De tijd dat de bibliotheek de plek was om alleen boeken te lezen, waar je stil moest zijn en waar de gemiddelde werknemer een dame op leeftijd met een grijs knotje en een strenge bril was, is gelukkig al lang voorbij. De bibliotheek is getransformeerd tot een culturele ontmoetingsplek waar er voor iedereen wat te vinden of ontdekken is. Natuurlijk kun je er nog steeds boeken lenen, maar je kunt bij veel bibliotheken ook terecht voor taallessen, lezingen, culturele activiteiten, workshops en cursussen, eten en drinken, trainingen (digitale) basisvaardigheden, schoolbezoeken, kinder- en jeugdactiviteiten en nog veel meer. Bibliotheekmedewerkers zijn inhoudelijke specialisten die een mooi aanbod voor de bibliotheek bedenken en hiernaast een adviserende, trainende of begeleidende rol invullen voor de verschillende doelgroepen.

Mediaopvoeding in de bibliotheek professionaliseren

Een van de thema’s die afgelopen jaren bij steeds meer bibliotheken op de agenda staat, is mediaopvoeding voor de leeftijd 0 tot 6 jaar. Bibliotheken hebben mediacoaches of lees-mediaconsulenten die hierin gespecialiseerd zijn. In de afgelopen jaren zijn er al veel toolkits, inspiratiedocumenten en trainingen ontwikkeld, zijn er congressen en andere bijeenkomsten georganiseerd en hebben bibliotheken deelgenomen aan pilots. Wij zien dat bibliotheken het belangrijk vinden om ermee aan de slag te gaan, maar dit nog wel lastig vinden. Vaak is er nog geen structureel aanbod of een duidelijk plan en blijft het bij incidentele activiteiten.

Ondanks de vele stappen die er al zijn gezet, moet er dus toch nog een slag gemaakt worden om bibliotheken hierin te professionaliseren. Veel bibliotheken weten niet waar ze moeten beginnen, wát ze precies moeten en kunnen aanbieden en zien dus eigenlijk door de bomen het bos niet meer. En dat is logisch, want mediaopvoeding is ook een breed onderwerp en je kunt het op verschillende manieren invullen.

Kies je doelgroep

Wat de adviseurs mediaopvoeding van Probiblio betreft is altijd de eerste en belangrijkste stap: maak keuzes! Je hoeft en kunt namelijk niet alles doen rond mediaopvoeding. Bij mediaopvoeding zijn altijd verschillende partijen betrokken: natuurlijk de kinderen zelf, maar ook de ouders en professionals zoals leerkrachten en pedagogisch medewerkers op kinderdagverblijven. Elke partij vraagt om een andere benadering, dus de eerste keuze is op welke partij je je aanbod richt. Misschien werk je als bibliotheek al nauw samen met de kinderdagverblijven in jouw gemeente, dan ligt het voor de hand om de professionals als doelgroep te kiezen. Maar als je de activiteiten liever binnenshuis wilt houden, is het logischer om je te richten op de ouders of de kinderen zelf.

Welke rol speel je?

Als je weet op welke groep je je wilt richten, kun je daarna bepalen welke rol je wilt spelen voor deze groep. In de recent opgeleverde totaalaanpak van Cubiss worden er zeven rollen gedefinieerd. Deze totaalaanpak geeft een heldere en uitgebreide uitleg over de verschillende rollen. En natuurlijk ook allerlei andere nuttige informatie. De rollen die Cubiss definieert, zijn als volgt:

• Begeleider
• Lees-, kijk- en speelplek
• Inspirator
• Bruggenbouwer
• Ontdekplek
• Informant
• Trainer

Door te kiezen voor één of misschien twee rollen, kun je veel beter beslissen wat je wel en niet gaat doen. Als je ervoor kiest om je te profileren als trainer, dan zet je dus in op trainingen geven aan professionals en kies je dus expliciet niet voor ontdekmiddagen in de bibliotheek, ouderavonden of spreekuren.

Klein beginnen

Zeer waarschijnlijk wil je dit als bibliotheek wél allemaal aanbieden en vind je het ook jammer om dingen niet te doen. Maar klein beginnen helpt echt om mediaopvoeding op een professionele manier in te zetten in de bibliotheek. Begin met één doelgroep en één rol en bouw dit dan eventueel later uit. Zo zorg je dat het behapbaar blijft voor de werknemers en kun je hen heel specifiek trainen. Zo worden zij écht de inhoudelijk experts die nodig zijn om de gekozen rol uit te voeren. Een kleine opzet geeft je ook de mogelijkheid om het aanbod structureler aan te bieden, simpelweg omdat je minder hóéft.

Creëer draagvlak

De keuze die je hierin maakt, moet vanzelfsprekend een goed onderbouwde keuze zijn. Een keuze die past bij de visie en het beleid dat je als bibliotheek hebt. Zorg dat deze keuze organisatiebreed gedragen wordt. We zien helaas vaak dat er één of twee personen binnen een bibliotheek zijn die hier iets mee willen doen, maar hier weinig of geen uren voor krijgen en verder ook op weinig steun kunnen rekenen. Formuleer dus een heldere visie op jullie rol binnen mediaopvoeding en zorg dat iedereen daarachter staat, dus ook de directie en het managementteam. Omdat je klein begint, is het ook makkelijker om hier tijd en ruimte voor te krijgen.

Hoe dan verder?

Als je je doelgroep hebt gekozen en de rol die je wilt invullen, is het tijd om concreet en praktisch te worden. De volgende stap is om te zorgen dat de kennis van de medewerkers op niveau is om je rol te kunnen vervullen. Misschien is dat al het geval, maar het kan ook zijn dat er nog trainingen nodig zijn. Welke mogelijkheden er daarvoor zijn, lees je in mijn volgende blogartikel. Daarna kun je de praktische invulling van deze rol gaan uitwerken. Ook hier zal ik in mijn volgende artikel op ingaan.

Mocht je het nou lastig vinden om dit soort keuzes te maken of wil je hier nog meer informatie over, dan kun je advies vragen bij een van de Provinciale Ondersteuningsinstellingen. Dit zijn organisaties die bibliotheken in hun provincie ondersteunen. Bibliotheken in Noord- en Zuid-Holland kunnen een adviesgesprek aanvragen bij Probiblio. Stuur daarvoor een mail naar: bvteijlingen@probiblio.nl.

» Lees ook het vervolgartikel: Tips voor de praktijk

Deze artikelen vind je wellicht ook interessant:

» Column – Mediawijsheid en het belang van de schoolbibliotheek
» Scholieren wegwijs maken in de internetjungle?
» #MediaDiamant in de Bibliotheek: De vragen van ouders als uitgangspunt