Begin 2013 ontstond er binnen het netwerk verwarring over de term mediawijsheid als gevolg van het KNAW-rapport over digitale geletterdheid. De term mediawijsheid werd daarin namelijk niet genoemd, terwijl het er grotendeels wél over ging. We maakten ons zorgen: stel dat het onderwijs digitale geletterdheid zou omarmen als nieuwe term, wat zou dat betekenen voor iedereen die met zoveel passie heeft gewerkt aan het opbouwen van mediawijsheid gerelateerde expertise, kennis en ervaring? Wat zou er gebeuren met het onderzoek, met de opgebouwde inzichten en het aanbod voor scholen en ouders, met de instrumenten zoals het competentiemodel?

Om een goede basis te hebben voor een toekomstgerichte discussie, is dus terminologie nodig die voor iedereen duidelijk is. Met de recente verschijning van het rapport 21ste eeuwse vaardigheden in het curriculum van het funderend onderwijs van Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling SLO is die helderheid nu verschaft: het KNAW-begrip digitale geletterdheid is door SLO ontrafeld en mediawijsheid is benoemd als één van de belangrijke nieuwe 21ste eeuwse vaardigheden.

Wat zijn de 21ste eeuwse vaardigheden?

Binnen het onderwijs speelt continu de vraag welke kennis en vaardigheden van belang zijn om leerlingen voor te bereiden op een plek in de snel veranderende maatschappij om hen heen. Men heeft het over 21ste eeuwse vaardigheden: creativiteit, kritisch denken, probleemoplossend vermogen, communiceren, samenwerken, digitale geletterdheid, sociale en culturele vaardigheden en zelfregulering.

Wat daar nu precies mee wordt bedoeld, is uitgezocht door het SLO. In het hierboven genoemde rapport geven zij een beschrijving van alle vaardigheden inclusief een nadere omschrijving van digitale geletterdheid zoals bedoeld door de KNAW. Daarbij valt digitale geletterdheid uiteen in 3, elkaar overlappende, begrippen:

• Ict-(basis)vaardigheden (of digiwijsheid)
• Mediawijsheid
• Informatievaardigheden

Er zijn dus 10 vaardigheden die als 21ste eeuwse vaardigheden moeten worden benoemd in de landelijke leerplankaders.

Wat zijn ict-vaardigheden?

De mate waarin je met computers en digitale media kunt omgaan. We noemen dat ook wel digiwijsheid. Het gebruiken van computers vereist een andere manier van denken, ook wel computational thinking genoemd:

• Het analyseren en logisch organiseren van data
• Het herformuleren van problemen en vraagstellingen
• Het zelf kunnen aansturen van computers en computergestuurde apparaten zodat een computer kan helpen bij het vinden van oplossingen, hieronder valt het coderen en programmeren

Wat is mediawijsheid?

Mediawijsheid is een heel breed begrip. Het gaat om het bewust en actief inzetten van alle beschikbare media – digitaal en analoog – om de kwaliteit van het eigen leven te vergroten én ervoor te zorgen dat je optimaal kunt deelnemen aan de wereld om je heen.

Bij mediawijsheid gaat het niet (alleen) om technische vaardigheden, maar vooral om competenties als informatieverwerking, begrip, zelfinzicht (reflectie) en het vermogen om door het inzetten van media problemen zelfstandig op te lossen of nieuwe creatieve toepassingen te ontwikkelen.

» De competenties worden nader toegelicht in het Competentiemodel Mediawijsheid

Wat zijn informatievaardigheden?

Informatievaardigheden zijn vaardigheden die helpen bij het zoeken, vinden, beoordelen en verwerken van informatie op internet. In het Competentiemodel Mediawijsheid zijn de informatievaardigheden ook benoemd (C1), maar in het rapport van SLO krijgen deze vaardigheden extra nadruk en worden ze meer diepgaand beschreven dan in het Competentiemodel Mediawijsheid.

Wat is digitale geletterdheid?

De combinatie van computational thinking, mediawijsheid en informatievaardigheden.

Samengevat

» Digiwijsheid = computational thinking + informatievaardigheden -/- mediawijsheid
» Digitale geletterdheid = computational thinking + informatievaardigheden + mediawijsheid
» Informatievaardigheden = onderdeel van zowel digiwijsheid als mediawijsheid

Meer over het rapport ‘21ste eeuwse vaardigheden in het curriculum van het funderend onderwijs’

In het rapport 21ste eeuwse vaardigheden in het curriculum van het funderend onderwijs onderschrijft SLO dus bovengenoemde definities. Het rapport bevat een onderzoek, dat in opdracht van OCW werd uitgevoerd, en een advies over de werkelijke en gewenste aandacht voor 21ste eeuwse vaardigheden en digitale geletterdheid in het basis- en middelbaar onderwijs.

» Ter voorbereiding op dit rapport organiseerden SLO en Mediawijzer.net in januari jl. een expertsessie
» Ook het dossier Digiwijsheid op mediawijsheid.nl gaat nader in de terminologie
» Download het SLO-rapport 21ste eeuwse vaardigheden in het curriculum van het funderend onderwijs