Er wordt momenteel veel gediscussieerd over smartphones in de klas. Freek Zwanenberg en Justine Pardoen zien dat leerlingen zelf gek genoeg weinig uitgelegd krijgen over waarom ze hun mobiel beter weg kunnen leggen als ze een les volgen, of hun huiswerk maken. Vier door Bureau Jeugd & Media ontwikkelde lessen kunnen dit probleem ondervangen.

Scholen kunnen meteen aan de slag

Groepsdruk, spectaculaire content en verleidelijk ontworpen apps. Smartphones dragen (op school) bij aan veel tienerproblemen. Denk aan veel te laat gaan slapen, chronisch afgeleid zijn en moeite met focussen. Tijdens gastlessen vertellen jongeren ons dat ze hier zelf ook mee worstelen. En ouders vertellen ons over de heftige ‘schermstrijd’ die ze thuis vaak voeren met hun kinderen. Binnen het onderwijs woedt zelfs een discussie over een mogelijk mobieltjesverbod op school of in de klas. 

Je zou dan ook denken dat het de hoogste prioriteit heeft op scholen om tieners te leren hoe ze gezond en gefocust kunnen omgaan met hun smartphone. Maar gek genoeg is gezond mediagebruik voor iedereen, ook buiten het onderwijs, nog een onderbelicht thema. Zelfs in het mediawijsheidveld.

Zo krijgt het nog weinig aandacht binnen het thema ‘mediawijsheid’ van het Gezonde School programma. Gezondheid wordt genoemd in het Mediawijsheid Competentiemodel als profijtgebied en je ziet wel dat het belang ervan steeds meer onderkend wordt, maar er is nog weinig praktisch (les)materiaal.

‘Je zou dan ook denken dat het de hoogste prioriteit heeft op scholen om tieners te leren hoe ze gezond en gefocust kunnen omgaan met hun smartphone.’

Vier lessen over telefoongebruik, het tienerbrein en hoe je kunt focussen

Wij hebben vier lessen voor het VO ontwikkeld, met daarin alle belangrijke inzichten over hoe je hersens werken in relatie tot het gebruik van sociale media. Neuro-educatie met het doel om betere keuzes te maken voor jezelf. Daarnaast bevatten de lessen fysieke oefeningen om de theorie letterlijk aan den lijve te ondervinden. En leerlingen krijgen concrete tips. De lessen zijn onderdeel van het lespakket De InternetHelden en ze zijn direct toegankelijk via LessonUp.  

De inhoud van de vier ‘focuslessen’ is wetenschappelijk gefundeerd. We hebben onder andere gebruikgemaakt van ‘Van brokkelbrein naar focus’ (T. Compernolle et al). Daarnaast is de inhoud gevalideerd door neuropsycholoog Dr. Anna Meijer (Universiteit Leiden). De oefeningen zijn ontwikkeld door specialisten in ‘cognitieve fitness’. 

De lessen zijn ook geschikt als onderdeel van het mediawijsheidprogramma van de Gezonde School.  

Wil je nu al aan de slag met digitale balans? Bekijk dan onze speciale impactpagina over dit onderwerp. Op 24 mei organiseren we bovendien een netwerksessie over mediawijsheid & mentale gezondheid. Aanmelden kan hier.

Multitasken gaat niet en aandacht kun je trainen

In de lessen is onder andere aandacht voor het feit dat onze hersenen niet kunnen multitasken. Je kunt dus niet én opletten in de les en tegelijkertijd op je mobiel kijken. Of dat nou een berichtje is, een filmpje of een game. Tieners moeten dat eerst zelf ervaren voordat ze je geloven. In de les laten we ze dit zelf ontdekken met grappige oefeningen.

Hoe verleidelijk het ook is om je mobiel erbij te houden als je in de klas zit of thuis je huiswerk maakt, het kost je echt punten. In de lessen wordt duidelijk gemaakt hoe belangrijk het is om zelf een vorm van digitale zelfbeheersing aan te leren. Maar nee zeggen tegen je smartphone is zo eenvoudig nog niet. Inmiddels hebben veel volwassenen hier ook grote moeite mee. 

‘Digitale zelfbeheersing’ is al een uitdaging, maar als dat al lukt, betekent dat nog niet dat je ook goed kunt focussen. De leerlingen leren dat focus, ofwel volgehouden gerichte aandacht, gelukkig heel goed te trainen is: je wordt er beter in naarmate je het meer doet. Ook hier krijgen ze tips voor: onder andere de ‘brainboosters’, speciale oefeningen voor een betere focus.

‘‘Digitale zelfbeheersing’ is al een uitdaging, maar als dat al lukt, betekent dat nog niet dat je ook goed kunt focussen.’

Een rode draad in de lessen is het samen nadenken over het mediagebruik van zogenaamde top-presteerders. Hoe gaan bekende topsporters of -artiesten om met hun telefoon? Zitten zij ook vier uur per dag op TikTok? Hoe zorgen zij voor de nodige focus voordat ze moeten presteren voor het oog van duizenden of zelfs miljoenen mensen? 

Je hoofd leeg en geen stress, hoe dan?

Hersenwetenschap leert ons nog iets: naast focussen moet het brein ook genoeg ontfocussen. Hoe maak je je hoofd juist leeg? Besproken wordt hoe topsporters mindfulness-technieken toepassen om zich mentaal voor te bereiden op hun prestaties. De leerlingen oefenen zelf ook met een simpele ademhalingsoefening en een bodyscan. Die kunnen je helpen om stress te verlagen en goed voorbereid een prestatie te leveren. 

Dus help ze! 

Kijkend naar de inzichten over ons brein en het gevolg van digitale afleiding, lijkt zo’n mobieltjesverbod in het VO nog niet zo’n gek idee. Om de potentie van hun denkbrein ten volste te kunnen benutten, hebben leerlingen een prikkelarme leeromgeving nodig. Hun training in focus is nog in volle gang en daar hebben ze onze hulp bij nodig.  

Met deze vier lessen hopen wij VO-scholen in heel Nederland te inspireren om hiermee aan de slag te gaan. En wie weet steken de docenten er zelf ook nog wat van op…

Interesse in het geven van deze lessen? We komen graag (alleen reiskosten) een demonstratie geven van de lessen, of een docententraining verzorgen. Heeft u vragen over de inhoud, pedagogiek of didactiek van de lessen? Laat het ons weten! Mail info@bjm.nl of bel op 06 4209 5963 

Lees ook

• Aandacht voor het offline leven. Ook in de klas
• Er is nog iets belangrijkers dan goede digitale vaardigheden. Aandacht
• Verbieden, integreren of de docent laten bepalen: wat te doen met smartphones in de klas?
• Verbod op smartphones in de klas? Meerderheid docenten is vóór
• Doe de digitale balans-zelftest