Vorig jaar introduceerden we op de MNX 2020 het jaarthema ‘All inclusive, hoe doen we dat?’, een thema dat mij persoonlijk raakt, in het volle besef van mijn inmiddels bevoorrechte positie. We kozen voor het thema, net voor de opkomst van de Black Lives Matter-beweging. We maakten er een jaarthema van omdat de coronapandemie er overheen kwam en het thema daardoor niet de aandacht kon krijgen die het verdiende.

En nu zijn we een jaar verder, wat hebben we in dat jaar gedaan? Begeleid door de Werkgroep All inclusive hebben we gewerkt aan de uitbreiding van het netwerk, het opstellen van een nieuw Mediawijsheid Competentiemodel, een inspiratiedossier voor netwerkpartners en, als hoogtepunt, is begin februari de Learning community gestart. Onder leiding van Kevin de Randamie doorloopt een groep netwerkpartners tot aan de MNX 2021 een gezamenlijk leertraject over inclusiviteit en hoe dat werkt in de praktijk.

De verhalen over inclusie bundelen

Wat mij opvalt is dat er zoveel verschillen zitten tussen de tien deelnemers in de Learning community. Sommigen komen uit een organisatie die je als ‘wit en hoogopgeleid’ kan typeren, anderen juist niet. Ook in leeftijd, opleiding, sekse en kleur verschillen ze. Eén ding hebben ze gemeen: stuk voor stuk zijn ze aan de slag met een persoonlijk doel dat ze in tien weken willen behalen, en ze doen dat gezamenlijk. Voor elk is het een eigen ontdekkingstocht op gebied van inclusie. Door elkaar op ieders reis te ondersteunen, inspireren ze elkaar en wisselen ze ervaringen uit. Zo leren ze van elkaar en bereiken ze het eigen én gemeenschappelijke doel: samen de wereld een stukje mediawijzer maken.

Inclusie als het nieuwe normaal

Dit deed me denken aan een Zuid-Koreaanse sci-fi film ‘Space Sweepers’ die ik afgelopen week zag. Los van de mindblowing special effects in de film, heb ik met verbazing zitten te kijken naar de manier waarop gespeeld wordt met de traditionele film-stereotypen. Het verhaal draait om een klein, schattig meisje dat eigenlijk een wereldvernietigende hydrobom android is en achtervolgd wordt door een kwade genius die een exclusief paradijs heeft gemaakt van Mars (terwijl op de Aarde de outcasts achterblijven). Op het einde vindt iedereen elkaar in de gezamenlijke missie om de mensheid te redden, na de ontmaskering van wereldschokkend nepnieuws.

Wat nu zo leuk is, is dat de karakters in de film net even anders in elkaar blijken te zitten dan verwacht. Om er een paar te noemen (geen spoilers): de standaard mooie vrouw blijkt een aan actie- en alcohol verslaafde, geboren leider; de getatoeëerde drugsdealer is eigenlijk een wijze, zorgende coach; de fysiek versleten robot is een vrolijke acrobaat die uit de kast komt als transgender. Ook mooi is dat iedereen in de film hoorbaar een andere taal spreekt, maar toch elkaar verstaat door een vertaalchip (behalve als die kapot is natuurlijk). En dat alles met een vanzelfsprekendheid die ik me pas ten volle realiseerde toen de film was afgelopen.

Voorbij het gehannes

Niet de verschillen stonden in de film centraal, maar de verrassende rijkdom van de karakters. Juist dat zie ik terug in de Learning community. Plus de dapperheid die nodig is om aan de slag te willen gaan met iets dat diep ongemakkelijk voelt, maar zo belangrijk is dat je het écht wilt overwinnen. Hoe stap je over je gêne heen, hoe spreek je de juiste taal, hoe bereik je iemand die in niets op jou lijkt, hoe help je iemand zonder te betuttelen, hoe stap je uit je vertrouwde bubbel? Al dat gehannes waar wij als samenleving nog middenin zitten, was in de film voorbij. En in de Learning community zie ik dat ook gebeuren. Puur omdat we er samen doorheen gaan, leren denken vanuit andere invalshoeken, onze handelingsverlegenheid overwinnen en onze krachten durven te bundelen met die van de anderen.

Inclusie nu en later

Als we ons als netwerk echt hard willen maken voor inclusie, zullen we stil moeten staan bij hoe inclusief we zelf in de praktijk werken. En niet alleen in dit themajaar, maar blijvend. We zullen over het ongemak en gehannes moeten stappen dat inclusiviteit omringt. De Learning community is die uitdaging al aangegaan. En op de komende MNX willen we heel graag jou ook hierin meenemen. Samen gaan we aan de slag met drie inhoudelijke lijnen: inclusieve media, inclusief bereik en inclusief ontwerp. We inspireren je met een ‘hoogover’ keynote, brengen je vele ervaringsverhalen van netwerkpartners: waar ze doorheen zijn gegaan, wat ze hebben bereikt en wat dat voor jouw organisatie kan betekenen. En we kondigen de nieuwe stimuleringsregeling aan voor 2021: de All Inclusive Challenge waarbij € 50.000,- beschikbaar is voor initiatieven van netwerkpartners die mediawijsheid inclusiever gaan maken.

Het wordt een razend spannende én relevantere MNX dan ooit, dus zorg dat je erbij bent!

Waarom is inclusiviteit juist nu voor mediawijsheid zo belangrijk?

Omdat we leven in een samenleving die doordrenkt is van media. En omdat mensen die (om redenen die binnen of buiten hen liggen) niet de mogelijkheid hebben om goed met media om te gaan, minder de voordelen daarvan kunnen benutten en meer gedupeerd worden door de nadelen van die media. Dat is een vicieuze cirkel. Naarmate we als samenleving afhankelijker worden van media, blijven meer mensen achter en groeien de verschillen. We zijn de digitale kloof aan het vergroten. Dit was al langer aan de gang, maar door de coronapandemie kunnen we er niet meer omheen. We zullen als netwerk dus extra ons best moeten doen om al die mensen erbij te trekken. Iedereen mediawijs.

Dat start met het doorzien van de mediasamenleving en de mechanismen van uitsluiting daarin. Zo komen we erachter wat er moet gebeuren in het publieke domein om mensen in staat te stellen mediawijs te leven. Onderstaande ‘digitale inclusie ladder’ kan helpen om iedereen te bereiken, ook groepen waarbij dit nu nog niet het geval is.

Door naar álle traptredes te kijken en door meer rekening te houden met de persoonlijke omstandigheden en obstakels van mensen, kunnen we meer mensen bereiken. Ook kunnen we beter aansluiten op de leefwereld van mensen en het enthousiasme van mensen bij het zelf bereiken van een mediawijs doel in hun leven. Het nieuwe Mediawijsheid Competentiemodel 2021 is hier een geweldig hulpmiddel bij.

De ladder is vrij gebaseerd op het inclusiemodel van van Dijk uit 2005 en recent werk van onderzoekers Van Deursen en Helsper: Van Dijk, J.A.G.M. (2005). The deepening divide. Inequality in the Information Society, New York: Sage; Alexander van Deursen (2018). Digitale ongelijkheid in Nederland anno 2018, Universiteit Twente; Prof. dr. Alexander van Deursen en prof. dr. Ellen Helsper (2020). Digitale vaardigheden: een onderzoeks- en beleidsagenda, in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties.

Ontdek het thema All inclusive

» Het inspiratiedossier biedt kennis en tools om aan de slag te gaan met inclusie
» Rowan Olierook (Human) vertelt waarom zij zich inzet voor het thema
» Common frames: Waarom mediawijsheid belangrijk is voor jonge nieuwkomers