Kinderen begeven zich in toenemende mate online. Maar dreumesen, peuters en kleuters zijn te klein om hier wijs mee om te gaan. Begeleiding van ouders én professionals is dan ook nodig. Tijdens de Media Ukkie Dagen, van 25 maart tot en met 1 april, vragen we daarom aandacht voor mediawijsheid in de opvoeding van kinderen van 0 tot 6 jaar.
Op dinsdagavond 8 februari organiseerde Netwerk Mediawijsheid een inspiratiewebinar voor onderwijs en opvang als introductie op de Media Ukkie Dagen. Collega’s van Netwerk Mediawijsheid en professionals uit het werkveld praatten de 110 deelnemers bij over het belang van de campagne en de mogelijkheden voor hun organisaties.
Nieuwe, digitale wereld
De sessie start met een filmpje waarin een vader aan zijn dochter – een dreumes – vertelt over de nieuwe, digitale wereld waarin zij opgroeit. Ouder en kind gaan hierin samen op ontdekkingstocht in die wereld vol media. Aansluitend vertelt Thomas van Rest, projectleider van de Media Ukkie Dagen, over de campagne.
“Het is een campagne waarin we ouders en verzorgers, maar ook professionals die met ukkies werken, oproepen om bewust bezig te zijn met media. Door te informeren over de voor- en nadelen en kennis te delen.”
Dit jaar is het thema ‘Swipe, stap, sprong’. Diverse vragen staan daarbij centraal: hoe bereid ik mijn kind voor op de ‘digitale wereld’? Welke media zijn geschikt? En: hoe sluit ik met media aan op de ontwikkeling van mijn kind?
Digitale zwemles
Het woord is aan mediapedagoog Marije Lagendijk. Zij krijgt vaak de vraag of mediaopvoeding nodig is voor ukkies van 0 tot 6 jaar. “Mijn antwoord is altijd: júíst voor deze doelgroep is het belangrijk. Vergelijk het met zwemmen: een baby laat je wennen aan water. Daarna ga je een keer samen, later gaat het kind op zwemles. Een kind leert stap voor stap de kansen en risico’s van water kennen. Zo moet het ook met digitale media gaan. Digitale zwemles zorgt voor een stevige basis voor de toekomst.”
Marije legt de stappen per fase uit. “Van 0 tot 2 jaar zijn schermen niet nodig, maar is nadenken over voorbeeldgedrag wijs: hoe vaak is er een scherm tussen jou en het kind? 2- tot 4-jarigen lees je na een gewoon boek het digitale prentenboek voor of je illustreert met een kort filmpje bepaalde informatie. En voor kinderen van 4 tot 6 jaar is het leuk om ook te maken in plaats van alleen consumeren. Zo maken we kinderen vertrouwd met de digitale wereld.”
Als we het hebben over mediagebruik in de kinderopvang, is er vaak het schrikbeeld dat kinderen niet meer loskomen van het scherm, vertelt Marije. “Daarom moeten we op zoek naar balans. Door media op een bewuste manier in te zetten.”
Geïnteresseerd in dit onderwerp? Op donderdag 24 maart om 19:30 uur organiseert Marije een inspiratiewebinar. Inschrijven kan hier
Meedoen aan de Media Ukkie Dagen
Anne Everloo, communicatiespecialist bij Netwerk Mediawijsheid, vertelt de deelnemers meer over de mogelijkheden om aan te sluiten op de Media Ukkie Dagen. “Je kunt op twee manieren aan de slag. Allereerst in je eigen groep, bijvoorbeeld met de WegWijzers. We delen tips op onze website, zowel concreet als over mediabeleid in het onderwijs en de kinderopvang. En zoek ook de samenwerking met lokale bibliotheken op, zij hebben diverse programma’s die je kunt gebruiken.”
“De Media Ukkie Dagen zijn een uitstekende manier om je eigen kennis op dit gebied te verrijken. Ten tweede kun je ouders informeren. We hebben campagnemateriaal beschikbaar dat je vrij kunt gebruiken. Organiseer bijvoorbeeld ouderavonden. En wijs ouders op de landelijke webinar, waarin Denise Bontje van Mediasmarties antwoord geeft op de meest voorkomende vragen van ouders.”
Op mediaukkiedagen.nl staan allerlei materialen om zelf aan de slag te gaan, maar ook achtergrondinformatie, tips en adviezen over mediaopvoeding voor jou als professional maar ook voor ouders. Daarnaast is er een activiteitenoverzicht van de Media Ukkie Dagen. Tijdens de campagneweek komt het Iene Miene Media-onderzoek uit, een jaarlijks onderzoek naar het mediagebruik in gezinnen met jonge kinderen. De resultaten zijn ook op de website te vinden.
Heb je vragen of wil je tips? We gaan graag met je in gesprek en denken met je mee. Neem contact op via campagnes@mediawijzer.nl.
Wegwijzers
Om de informatie te concretiseren, licht Denise Bontje van Mediasmarties de WegWijzers toe. “Net als vorig jaar ontwikkelden we twee WegWijzers – één voor peuters en één voor kleuters – die jij als professional kunt gebruiken in de praktijk. We begrijpen namelijk dat het veel tijd kost om de media bij elkaar te zoeken die je, thuis en in de groep, kunt gebruiken. Niet alle media is geschikt. Daarom hebben wij een bonte verzameling verhalen rondom het thema ‘Kijk hoe ik groei’ gebundeld. Om voor te lezen, te kijken, te luisteren, te spelen en te doen. Met én zonder scherm. En binnen en buiten. Het voorwerk is dus voor je gedaan.”
“Vervolgens is het aan jou om de juiste media voor jouw groep uit deze WegWijzers te selecteren. En daarna gevarieerd media aan te bieden.” Natuurlijk is het goed voor de ontwikkeling van kinderen als ze in onderwijs en opvang in aanraking komen met media, zegt Denise. “Maar we moeten ook ouders inspireren en tips geven.” Naast de WegWijzers stelde Mediasmarties in samenwerking met KB, de Nationale Bibliotheek daarom ook mediatips voor thuis samen. “Geef die kennis door aan ouders!”
De WegWijzers zijn te vinden via mediaukkiedagen.nl/wegwijzers en mediasmarties.nl/mediaukkiedagen.
Voorbereidingen in volle gang
Vervolgens delen twee organisaties ter inspiratie wat ze van plan zijn tijdens de campagneweek. Inge Blondel van kinderopvangorganisatie Humankind: “Het afgelopen jaar maakten we een nieuw mediabeleid. De eerste stap: het formuleren van een visie. Digitale vaardigheden zijn net zo elementair als leren lopen. De digitale wereld is immers een vanzelfsprekend onderdeel van de wereld van kinderen van nu. Ze maken digitale media snel eigen, maar hebben ook ondersteuning en begeleiding nodig. De komende tijd ontwikkelen onze medewerkers materialen voor collega’s, die hen helpen in gesprek te gaan met kinderen en hun ouders.” Het is de eerste keer dat Humankind meedoet aan de Media Ukkie Dagen, vertelt Inge. “Om medewerkers en ouders mee te nemen in het onderwerp introduceren we bij hen de MediaDiamant. En we gaan volop gebruikmaken van de WegWijzers en Mediatips voor thuis!”
Kleuterjuf en mediacoach Heidi Linschoten is binnen OBS De Nijenoord druk bezig met mediawijsheid. “Ouders zeggen vaak: kleuters moeten spelen. Dat is waar. Maar ze moeten ook diverse vaardigheden leren: bouwen, beeldend bezig zijn, problemen oplossen. Digitale geletterdheid is daar bijgekomen. Daarover informeer ik ouders tijdens ouderavonden. En in de klas leren we kinderen denken in kleine stapjes, zodat ze bekend raken met programmeren.”
“Ook leren we ze omgaan met een tablet. We gebruiken daarvoor programma’s als ‘Kraak de code’ en ‘Code karts’”. Daarnaast is Heidi bezig met project ‘Niets is wat het lijkt’. Ze laat kinderen foto’s met optisch bedrog zien, of bespreekt reclames. “Voor kinderen is dat wat ze zien nog vaak de waarheid. We laten ze nadenken of dat echt zo is. Als voorbode op dat waar je in de toekomst met kinderen aan wil werken, nepnieuws bijvoorbeeld.”
Zelf ook bezig zijn met mediawijsheid in de klas? Heidi deelt twee tips: www.kleutersdigitaal.nl en www.meestersander.nl.
Hoe kan de bibliotheek helpen?
Bibliotheken spelen een belangrijke rol bij de Media Ukkie Dagen. Ingrid de Jong van Cubiss vertelt dat onderwijs en opvang daar altijd kunnen aankloppen. “De bibliotheek heeft veel te bieden aan onderwijs, kinderopvang en ouders. Rondom lezen, maar ook rondom mediaopvoeding. Zo is er een mooie online collectie met e-books en luisterboeken, bijvoorbeeld via jeugdbibliotheek.nl. En de mediacoach of leesmediaconsulent helpt ouders én professionals bij het wegwijs worden in het aanbod en het inzetten van media. Ook zijn er samenwerkingen met kinderopvang en onderwijs vanuit landelijke programma’s, zoals BoekStart en De bibliotheek op school. De bibliotheek is een plek waar je meer leert over mediaopvoeding en digitale geletterdheid, met workshops en trainingen.” De beste tip die Ingrid kan geven? “Vraag je lokale bieb om advies en ga samen aan de slag met deze onderwerpen.”
Vragenrondje
De sessie eindigt met vragen uit de chat:
- Hoe breng je mediawijsheid onder de aandacht bij de opvang van je eigen kind? Marije: “Ga zelf op onderzoek uit. Wat doen ze al met het thema? Is er beleid op mediawijsheid? Ik merk dat veel organisaties het prettig vinden te weten wat bij ouders leeft.”
- Waar kan ik meer informatie vinden over mediaopvoeding met betrekking tot kinderen van 0 tot 2? Denise: “Voor deze groep hebben we geen wegwijzer – de allerkleinsten zien we liever zonder schermen – maar wel mediatips. Bijvoorbeeld over knisperboekjes, want daar begint mediaopvoeding.”
- Zijn de middelen meertalig beschikbaar? Denise: “De WegWijzers zijn niet vertaald, maar de mediatips voor thuis zijn wel beschikbaar in het Engels, Pools, Turks en Arabisch. De mediatips voor thuis sluiten aan bij de WegWijzers. Kinderen van laagtaalvaardige ouders kunnen dan thuis en op de groep met dezelfde verhalen aan de slag.”
Reacties worden eerst goedgekeurd door de redactie.