Virtual reality (VR), augmented reality (AR) en spraaktechnologie: het zijn allemaal vormen van immersieve technologieën. De nieuwste publicatie van het Rathenau Instituut biedt een overzicht van huidige toepassingen van dergelijke technologieën in sectoren als de gezondheidszorg, het onderwijs, de entertainment industrie en de infrastructuur. Ook schetst het onderzoek een beeld van de impact op de samenleving bij de verwachte doorontwikkeling en brede toepassing van deze technologieën. Tot slot bevat de publicatie een analyse van relevant beleid en een overzicht van handelingsopties om de risico’s van immersieve technologieën te beperken.

Het onderzoek maakt gebruik van de kennisbasis van het Rathenau Instituut, aangevuld met literatuuronderzoek, werksessies en interviews met onderzoekers en deskundigen. Deze publicatie heeft als doel beleidsmakers en politici te informeren over immersieve technologieën. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Belangrijkste conclusies uit het onderzoek

Immersie betekent letterlijk onderdompeling. Onder immersieve technologieën scharen we een verzameling technologieën die gebruikers onderdompelen in volledig virtuele werelden of in een hybride mix tussen fysieke en digitale werelden. Technologie komt op deze manier steeds dichter op de zintuigen van de gebruiker te zitten, waarmee de grens tussen de fysieke en virtuele wereld vervaagt, en beïnvloeding en manipulatie op de loer liggen.

De onderzoekers van het Rathenau Instituut constateren dat de doorontwikkeling en mogelijk brede toepassing van immersieve technologieën gepaard kan gaan met de verzameling van steeds meer en nieuwe soorten gegevens over gebruikers, zoals pupilreflexen, irisscans, neurodata en stemgegevens.

Het Rathenau Instituut concludeert dat huidige wetgeving en beleid niet voldoende zijn voor een verantwoorde doorontwikkeling van deze technologieën. Maatschappelijk debat is nodig over bijvoorbeeld welke typen persoonlijke data al dan niet verzameld mogen worden, onder welke voorwaarden en voor welke specifieke toepassingen.

Handelingsopties voor beleid

Het Rathenau Instituut formuleert op basis van deze scan een aantal handelingsopties voor politici en beleidsmakers om de risico’s van immersieve technologieën te beperken, waaronder:

• Versterk de informatiepositie van XR-gebruikers
• Versterk de privacy van XR-gebruikers
• Bescherm de rechten van niet-gebruikers van XR
• Leg de verantwoordelijkheden van XR-aanbieders vast
• Zet in op veilige XR-omgevingen