Tablets, smartphones en tv’s hebben een grote aantrekkingskracht, ook op de allerkleinsten. In een paar klikken bevinden kinderen zich in een andere wereld. Dat zorgt voor plezier én geeft ouders een moment voor zichzelf. Maar begeleiding van ouders is nodig, omdat ukkies nog niet wijs genoeg zijn om ermee om te gaan. De Media Ukkie Dagen – van 25 maart tot en met 1 april – vragen aandacht voor mediawijsheid in de opvoeding van kinderen van 0 tot 6 jaar.

Het thema van dit jaar: ‘Swipe, stap, sprong’. Als introductie op het onderwerp organiseerden Netwerk Mediawijsheid, KB, Cubiss en het SPN-kernteam op donderdag 20 januari een inspiratiewebinar voor bibliotheken. Doel: uitleg geven over de Media Ukkie Dagen én de 168 deelnemers tips en inspiratie geven om hier als bibliotheek aan bij te dragen.

Aftrap

Gespreksleider Andrea Berkelder van KB verzorgt de aftrap, waarna Anne Everloo, communicatiespecialist bij Netwerk Mediawijsheid uitlegt waarom de Media Ukkie Dagen zo belangrijk zijn én hoe bibliotheken meedoen. “Netwerk Mediawijsheid heeft de missie om iedereen mediawijs te maken: senioren, jongeren, volwassenen, mensen met een verstandelijke beperking, kinderen en ouders. Met de Media Ukkie Dagen richten we ons op die laatste groep, ouders met jonge kinderen van 0 tot 6 jaar. Met dit jaar extra aandacht voor anderstaligen, door zo veel mogelijk materialen geschikt te maken voor hen.”

Swipe, stap, sprong

“We weten dat ouders veel vragen hebben over het mediagebruik van kinderen, ze worstelen bijvoorbeeld met schermtijd”, gaat Anne verder. “We zien ook dat het mediagebruik stijgt, op steeds jongere leeftijd. Ouders zoeken naar de juiste balans. En kinderen gaan steeds vaker zelfstandig met media om, wat risico’s met zich meebrengt.” Over het thema, ‘Swipe, stap, sprong’, zegt Anne: “Bij swipe gaan we het vooral hebben over wat kinderen zelf al doen en kunnen, en wat daadwerkelijk geschikt voor ze is. Stap verwijst naar hoe we kinderen stap voor stap kunnen begeleiden, zodat ze op een veilige manier met media om leren gaan. En met sprong bedoelen we de positieve ontwikkelingen die kinderen door mediagebruik kunnen maken.”

» Download hier de presentatie over de Media Ukkie Dagen.

Toolkit

Alle benodigde informatie over de campagne is verzameld in een toolkit. Denk aan:

• Gratis materialen – zoals afbeeldingen en teksten – die bibliotheken online kunnen inzetten.
• Tips en adviezen over het organiseren van (online) activiteiten. 
• Informatie over de landelijke webinar op 28 maart.
• Wegwijzers voor pedagogisch medewerkers en het onderwijs. 
• Heel veel praktische tips, bijvoorbeeld aan de hand van de Mediadiamant, een gids over mediaopvoeding. 

De website mediaukkiedagen.nl is daarnaast een belangrijke landingsplek. Hier staan tips en nieuwsberichten, nieuwe ideeën en gastblogs. Bibliotheken kunnen op die plek ook hun zichtbaarheid vergroten door activiteiten aan te melden in het activiteitenoverzicht. Netwerk Mediawijsheid publiceert bovendien een nieuw Iene Miene Mediaonderzoek naar het mediagebruik in gezinnen met jonge kinderen, dat z’n weg vindt naar landelijke media. 

Landelijk webinar

Vervolgens is Denise Bontje van Mediasmarties aan de beurt. Zij licht het gratis landelijk webinar van 28 maart toe en vertelt hoe bibliotheken het onder de aandacht kunnen brengen. “De landelijke webinar biedt ouders praktische informatie en inspiratie om met mediaopvoeding aan de slag te gaan.” De webinar is niet alleen live, maar ook later te bekijken. “Dat geeft bibliotheken de mogelijkheid om bijvoorbeeld samen met ouders te kijken en in gesprek te gaan over het onderwerp.”

Op verzoek van KB heeft Denise ook mediatips voor thuis samengesteld. “Daarvoor hebben we verschillende verhalen verzameld rondom het thema: ‘Kijk hoe ik groei’. Verhalen om te lezen, luisteren, spelen, met en zonder scherm, binnen en buiten. Deze tips zijn te downloaden op de site van Mediasmarties. Daarbij is er een poster met QR-code voor in de bibliotheek beschikbaar. Er komen ook tips in het Engels, Pools, Arabisch en Turks beschikbaar.” Promotionele teksten en handige informatie staat op mediasmarties.nl. Denise: “Je bent vrij om deze te gebruiken of aan te passen aan je eigen stijl.”

» Bekijk hier de presentatie van Denise over landelijk webinar van 28 maart.

Meer weten over de manier waarop je als bibliotheek naast deelname aan het landelijk webinar aan de slag kunt gaan tijdens de Media Ukkie Dagen? Lees de scenario’s die beschreven zijn in de toolkit en schrijf je in voor het MUD koffiemoment van Mediasmarties op 1 februari van 9.30 – 10.15 uur.

 Alle doelgroepen bereiken

Dan is het tijd om elkaar te inspireren. Drie bibliotheekmedewerkers vertellen over hun plannen tijdens de Media Ukkie Dagen van 2022. Het woord is allereerst aan Susanne Lolkema van Bibliotheek Utrecht. “Elk jaar doen wij mee aan de Media Ukkie Dagen. Zinnig, maar we misten een grote groep ouders; ouders die wat minder digitaal- en taalvaardig zijn. Daarom gingen we in gesprek met diverse partners in de omgeving, zoals buurtcentra. Samen kijken we hoe we de kwetsbare wijken in Utrecht bereiken. We halen de behoefte en vraag van deze mensen op. Samen met deze groep mensen én de welzijnsmedewerkers, ontwikkelen we het programma en de activiteiten. Zodat we zo goed mogelijk aansluiting vinden.”

Aan de uitvoering is Bibliotheek Utrecht nog niet toegekomen, maar Susanne kwam al wel belangrijke aandachtspunten tegen. “We zetten een mediacoach in die Arabisch spreekt. Daarnaast houden we het laagdrempelig en gaan we zelf naar de mensen toe. Ook gaan we informatief – bijvoorbeeld met de Mediadiamant – én praktisch aan de slag. We geven ouders tips hoe ze elkaar kunnen helpen en verwijzen door naar de bibliotheek. Ook belangrijk: bedenken hoe we de contacten straks warm houden, bijvoorbeeld met vervolgbijeenkomsten.”

» Bekijk hier de presentatie van Bibliotheek Utrecht

Mediaontdekpakketten

Karlijn Geitz-Beerling van Bibliotheek Emmen neemt het stokje over. “Na afloop van een andere inspiratiebijeenkomst raakten Denise Bontje en ik aan de praat. Haar mediaontdekpakketten passen uitstekend bij onze wensen. We zetten ze in op diverse basisscholen in een gebied met veel laaggeletterdheid. Doel? Alle kleuters voorbereiden op een wereld van media en ouders meenemen in het gebruik van die media.” Elke school krijgt een mediaontdekpakket met onder andere een prentenboek en wegwijzer met geschikte media voor kleuters. Alle kleuters krijgen een thuispakket met onder meer hetzelfde boek en mediatips voor ouders. “Als bibliotheek informeren we zo goed mogelijk hoe je het pakket praktisch inzet. Zodat kinderen én hun ouders op ontdekkingstocht door diverse media gaan.”

» Bekijk hier de presentatie van Bibliotheek Emmen

Beleid op digitale geletterdheid

Muriël Steegstra van Bibliotheek aan den IJssel, wil eerst een stapje terugdoen. “Wij zien allemaal het belang van digitale geletterdheid, maar bezoekers van de bieb, ouders en scholen staan er vaak nog heel sceptisch tegenover. En dat terwijl het een feit is dat ook zij steeds meer online zijn. Wil je optimaal deelnemen aan de maatschappij, dan is digitale geletterdheid dus belangrijk. Als centrum van kennis en verhalen, die we voor zo veel mogelijk mensen toegankelijk maken, ondersteunen we daarom ook in digitale geletterdheid. Zodat iedereen optimaal gebruik kan maken van wat er beschikbaar is.” Jong geleerd is oud gedaan, ook bij mediaopvoeding, vindt Muriël. “Digitale geletterdheid stimuleert en ondersteunt taalontwikkeling. Er is zoveel moois beschikbaar, je moet alleen weten waar het te vinden is, hoe je het beoordeelt en hoe je het gebruikt. Als bibliotheek kunnen wij daarbij helpen.”

Daarom ging ook Bibliotheek aan den IJssel aan de slag met de mediaontdekpakketten, voor peuters en is de bibliotheek op zoek naar duurzame oplossingen. “We willen digitale geletterdheid en mediaopvoeding structureel onderdeel maken van ons aanbod. Daarom ontwikkelen we komend jaar een bibliotheekbreed beleid op digitale geletterdheid, gaat iemand in ons team een opleiding tot mediacoach volgen, gaan we meer samenwerken met Denise Bontje én maken we wegwijzers over digitale geletterdheid vaker beschikbaar. ”

Taal van het hart

Tot slot gaan Ingrid de Jong van Cubiss en Toos van den Beuken van Bibliotheek Helmond-Peel met elkaar in gesprek over meertaligheid in de bibliotheek. Ingrid: “Voor bibliotheken is het herkenbaar dat veel kinderen in Nederland opgroeien met een andere moedertaal. Hoe kunnen we die kinderen het beste helpen?” Toos: “Als bibliotheek zijn we heel erg gericht op de Nederlandse taal en cultuur. En we merken vaak dat het moeilijk is om ouders te motiveren thuis meer voor te lezen. Maar we vragen ze iets dat voor hen heel lastig is: voorlezen in het Nederlands. Het is niet dat ze niet wíllen voorlezen; de Nederlandse taal belemmert hen. Door boeken aan te bieden in hun eigen taal en ouders in hun kracht te zetten, is het veel vaker wél mogelijk om dat voorleesmoment te creëren. Zoeken we de verbinding tussen beide talen, dan helpen we hen op weg en stimuleren we ze ook andere media te gebruiken.”

De inzichten over meertaligheid zijn de afgelopen jaren flink veranderd, vertelt Toos: “Heel lang is het idee geweest dat anderstalige kinderen ondergedompeld moeten worden in de Nederlandse taal en cultuur, want dan leren ze vanzelf Nederlands. Nu denken we juist dat talen elkaar versterken. Verrijken we deze kinderen met hun eigen taal, dan vergroten ze hun woordenschat en leren ze daardoor makkelijker de Nederlandse taal.”

Meertalig Boekenpret

Ingrid vraagt zich af hoe bibliotheken dit organiseren. Toos: “Daar heeft iedereen een rol in. We moeten ons beleid erop aanpassen, maar ook interne en externe samenwerkingen tot stand brengen.” Concreet houdt dat in dat Bibliotheek Helmond-Peel bezig is met een project: Meertalig Boekenpret. “We gebruiken prentenboeken in het Nederlands, maar reiken anderstalige kinderen boeken in hun eigen taal aan: Arabisch, Turks, Pools of Engels. Inclusief mediatips in de eigen taal. Zodat ouders in hun eigen taal hun kind voorlezen. Wordt het boek vervolgens in de Nederlandse taal in het onderwijs behandeld, dan zie je een hogere betrokkenheid van kinderen.”

De meertalige materialen ontwikkelde Bibliotheek Helmond-Peel in samenwerking met Cubiss. Wil je deze materialen gebruiken? Stuur een mailtje naar [email protected]. 

Afsluiting

Het is aan Ingrid om de inspiratiewebinar vervolgens af te sluiten. “Er is veel informatie voorbijgekomen vandaag. Dat hebben we gebundeld in de actiegids. Hierin vind je alle tools, achtergrondinformatie, verdiepende artikelen, wegwijzers, campagnemateriaal en tips om concreet aan de slag te gaan met mediawijsheid tijdens de Media Ukkie Dagen. Ook vind je de link naar de toolkit, waar nog heel veel extra informatie te vinden is.” 

Of je het nu groot of klein wil aanpakken: er is materiaal genoeg om met de Media Ukkie Dagen aan de slag te gaan!