MNX 2017 over de digitale kloof: van nieuwsdieet tot ecowijsheid

Door: Saskia Kuijl

Webredacteur bij Netwerk Mediawijsheid

Website: http://www.mediawijzer.net

Interesses: Informatiesamenleving, digitale vaardigheden, toekomst

woensdag 31 mei 2017

Op 23 mei kwam het netwerk van Mediawijzer.net samen bij Beeld en Geluid voor de jaarlijkse Mediawijsheid Netwerk Experience (MNX). Dit jaar draaide de MNX om de digitale kloof en bruggen slaan met mediawijsheid. Welke kloven zijn er en hoe pakken we die aan? En vooral: hoe doen we dat samen? Een verslag van de dag.

Wie heeft er wel eens gehoord van de Blue Whale Challenge? Dagvoorzitter Rashif El Kaoui heet het diverse publiek van ruim 200 mediawijsheid professionals werkzaam in het onderwijs en opvoeding, mediacoaches, kunstenaars, onderzoekers en vele andere mediawijsheid geïnteresseerden welkom. Berichten over jongeren en digitalisering jagen nogal eens angst aan door de insteek. Zorgt dat niet voor een vertekend beeld? Vandaag kijken we met een positieve blik, gericht op oplossingen, mogelijkheden en samenwerking.

Verschillende digitale kloven

Mary Berkhout, programmamanager Mediawijzer.net, gaat in op de digitale kloof. Eigenlijk zijn er verschillende kloven te onderscheiden, bijvoorbeeld die tussen ouder en kind. Ouders kunnen een verkeerd beeld hebben van het kind en de digitale wereld, en pakken dan hun rol als opvoeder niet goed op. Dit kan zich uiten in een ‘laat maar’-houding waarbij het kind te veel wordt vrijgelaten en de ouder zich niet voor het mediagebruik interesseert. Daarnaast zijn er ouders die vooral gevaar zien en daardoor juist niet genoeg vrijheid geven. Bij beide groepen kan het kind niet goed bij de ouder terecht.

En dan is er ook nog een kloof tussen kinderen onderling, die bijvoorbeeld te maken heeft met hoger- of lager opgeleide ouders. De school is de plek waar alle kinderen de nodige vaardigheden op kunnen doen. Mediawijsheid in het curriculum, als onderdeel van digitale geletterdheid, is juist daarom zo belangrijk.

En hoe zit het eigenlijk met het publiek in de zaal? Heb jij wellicht bepaalde vooroordelen, sta je open voor nieuwe informatie? Ben je een idealist of een beschermer? De boodschap is: laten we op de MNX vooral gaan voor nuance en gesprek.

» Lees ook het blogartikel van Mary Berkhout over de digitale kloof

Waarom je op nieuwsdieet moet

Ook keynote-spreker Rob Wijnberg (De Correspondent) erkent de complexiteit en verschillende factoren van de digitale kloof en focust vooral op het probleem rond nieuwsmedia. Nepnieuws is de laatste tijd een veelbesproken onderwerp, maar het ‘echte’ nieuws is een nog groter probleem, aldus Wijnberg.

Nieuws gaat namelijk per definitie over de uitzondering op de regel, datgene dat niet vaak gebeurt. Hoe sensationeler, hoe beter. “Als je het nieuws volgt, weet je precies wat er niet gebeurt in de wereld,” zei Joris Luyendijk eens. Ondanks deze mismatch met de realiteit baseren we veel op het nieuws, zoals 81% van de Kamervragen. “Dat is een fundamentele tekortkoming van nieuws, je aandacht gaat naar de dingen die er het minst toe doen.” Hoe zouden we (nieuws)media kunnen innoveren? Daarvoor moeten we kijken naar hoe we betere informatie kunnen brengen. Het gros van wat we horen is op dit moment afkomstig van 30 mediabedrijven over de wereld. Tel daarbij de positie van platformen als Facebook en Google waarbij je het gratis nieuws veelal betaalt met je privacy, met een gigantisch bereik en weinig controle op kwaliteit, en je begrijpt dat kritisch denken steeds crucialer wordt. Zo moeten we leren kijken naar de context, en begrijpen dat die context in nieuws vaak (opzettelijk) mist. Wees je bewust van bedoelingen en belangen. Zie journalistiek niet als methode maar als manier om je te ontwikkelen en te doorgronden wat je om je heen ziet gebeuren, en sta open voor zelfreflectie. Leuke verrassing: het MNX publiek ontvangt een gratis maandabonnement op De Correspondent.

Jongeren: multitasken & experimenteren

Yvonne van Sark van Youngworks neemt de zaal mee in de leefwereld van jongeren. Je moet jongeren begrijpen om ze te kunnen raken, stelt ze. Vaak staan excessen vooraan in de media, zoals ook Rob Wijnberg vertelde, maar in de praktijk weten veel jongeren al goed de vele mogelijkheden van media te benutten. De grootste uitdaging hierbij is tijd. Jongeren houden immers veel ballen hoog: zo gebruiken ze media om met vrienden te praten, om het nieuws te volgen, nieuwe series te ontdekken, schoolaantekeningen nog even door te nemen et cetera. Dit multitasken brengt bepaalde gevolgen voor de aandachtsspanne met zich mee, maar toch zijn jongeren hier zelf best positief over.

Ook een belangrijke drive voor jongeren is het meedoen en meegaan met elkaar. Daarbij doet het ertoe wat anderen van je vinden, hoe je overkomt en hoe anderen overkomen. No like fear is een heus begrip.

Over de digitale kloof zegt Van Sark het volgende. Allereerst heb je de kloof tussen jongeren onderling, die veelal te maken heeft met kansenongelijkheid en verschillen in opleidingsniveau. Daarnaast bestaat er een specifieke kloof tussen jongens en meiden: meisjes lijken meer binnen de lijntjes te blijven en doen het daar goed, terwijl jongens meer lijken te experimenteren en daarmee buiten de lijntjes treden.

Hoe zit het eigenlijk met de kloof tussen jongeren en volwassenen – is die er wel? Nederlandse jongeren vinden het over het algemeen geen probleem om vrienden met hun ouders te zijn op Facebook, maar ze zoeken ook bewust platforms op waar volwassenen minder van begrijpen, om zo hun eigen omgeving te creëren.

Tot slot is er de kloof tussen de realiteit en de online wereld. Wat laten mensen van zichzelf zien? Hier zit vaak een bewuste strategie achter. Jongeren leren steeds meer om met media te creëren en zich te profileren, en zien het als mogelijkheid om ook te experimenteren en eens een andere kant van zichzelf te ontdekken.

Interactieve sessies: samen in discussie

Na het plenaire programma verspreiden bezoekers zich over de 12 kleinere sessies waarin dieper wordt ingegaan op o.a. mediawijsheid in de wijk, games en literatuur, kinderen en jongeren met een LVB, de MediaDiamant en het uitproberen van Lego Mindstorms als manier om problemen leren op te lossen. Hieronder een kleine greep uit de sessies.

In de sessie ‘Tussenuur, een online platform: een zoektocht naar het bereiken van jongeren’ vertelt Rowan Olierook over het jongerenplatform van omroep Human voor NPO 3FM waarin maatschappelijke thema’s bespreekbaar worden gemaakt. Rowan illustreert met voorbeelden en filmpjes hoe ze dat doen door jongeren bijvoorbeeld zelf te laten ervaren, hen te inspireren met verhalen van leeftijdsgenoten, hen overal bij te betrekken, een jonge redactie samen te stellen en te zorgen dat deze komt waar de jongeren zich bevinden. Ook zorgen ze dat ze jongeren echt uitdagen en zoeken ze constant naar geschikte partners om dit mee te bereiken.

Ronald Kox van het LKCA gaat in zijn sessie in op cultuureducatie en de vele raakvlakken met mediawijsheid. Hoe kunnen we zorgen voor een verbinding van mediawijsheid op school en cultuureducatie? Na een inhoudelijke inleiding (“Mediawijsheid is cultuureducatie”) worden deelnemers vooral aan het werk gezet. De groepen, expres samengesteld uit diverse achtergronden, worden uitgedaagd om zelf met een schema te komen dat laat zien wat de relatie tussen mediawijsheid en cultuureducatie volgens hen is. Een mooie kans om kennis en ervaringen uit te wisselen met mensen die je anders wellicht niet zo snel had gesproken.

» Benieuwd naar de andere sessies? Download de presentaties onderaan deze pagina

Van piramide-denken naar cirkel-denken

Henk Oosterling, associate professor aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam, zet zich in voor duurzaam vakmanschap in het onderwijs. Zijn keynote gaat over het individu als knooppunt in netwerken en gaat in op een veranderend wereldbeeld en mensbeeld. Zo zien we een transitie in de participatiesamenleving: van passieve naar actieve burgers en consumenten. We browsen in plaats van lezen, en dat zegt iets over hoe wij – en jongere generaties – in de wereld staan. Onze wereld is een beeld, en dat moeten we leren lezen. “Het probleem is dat we dat niet kunnen. We hebben een text based cultuur en weten niet wat we met beeld moeten.”

We zijn “radicaal middelmatig” en daarnaast “hypermobiel geïmmobiliseerd”. Denk aan een autoritje waarbij de via de TomTom onze weg vinden terwijl we tegelijkertijd onze auto niet uit hoeven om met iemand aan de andere kant van de wereld te bellen. Media veranderen onze lichamelijkheid. Daarom is ‘environmental awareness’ belangrijk. We leven in een wereld waarin veel vanzelfsprekend is, maar waar komt bijvoorbeeld ons eten vandaan? De handen die onze dingen maken zijn niet meer in beeld. We denken in piramides: wij staan bovenaan het systeem. En we denken lineair: afval dat we weggooien, lijkt verdwenen en is ons probleem niet meer. We zouden in een cirkel moeten denken: waar komt het vandaan, en wat gebeurt ermee nadat wij het gebruikt hebben? We zijn niet de top van een piramide, maar een knooppunt in een netwerk – verbonden. Dat betekent wel dat je je leven heel anders moet gaan bekijken: je bent een intervidu in plaats van een individu.

De media zijn een milieu, een systeem dat we hebben gecreëerd voor vrijheid. Daarin zitten we nu eigenlijk opgesloten. Mediawijsheid, snappen hoe media werken en welke invloed ze hebben, moet dat probleem adresseren. Ecowijsheid en mediawijsheid hebben dus meer met elkaar te maken dan je in eerste instantie misschien zou denken.

Maken & maakonderwijs in Nederland

Naast alle interessante keynotes en sessies is de MNX 2017 ook de plek waar de campagne ABC van het Maken wordt afgetrapt. Waarom maakonderwijs? Maakonderwijs zorgt dat kinderen naast programmeren, ook andere vaardigheden meekrijgen die horen bij de 21ste eeuw: van oplossingsgericht denken tot ondernemen en samenwerken. Door iets te maken leer je problemen oplossen, de wereld beter begrijpen én deze te beïnvloeden. Deze wereld staat immers steeds meer bol van de technologie.

Bekijk de campagnefilm hieronder.

Daarnaast stonden de extra activiteiten van de MNX, te bezoeken in de pauzes, in het teken van ‘Maak je wereld’. Bezoekers konden demonstraties zien van en meedoen aan de silent poetry disco, Tekenrobot in het onderwijs, Augmented reality in het onderwijs en het multimediale VR-kunstwerk ‘The Fair Grounds’.

Tot slot

Stand up filosoof Laura van Dolron heeft de gehele MNX meegeschreven en geeft het aan het einde van de dag een scherpe terugblik op de thema’s, sprekers en inzichten. Een mooie inleiding naar de borrel, waar onder het genot van een hapje en drankje nog druk wordt gediscussieerd en genetwerkt.

Mediawijzer.net dankt alle bezoekers, sprekers en andere aanwezigen voor een geslaagde MNX! Kon je er dit jaar niet bij zijn of wil je nog even nagenieten?
» Lees terug via #MNX17
» Interessante medebezoekers ontmoet? Veel van hen vind je terug op de bezoekerslijst
» Download de beschikbare presentaties:

» Bekijk de aftermovie:

Foto’s MNX: Jorrit Lousberg
Aftermovie: Cinemore

Reacties 2

Laat een reactie achter

Vul je e-mailadres in om op de hoogte te blijven van reacties (je e-mailadres wordt niet gepubliceerd).

Reacties worden eerst goedgekeurd door de redactie.