Met een kunstenaar een digitale vissenkom ontwerpen die je kunt voeren met jouw emoties, een game ontwikkelen om maatschappelijke vraagstukken aan te kaarten, een digitale identiteit maken die via een masker tot leven komt: het Next Culture lesprogramma biedt leerlingen maakonderwijs over technologie en digitale cultuur.  Maar hoe zorg je dat iedereen op school bij zo’n nieuw programma betrokken wordt én blijft?  

Docent: “Ik vond het mooi om te zien hoe het kwartje viel over dat robots zich menselijk voordoen, dat hadden de leerlingen eerder nog niet door!”

De afgelopen drie jaar ontwikkelde Medialab SETUP in samenwerking met het Globe college en Rotslab een nieuwe vorm van cultuuronderwijs: Next Culture. Een vakoverstijgend lesprogramma op het snijvlak van cultuur, kunst en technologie, speciaal afgestemd op de docenten, leerlingen en organisatorische structuur van het Globe college in Utrecht.

Kennis de school in brengen

Het project begon met de behoefte vanuit de school om mee te groeien met de veranderende samenleving. Gezamenlijk kwamen we tot de vraag: hoe kunnen we met behulp van docenten, schoolleiding en leerlingen kennis over nieuwe media en digitale cultuur op duurzame wijze in de school verankeren? Door niet afhankelijk te zijn van externe experts die komen en gaan, maar de expertise onder te brengen in de school is het makkelijker om kennis over het thema een permanente plek te geven in het onderwijs.

Middels co-creatie zijn docenten en leerlingen vanaf het begin actief betrokken bij het ontwerp van het lesprogramma. In verschillende ontwerpsessies hebben we met hen gekeken hoe we complexe thema’s rondom digitale cultuur het best konden integreren in een lessenserie. We keken onder andere naar huidige didactische vormen, eerdere ervaringen en programma’s binnen de school en actuele onderwerpen in de belevingswereld van de leerlingen om tot een passende vorm voor de school te komen. De lessenseries zijn door iedereen te gebruiken (zie link onderaan dit artikel). SETUP ondersteunt scholen ook in maatwerk voor het ontwikkelen van een eigen technologische identiteit.

Kritische vragen tastbaar gemaakt

Het programma bestond uit twee modules waarin leerlingen reflecteren op de relatie tussen digitale cultuur en identiteit (lessenserie 1) en de relatie tussen cultuur en maatschappij (lessenserie 2). Centraal in het programma stond het ontwikkelen van 21^e eeuwse vaardigheden, zoals probleemoplossend vermogen, kritisch denken, computational thinking en samen kunnen werken. Deze vaardigheden oefenen leerlingen door actief aan de slag te gaan. Middels maakonderwijs maken we de belangrijke kritische vragen over de plek van technologie in onze samenleving en in ons dagelijks leven tastbaar. Waarom leren we robots praten, en waarom klinken ze eigenlijk zo menselijk? In hoeverre is identiteit maakbaar? Wat houdt dataprofiling in en hoe heb jij daarmee te maken?

Mongoolse yurt als hart van het programma

Bij een nieuw lesprogramma hoort ook een nieuwe omgeving. Een Mongoolse yurt werd het hart van het project en zorgde voor een nieuwe setting waarin de leerlingen een groot gevoel van vrijheid en plezier ervaarden. We nodigden kunstenaars uit om samen met de leerlingen werken te ontwikkelen bij de thema’s uit het lesprogramma. De resultaten waren te zien in een eindexpositie, die de hele school de mogelijkheid gaf om de uitkomst van de lessen te bekijken.

De belangrijkste boodschap uit het programma: zie technologie als een grote beweging waar we heen gaan als wereld. Vlak in onderwijsprogramma’s de technologische thematiek niet af tot een simpele programmeeroefening, maar focus op het grotere verhaal achter technologische ontwikkelingen. Zo worden de lessen én de betrokkenen hype-resistent! Door de juiste kritische vragen te stellen en op een kritisch-hilarische manier met deze materie aan de slag te gaan, kun je jezelf trainen tot datawijze burger.

Docent en leerling in dialoog

Digitale cultuur is een bijzonder vak, waarbij de verhouding in kennis tussen leerling en docent kan verschillen. Het Next Culture programma creëert ruimte voor een dialoog, waarbij de kennis van docenten en leerlingen samenkomt. Door docenten op te leiden en de school organisatorisch en financieel voor te bereiden op het zelf ontwikkelen en uitdragen van kennis over technologie en digitale cultuur kunnen we veel leerlingen mediawijsheid bijbrengen. Zo biedt Next Culture docenten een nieuwe vorm van cultuuronderwijs, vanuit waar ze kunnen werken aan up-to-date lesmateriaal. Zo leren leerlingen en docenten reflecteren op de technologieën waar zij dagelijks mee te maken hebben, en die hun leefomgeving vormgeven.

Een rijk programma als het Next Culture project brengt diverse veranderingen met zich mee binnen een organisatie, voor zowel leerlingen als docenten. Wil je hier meer over weten en bespreken of een ontwerptraject ook iets voor jou is? Kijk op nextculture.nl of mail ons op [email protected].

Foto’s: Bart Leguijt

Meer kunst, cultuur en mediawijsheid:

» Mediafestival biedt jongeren inkijkje in utopische toekomst
» The Hmm: visuele cultuur als strijdtoneel
» Zó kan het ook: expo Materialising the Internet maakt internet tastbaar