Het nieuws dat besproken wordt tijdens deze zomer gaat voornamelijk over de hoge temperaturen, de Tour de France en de transfergeruchten in voetbal. Deze periode, waarin er sprake is van weinig nieuws, wordt ook wel de komkommertijd genoemd. De Tweede Kamer is met reces, een groot deel van de bevolking is op vakantie en toch willen wij heel graag nieuws krijgen. De kranten spelen daar op in door sommige items uit te vergroten of eerder verslag te doen van gebeurtenissen die eigenlijk niet zo belangrijk zijn. Of mensen verzinnen bijvoorbeeld zelf geruchten. Waar komt die behoefte vandaan?

Het woord komkommertijd stamt uit de tijd waar de komkommers geoogst konden worden en de adel het land verliet waardoor er weinig gebeurde op straat. Ondanks dat de komkommers nu het hele jaar door geoogst worden en iedereen constant toegang heeft tot het nieuws, speelt de komkommertijd nog steeds een rol in de zomer. Het bekendste voorbeeld hiervan is de poema op de Veluwe. In 2005 werd er dagenlang geschreven over de aanwezigheid van de poema op de Veluwe, die uiteindelijk een grote huiskat bleek te zijn. Tegelijkertijd zijn er wel vijftig medewerkers van de Marechaussee ingezet om de kat te vinden.

Geruchten kunnen dagelijks leven beïnvloeden

Nepnieuws bestaat in verschillende varianten. Naast desinformatie bestaat er namelijk ook misinformatie. Misinformatie is een combinatie van juiste en onjuiste informatie, zonder dat de auteur of de verspreider ervan doorheeft dat de informatie onjuist is. Mensen verspreiden misinformatie wanneer niet alle feiten bekend zijn. Het verzinnen van nepnieuws of misinformatie is een van de manieren waarop mensen de nieuwsarme periode door lijken te komen.

Als gevolg van de hoge temperaturen in Nederland zijn er bijvoorbeeld veel plekken in het land waar blauwalg is ontstaan. Alleen werd er vóór deze warme periode ook al voor gewaarschuwd. Zo ging begin deze maand in Almelo het gerucht rond dat blauwalg zou zijn ontstaan in een van de kanalen. Hierdoor moest in voorbereiding van het evenement het water nog getest worden. Het was niet zéker of er blauwalg in de grachten zat, en daardoor ontstond het gerucht. Het kan nooit kwaad om het water te blijven testen op blauwalg, maar dit voorbeeld laat wel zien hoe nepnieuws ons dagelijkse leven kan beïnvloeden. Een ander voorbeeld: heel Nederland viel twee weken geleden over de voorspelling dat het volgens de weermodellen deze week 42 graden zou worden. Dat het ging om slechts een kans van twee procent werd pas later in het artikel vermeld, maar de paniek was al ontstaan. Dit is ook weer een ‘sensationele’ manier van nieuws brengen.

Meer kliks

Een ander onderwerp dat in de komkommertijd altijd aan bod komt, zijn de transfergeruchten in het voetbal. Het voetbalseizoen is voorbij, en de voetbalclubs kopen spelers van elkaar over. Belangrijke voetbalwebsites strooien met blog- en nieuwsberichten waarin mogelijke transfers worden besproken. Deze pagina’s worden goed bekeken. Marc Overmars gaf tijdens een interview met Ziggo Sport al aan dat deze geruchten vervelend kunnen zijn voor de spelers en dat zij er ook niet echt blij mee zijn. Wanneer je overal op sociale media leest dat één van je teamleden ieder moment weggekocht kan worden, kan ik mij voorstellen dat dit niet goed is voor de sfeer in het team. De geruchten zijn een typisch voorbeeld van nepnieuws dat bedacht wordt om er voor te zorgen dat er meer mensen de website bezoeken waarop het artikel te vinden is, om zo advertentieopbrengsten binnen te halen.

Het is lastig om te bepalen wanneer je informatie wel of niet moet geloven. Geruchten kunnen namelijk ook leuk zijn om op af te gaan tijdens een nieuwsarme periode. Ze vervullen een informatiebehoefte die iedereen heeft, waar niet aan voldaan wordt in een periode met weinig nieuws. Wij willen allemaal deelnemen aan het gesprek bij de waterkoeler om onderdeel te zijn van de samenleving, ondanks dat er misschien niet zo veel is om over te praten. Toch is het een beter idee om dingen zeker te weten voordat je een gerucht verder verspreidt. Want voor je het weet durf je niet meer te zwemmen, raakt je favoriete voetbalclub gedemotiveerd of wordt je huiskat aangezien voor een poema.