In 2021 bleek dat acht op de tien journalisten (82%) weleens te maken heeft met een vorm van agressie of bedreiging. Er zijn verschillende oorzaken. Ze vormen onderdeel van een bredere maatschappelijke trend van polarisatie, verruwing en asociaal (online) gedrag. Online zichtbaarheid maakt journalisten kwetsbaar. DichterBijNieuws deed onderzoek naar nieuwswijsheid om in kaart te brengen hoe Nederlandse burgers denken over journalistiek.

DichterBijNieuws is een initiatief van Netwerk Mediawijsheid met als doel om burgers en journalisten dichter bij elkaar te brengen en zo de persvrijheid en -veiligheid te bevorderen. Binnen dit project werken tal van partners, van bibliotheken tot mediapartijen, samen om burgers te helpen zich bewust te worden van de uitdagingen rondom persvrijheid en persveiligheid en hen te stimuleren actief bij te dragen aan een positieve verandering.

Met dit onderzoek is gekeken naar het imago en de kennis van Nederlandse burgers over de werking van journalistiek. Ook helpt het om inzicht te krijgen in de zorgen die er leven rondom beeldvorming van de journalistiek en de bedreiging van journalisten. Met de uitkomsten van dit onderzoek kunnen we de activiteiten vanuit het project verder ontwikkelen en vormgeven.

Een aantal belangrijke bevindingen uit het onderzoek

• 40% van de Nederlanders heeft minder vertrouwen in de reguliere nieuwsmedia dan voorheen
• 9 op de 10 Nederlandse burgers vindt de waakhondfunctie van journalisten belangrijk
• Driekwart van de burgers vindt dat Nederland niet zonder onafhankelijke, professionele journalistiek kan
• 36% van de Nederlanders denkt dat de reguliere nieuwsmedia van buitenaf beïnvloed worden door bedrijven of de overheid
• Het beeld van Nederlanders over journalisten en hun vak is positief. 69% van de burgers vindt journalisten belangrijk voor de democratie en vindt dat zij beschermd moeten worden.
• Ruim één derde van de burgers vindt dat je niet als journalist opgeleid hoeft te zijn om nieuws te kunnen maken.
• 1 op de 4 Nederlanders zou over het nieuws met een journalist in gesprek willen gaan.
• Jongeren (16-34 jaar) zijn minder positief dan oudere burgers, maar zijn wel meer geïnteresseerd om met journalisten in gesprek te gaan over het nieuws.
• 82% van de burgers kan geen enkel voorbeeld noemen van situaties waarin een journalist invloed had op de samenleving. Voorbeelden uit de eigen directe leefomgeving zijn nog schaarser: slechts 8% van de burgers kan ze noemen.