De Verenigde Staten hebben een lange traditie van media literacy in het onderwijs, recentelijk is daar digital literacy bij gekomen. In Nederland staan we aan de vooravond van de structurele introductie van beide, met mediawijsheid als onderdeel van digitale geletterdheid. Verschillende scholen en organisaties zoals SLO, Kennisnet en de bibliotheken zijn al aan de slag met vraagstukken en experimenten rondom de invoering – mede ingegeven door het onderwijsvernieuwingsproject van OCW: Curriculum.nu. De overheid heeft daarbij onder meer de implementatie van het nieuwe leergebied Digitale geletterdheid voor ogen.

Wat is er dan mooier om samen een kijkje te nemen in de Verenigde Staten en meer te leren over hoe het daar is aangepakt? In de VS zijn ze hier immers al sinds de jaren negentig van de vorige eeuw mee bezig. Met een groep van 13 experts, ervaringsdeskundigen en visionairs gingen we daarom op uitnodiging van de Amerikaanse Ambassade op studiereis naar de Verenigde Staten van 7 t/m 21 december 2019.

Het doel van de reis

Doel was meer te leren over de praktische invoering van mediawijsheid en digitale geletterdheid in het onderwijs voor 12-18 jarigen. Er zijn zo ontzettend veel keuzes te maken en voorbereidingen te treffen; wat is er in de VS nu wél geslaagd en wat juist niet? Bovendien zijn de Verenigde Staten hét land van nepnieuws, van de megagrote mediabedrijven als Disney, Fox en CBS, techgiganten Google, Microsoft en Apple – en natuurlijk de top sociale mediaplatformen YouTube en Facebook, inclusief WhatsApp en Instagram. Alle reden dus om de uitnodiging van de Amerikaanse Ambassade om mee te doen met het IVLP, het International Visitor Leadership Program, met beide handen aan te grijpen.

Wie gingen er mee?

De 13 deelnemers aan de reis zijn gekozen vanwege hun betrokkenheid bij de invoering van digitale geletterdheid en mediawijsheid in het vo en mbo. Er zaten veel bekende gezichten bij vanuit Netwerk Mediawijsheid. Om er drie te noemen: Paulo Moekotte van het Practoraat Mediawijsheid, Wim Hilberdink van de Thorbecke Scholengemeenschap en Harriet Leget van Kennisnet. Zelf mocht ik ook mee. Mijn focus tijdens de reis lag op hoe netwerken rond de school kunnen helpen bij de invoering, de aanpak van veranderprogramma’s en de rol van de kunst- en cultuursector. Hieronder vind je een overzicht van alle deelnemers en hun insteek.

Wat nemen we mee terug?

Wat kun je van ons als groep verwachten na deze reis? Uiteraard veel foto’s en verslagen van de bezoeken aan scholen, denktanks, musea, bibliotheken, opleidingsinstituten, beleidsmakers en politici – zowel democraten als republikeinen. Op de pagina over het Curriculum Digitale geletterdheid vind je persoonlijke verslagen en nieuwe ontwikkelingen. Volg Netwerk Mediawijsheid op Twitter, Facebook, Instagram en Linkedin voor het laatste nieuws.

Deelnemers aan de studiereis

Allard Strijker – Curriculumontwikkelaar SLO digitale geletterdheid, werkt samen met scholen aan een nieuw curriculum digitale geletterdheid po en vo. Insteek: implementatie van digitale geletterdheid voor schoolleiders en docenten met concrete voorbeelden.

Boudewijn van der Lecq – Cubiss Programmamanager Jeugd en Onderwijs SPN (o.a. BoekStart en de Bibliotheek op school). Insteek: samenwerking onderwijs en bibliotheken rond digitale geletterdheid.

Eugenie Zwanenburg – Docent biologie en digitale vaardigheden, leraar-ambtenaar bij directie VO afdeling kwaliteit en professionalisering bij Ministerie OCW. Insteek: curriculum-ontwikkeling, kansengelijkheid en ethische kwesties.

Freek Zwanenberg – Mediaopvoeding en digitaal burgerschap, Bureau Jeugd & Media, digitale geletterdheid, ICT en vrije scholen. Insteek: inspiratie digitaal burgerschap en mediawijsheid.

Harriët Leget – Adviseur Kennisnet, invoering ict en onderwijs. Insteek: digitale geletterdheid vo en mbo en burgerschap.

Jorick Scheerens – Coördinator Stichting ‘Ieder mbo een practoraat’​, redactie Staat van de Leraar 2018, Jury Onderwijs Pioniers, redactie Schoolmanagement, Klankbordgroep Onderwijs ZonMw en een invloedrijk netwerk online. Insteek: professionalisering mbo docenten.

Koen Buiter – Projectleider digitale geletterdheid O2G2, grote scholengemeenschap in Groningen, lid ontwikkelteam digitale geletterdheid Curriculum.nu. Insteek: implementatie in onderwijs, in gesprek met de leerlingen.

Marieke Simonis – Trainer docenten, docent digitale vaardigheid, eigenaar LearnOn, invloedrijke website voor professionalisering rondom ict in onderwijs. Insteek: ontwikkeling digitale vaardigheid van docenten en leerlingen.

Mary Berkhout – Programmadirecteur Netwerk Mediawijsheid, lid commissie kunst- en cultuureducatie Amsterdamse Kunstraad en lid Stuurgroep Mediawijs, Vlaams Kenniscentrum Mediawijsheid. Insteek: mediawijsheid netwerken en veranderprogramma’s.

Mimi van Dun – Programmamanager Communicatie, MediaMasters (po en vo) en BeeReal van Netwerk Mediawijsheid, trainer Desinformation TechCamps. Insteek: mediawijsheid communicatie strategieën, veranderprogramma’s in het onderwijs.

Paulo Moekotte – Practor Mediawijsheid, senior beleidsadviseur onderwijs en kwaliteitszorg, lid Mediawijsheid Wetenschappelijke Raad. Insteek: curriculum- en docentontwikkeling, digitale didactiek van mediawijze docent, digitaal burgerschap.

Rhea Flohr – Docent aardrijkskunde, mediawijsheid en digitale vaardigheden, train de trainer, breed internationaal netwerk, edublogger. Insteek: inspiratie invoering in onderwijs.

Wim Hilberdink – Coördinator traject Moderne Media/Mediawijsheid Thorbecke Scholengemeenschap, lid ontwikkelteam digitale geletterdheid Curriculum.nu, medeoprichter Stichting Mediawijsheidscholen. Insteek: invoering in curriculum en leefwereld jongeren.

Blijf op de hoogte van de ontwikkelingen op het gebied van het curriculum Digitale geletterheid en bekijk impressies van de studiereis.