De actualiteit laat zich niet voorspellen. Dat blijkt weer na de aanslag op de redactie van het satirische tijdschrift Charlie Hebdo. Nieuwsmedia berichten allemaal over de aanslag in Parijs. Nieuws waar je niet omheen kunt. Ook in het onderwijs niet. Het roept vragen op bij docenten: hoe moet ik hiermee omgaan in de les? Hoe bereid ik zo’n les voor?

Opvallend is de grote rol die het onderwijs wordt toegedicht bij deze gebeurtenis. Op Twitter, tv, Facebook, op de ministeries, maar ook in nieuwsmedia zelf wordt gesproken over hoe docenten met dit nieuws omgaan. Uit een enquête die door twee docenten is uitgevoerd, kwam naar voren dat maar liefst 85% procent van de bijna 500 respondenten aandacht heeft besteed aan ‘Charlie’. Deze enquête gaat over deze specifieke gebeurtenis nu, maar hoe gaat dit de rest van het jaar? Besteden docenten dan ook aandacht aan de actualiteit?

Als leerlingen in het onderwijs worden voorbereid op de maatschappij, dan horen actuele maatschappelijke ontwikkelingen onderdeel te zijn van het lesprogramma. De aanslagen raken aan veel verschillende aspecten van het onderwijs. Voor burgerschapsonderwijs is het evident dat democratie, vrijheid van meningsuiting en gebruik van geweld besproken worden. Ook verschillen in de maatschappij en religie zijn onderwerpen om te behandelen in de les. Maar het nieuws kan ook gezien worden vanuit historisch, geografisch en economisch perspectief.

Mediawijsheid; nieuws kritisch bekijken en beoordelen

Media spelen daarnaast ook een grote rol. Niet alleen de informerende rol over de directe nieuwsfeiten kort na de aanslagen, maar ook als platform voor debat. De feiten en meningen buitelden over elkaar heen. Naar aanleiding van de aanslagen zijn veel achtergrondartikelen, opiniestukken geschreven en debatprogramma’s uitgezonden. En uiteraard zijn veel cartoons verschenen.

Bij grote gebeurtenissen komt iedereen via veel verschillende kanalen in aanraking met het nieuws. Groot nieuws dringt zich als ware op aan iedereen, ook aan leerlingen. Voor leerlingen is het dan van belang dit nieuws te kunnen plaatsen. Bijvoorbeeld door het onderscheid te kunnen maken tussen feiten en meningen. Kijken leerlingen kritisch naar de bronnen die ze raadplegen? Hoe gaan nieuwsmedia bijvoorbeeld om met de complottheorieën? Op een hoger niveau is het van belang om inzicht te hebben in verschillende perspectieven op het nieuws, nieuwsmedia zijn pluriform. Hoe zie je dat terug in de berichtgeving? Vergelijk de verschillende voorpagina’s kort na de aanslagen. En hoe denken leerlingen over vrijheid van meningsuiting en persvrijheid?

Het is belangrijk dat leerlingen de berichtgeving kunnen begrijpen en het nieuws in een bredere context kunnen plaatsen. Juist door deze en andere vragen te bespreken, helpen docenten de leerlingen zich als kritische mediawijze burgers te ontwikkelen.

Boodschap aan docenten: actualiteit door het jaar heen

Tijdens de bijeenkomst ‘Charlie in de klas’ die het ABC op 19 januari organiseerde, kwam de volgende boodschap meerdere keren naar voren: maak structureel tijd voor actualiteit in de klas. Niet alleen als opdringende actualiteit zich voordoet, zoals de aanslagen in Parijs, maar juist ook door het jaar heen. Informatievaardigheden en mediawijsheid kun je immers niet eenmalig aanleren. Het bewust en kritisch omgaan met media vraagt om een houding en vaardigheden die je regelmatig moet trainen.

Het vraagt wel een flexibele houding van docenten om tijd te maken voor actualiteit, maar het is waardevol; actuele en maatschappelijk bronnen maken lessen betekenisvoller. “Het is echt, het is nu” geven leerlingen aan. Leerlingen die het nieuws regelmatig volgen, worden zich bewust van de maatschappij waar zij deel van uitmaken en ontdekken hoe ze hier zelf in staan. Wat voor vak je ook geeft en of je lesgeeft op een basisschool of middelbare school: het is essentieel de koppeling te maken tussen de lesstof en de wereld om je heen.

Lessuggesties

Bij Nieuws in de klas helpen wij docenten in het primair en voortgezet onderwijs de actualiteit te verwerken in de klas. Docenten kunnen gebruikmaken van de Nieuwsservice, de handleiding, lessuggesties en lesmaterialen die in samenwerking met andere organisaties zijn gemaakt. We hebben naar aanleiding van Charlie Hebdo ook een speciale verzamelpagina met lestips gemaakt.

Ik ben ook benieuwd naar ervaringen van docenten en andere netwerkpartners. Heb jij lesmateriaal ontwikkeld over de gebeurtenissen in Parijs? Hoe verwerk je actualiteit in het algemeen in het lesmateriaal? Welke aspecten van mediawijsheid komen aan bod bij gebeurtenissen als in Parijs? Deel het graag met ons!