijgen kinderen vaak alle ruimte, terwijl ook internetgebruik schadelijk kan zijn. Linda van Aalderen, van netwerkpartner Myndr, deelt inzichten over hoe kinderen online begeleid kunnen worden met duidelijke grenzen, balans en bescherming.

Eens in de zoveel tijd is het zover: er komt een glunderende leerling met een felgekleurd boekje naar je toe: ‘Wil jij in mijn vriendenboekje schrijven?’ De vragen in de boekjes zijn meestal niet heel origineel. Deze kun je hoe dan ook verwachten: Hoeveel broers en zussen heb je? Wat wil je later worden? En: wat is je lievelingseten?

Als je het boekje doorbladert om te kijken wat vriendjes en klasgenootjes zoal ingevuld hebben, dan lees je bij de laatste eigenlijk maar drie antwoorden: pizza, patat en pannenkoeken.

Gelukkig hebben al die kinderen verstandige ouders die hen niet altijd hun lievelingseten geven, maar die hen leren gezonde keuzes te maken. Dat doen ze door die keuzes voor hun kinderen te maken: nee, je mag niet elke dag pizza. En nee: je mag ook geen milkshake als ontbijt.

Wat past bij hun leeftijd?

Kinderen zijn nog in ontwikkeling en overzien nog niet wat op de lange termijn goed voor ze is. Als volwassenen begeleiden we kinderen naar volwassenheid. Daarom beslissen wij (naar beste weten) wat wel of niet goed voor ze is. Dat doen we op alle vlakken, maar er is één terrein waar we die keuzes maar moeilijk durven maken: internet. Daar laten we kinderen vaak helemaal vrij. Internet is echter als voeding: ze kunnen er alles uithalen, maar het kan ook heel ongezond zijn.

Internet is echter als voeding: ze kunnen er alles uithalen, maar het kan ook heel ongezond zijn

Een gezonde basis

Als volwassene wil je kinderen gezonde gewoontes aanleren. Je leert ze dat fruit gezond is en chips niet. Als je daarvoor richtlijnen hebt bepaald, begint de zoektocht naar balans. Een keertje een milkshake is niet erg. Maar je laat kinderen geen milkshakes trakteren als ze jarig zijn. Dan raakt de balans zoek en kunnen kinderen schade ondervinden van ongezonde voeding. Dus je creëert een gezonde basis, met ongezond als uitzondering.

Dus je creëert een gezonde basis, met ongezond als uitzondering

Zo zou het ook met internet moeten zijn: een gezonde basis, met ongezond als uitzondering. Een keertje 3 uur gamen is helemaal niet erg, maar als dat de basis wordt, ondervindt een kind schade.

Mee met de ontwikkeling

Hoe en wat schade oplevert, hangt onder andere af van de leeftijd van het kind. Een kind van zes duw je geen bier in de handen. Als een kind van zestien een keer een biertje drinkt maak je je daar waarschijnlijk minder druk over. Een pasgeboren baby geef je geen frietje mayo, maar een kleuter mag best een keer een bakje friet. Zo maken we als volwassenen doorlopend keuzes wat we wel of niet vinden passen bij de ontwikkelingsfase van kinderen. Met als doel dat ze uiteindelijk zelf de juiste keuzes leren maken.

Zo maken we als volwassenen doorlopend keuzes wat we wel of niet vinden passen bij de ontwikkelingsfase van kinderen

Zo is het ook met internet. Ook daar kunnen we keuzes voor ze maken, passend bij de leeftijd. Maken we geen keuzes, dan zullen kinderen van jongs af aan zelf hun weg moeten vinden in een wereld die gestuurd wordt door bedrijven met een winstoogmerk. En die bedrijven weten heel goed wat kinderen lekker vinden: pizza, patat en pannenkoeken. Online is natuurlijk veel meer dan lekkers, maar popcorn roept nu eenmaal harder dan een sinaasappel.

Als kinderen geen beperking krijgen in de tijd dat ze mogen gamen, blijven de slimme trucs van gamemakers hen dus vasthouden (Ik moet dit level nog uitspelen! Als ik nu stop, krijg ik geen nieuwe feature! Ik heb bijna die Midget ingehaald!). Als ze geen begeleiding krijgen in welke functies van Roblox ze wel en niet mogen gebruiken, hebben ze in no-time contact met een dubbele espresso die zich voordoet als warme chocolademelk. Als ze op school op onbeperkt internet gaan werken, hebben de advertentiemakers de controle over hun aandacht. Keuzes voor ze maken is ze begeleiden, en terwijl ze zich ontwikkelen kun je de online ruimte en eigen verantwoordelijkheid met ze mee laten groeien. Zoals we op alle andere vlakken doen.

Keuzes voor ze maken is ze begeleiden, en terwijl ze zich ontwikkelen kun je de online ruimte en eigen verantwoordelijkheid met ze mee laten groeien

Gewoonweg niet

Je geeft kinderen geen wodka, energiedrank of een bord spaanse pepers. Want als een kind ergens directe schade van kan oplopen, houd je het bij ze weg. Op internet is alles. Ook ‘sterke drank’ en ‘zwarte koffie’. Volgens het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind heeft elk kind recht op bescherming tegen geweld, mishandeling en verwaarlozing. Kinderen hebben dus recht op bescherming tegen games voor boven hun leeftijd, constant afleidende advertenties, grof geweld, porno en apps die expres verslavend zijn. Dit horen we bij hen weg te houden. Dat kan bijvoorbeeld door middel van een internetfilter. Dat klinkt misschien anti-vooruitstrevend, maar een filter is lang niet altijd hetzelfde als ‘dichttimmeren’.

Gezond op school

Je doet er als leerkracht alles aan om een omgeving te creëren waarin je leerlingen zich optimaal kunnen ontwikkelen. Ook online kun je keuzes maken die zorgen dat kinderen hierin niet gehinderd worden.

Twee handvatten om je keuzes op te baseren:

Jij leert ze wat ‘gezond’ is. Je zet bijvoorbeeld niet de snoeppot op tafel als ze hun boterham aan het eten zijn. Dat leidt nogal af van die boterham. Oftewel: je zorgt dat ze geen games of social media in beeld krijgen als ze zich op hun rekentaak moeten focussen.
Je houdt weg wat schadelijk is. Geen sterke drankjes en gevaarlijk eten. Oftewel: geen afleidende advertenties en apps, informatie die nog te ‘sterk’ is voor hun leeftijd en (mogelijke) blootstelling aan geweld, phishing en malware.

Je bepaalt dus de grenzen die een gezonde basis vormen om in te leren. Hoe jonger je leerlingen, hoe minder online ruimte, omdat er online nog heel veel is wat niet passend is voor hun leeftijd. Dat komt met het ouder worden steeds meer. En dat is soms al moeilijk genoeg om te verteren.

Lees ook:

Dit artikel verscheen eerder bij Myndr.