Achterstallig onderhoud in het curriculum voor het basis- en voortgezet onderwijs wordt snel aangepakt. Dit schrijft verantwoordelijk minister Dennis Wiersma in een brief aan de Tweede Kamer. Digitale geletterdheid is één van de gebieden waar “de nood het hoogst is”. En dus komt er extra focus op deze cruciale basisvaardigheid, zo belooft de minister.

Naast het aanpakken van achterstallig onderhoud, wil Wiersma ook ook toewerken naar een vaste cyclus van curriculumonderhoud. Dit moet ervoor zorgen dat belangrijke kerndoelen voor het onderwijs in de toekomst makkelijker en sneller bij te stellen zijn.

Digitale geletterdheid opnemen in het curriculum. Hoe gaat dat precies in z’n werk? In dit artikel legt netwerkpartner Kennisnet uit hoe deze ambitie er in de praktijk uit kan komen te zien.

“Binnen die cyclus kunnen onderwijsdoelen, leergebieden of vakken in een wisselend tempo en in variërende mate aangepast worden wanneer dat nodig blijkt”, schrijft de minister. “Niet alle ontwikkelingen gaan even snel of zijn even urgent. Het bij de tijd houden van kerndoelen digitale geletterdheid zal bijvoorbeeld een ander traject kennen dan onderhoud van het examenprogramma Latijn.”

Curriculum.nu in het kort:
Curriculum.nu is opgesteld door negen ontwikkelteams van leraren en schoolleiders uit het primair en voortgezet onderwijs. In 2018 en 2019 hebben ze in kaart gebracht welke kennis en vaardigheden leerlingen in huis moeten hebben om negen leergebieden toekomstbestendig te maken. Dit resulteerde in een flink aantal bouwstenen die te gebruiken zijn om de kerndoelen van verschillende leergebieden te actualiseren. Bij één van die leergebieden – Digitale geletterdheid – was ook Netwerk Mediawijsheid betrokken

Wat gebeurt er nu met Curriculum.nu?

De belofte van de minister is goed nieuws voor iedereen die digitale geletterdheid een warm hart toedraagt. Maar, zo schrijft Wiersma, het betekent ook dat Curriculum.nu “echt voltooid verleden tijd is.”

Curriculum.nu werd eind 2019 afgerond. Hierna boog een wetenschappelijke curriculumcommissie zich over de voorstellen. Het ministerie van OCW kreeg daarna het advies om de voorstellen als bouwstenen te gebruiken bij de actualisatie van onderwijsdoelen. In zijn brief stelt minister Wiersma nu dat “de huidige kerndoelen het uitgangspunt blijven en dat de voorstellen van Curriculum.nu input zijn.” Hiermee lijkt de vraag: ‘wat gebeurt er met Curriculum.nu?’ beantwoord.

Deze vraag hield de leden van het ontwikkelteam Digitale Geletterdheid in ieder geval al geruime tijd bezig. Tijdens een recente reünie van het ontwikkelteam in museum Beeld en Geluid bleek dat er toch wel wat onvrede bestond over het feit dat het lang duurde voordat Curriculum.nu daadwerkelijk werd opgepakt. “Helemaal omdat de urgentie voor digitale geletterdheid enorm voelbaar is”, aldus een teamlid. Kijkt het ontwikkelteam desondanks terug op een geslaagd project? We blikken terug met vier leden.

Mooie inhoudelijke basis

“De intentie van Curriculum.nu was om onder andere digitale geletterdheid een plek te geven in het curriculum. Dat gaat nu in ieder geval gebeuren!” Aan het woord is Hans de Vries, inhoudelijk begeleider van het projectteam en vanuit SLO (het nationaal expertisecentrum voor leerplanontwikkeling) betrokken bij Curriculum.nu. “Het is natuurlijk jammer dat het sinds 2019 een beetje stil heeft gelegen, maar er is niettemin een mooie inhoudelijke basis gelegd.”

“Ik ben trots op het feit dat we er in geslaagd zijn het belang van digitale geletterdheid voor leerlingen veel prominenter in beeld te brengen”, stelt Kunna Smit. Tijdens haar werkzaamheden voor Curriculum.nu werkte Smit als leerkracht in bovenbouw op een basisschool. Inmiddels is ze werkzaam als lerarenopleider taal en digitale geletterdheid bij de Pabo Hogeschool Rotterdam.

“Ik ben trots op het feit dat we er in geslaagd zijn het belang van digitale geletterdheid voor leerlingen veel prominenter in beeld te brengen”

Diepgang in digitale geletterdheid

“Men is het erover eens dat digitale geletterdheid echt een plek gaat krijgen in het onderwijs.” Wel moet er nu echt vaart gemaakt worden. “Ik hoop dat er zo snel mogelijk een start wordt gemaakt met het schrijven van de kerndoelen en eindtermen voor digitale geletterdheid. Dit is van groot belang voor de leerlingen, zij mogen niet de dupe worden van de stroperige werkwijze van de overheid”, aldus Smit. 

De Vries hoopt vooral dat ook de diepgang van digitale geletterdheid een plek krijgt. “Omgaan met data(analyse) bijvoorbeeld. Het zou een gemiste kans zijn als we daar niet op een of andere manier aandacht aan besteden in het onderwijs. Je moet belangstelling voor dit vak ook aanwakkeren. In de bovenbouw zou je hier zelfs aparte vakken voor kunnen maken.” “Daarnaast”, vervolgt De Vries, “verandert technologie enorm snel. Dus zorg dat in alle doelen die je maakt ruimte is voor beweging om veranderingen op te vangen. En houd een vinger aan de pols.”

Druk op het onderwijs

Leden van het ontwikkelteam Digitale Geletterdheid tijdens een recente reünie

“Ik ben blij met de diversiteit in de inhoud van Curriculum.nu, maar nog meer met de samenhang. Ik denk dat we een mooie voorzet hebben ontwikkeld, gericht op de ontwikkeling van nieuwe kerndoelen”, stelt Koen Buiter. Hij werkt als projectleider digitale geletterdheid bij Openbaar Onderwijs in Groningen. “Ik vind het erg zorgelijk dat het funderend onderwijs (nog) geen structurele aandacht besteedt aan digitale geletterdheid. Ik hoop daarom dat we in het onderwijs zo snel als mogelijk, duidelijkheid krijgen over de rol van digitale geletterdheid in de kerndoelen en examenprogramma’s.”

Buiter vindt het daarbij belangrijk te vermelden dat onderwijs onder enorme druk staat. “Uitval door corona, een oplopend lerarentekort en onaantrekkelijke beroepsvoorwaarden, zorgen ervoor dat er weinig tijd is om onderwijsvernieuwing een goede plek te geven. Als onze overheid écht iets wil met ons onderwijs, moeten de voorwaarden sterk verbeteren. Zodat we collega’s met talent en ambitie behouden en nieuwe onderwijstalenten aantrekken.”

Ook hoopt hij dat het besef van de waarde en de omvang van het proces achter Curriculum.nu niet wordt onderschat. “Ik hoop echt dat er wordt gekeken vanuit balans en samenhang. En dat er wijs gebruik wordt gemaakt van de ontwikkelde voorstellen.”

‘Temporiseren is frustrerend’

Iemand die die waarde zeker niet onderschat is Wim Hilberdink. Al vanaf 2008 besteedt ‘zijn’ Thorbecke Scholengemeenschap in Zwolle aandacht aan mediawijsheid (een van de vier domeinen van digitale geletterdheid). “De opgeleverde bouwstenen vormen volgens mij een evenwichtig, gevarieerd en solide fundament om bruikbaar lesmateriaal van te maken”, aldus Hilberdink. 

Het is dan ook “fnuikend en frustrerend” dat de implementatie van digitale geletterdheid zo getemporiseerd is, meent Hilberdink. “​Ik hoop vurig dat de intussen door de minister ingestelde wetenschappelijke curriculumcommissie krachtdadig(er) is. En meer vaart maakt met haar werkzaamheden dan nu het geval is.”

Lees en luister verder:

• In deze podcastaflevering vertelt Mickey Touwslager – eveneens lid van het ontwikkelteam Digitale Geletterdheid – hoe toekomstbestendig onderwijs in een snel ontwikkelende digitale samenleving eruit zou kunnen zien.
• Bekijk deze pagina met meer informatie over digitale geletterdheid in het curriculum.