Van 27 september tot en met 1 oktober organiseerde Stichting School & Veiligheid weer de jaarlijkse Week Tegen Pesten. Jaarlijks doen duizenden scholen mee met deze week. Dit jaar was het motto: Buitensluiten? Uitgesloten! Maar hoe zit dit online? Hoe ervaren kinderen en jongeren zelf hun online veiligheid? Maken ouders zich zorgen? En wie is er eigenlijk verantwoordelijk voor die online veiligheid? Hierover zijn verschillende onderzoeken gepubliceerd. Marijke van der Zalm, adviseur Pesten en projectleider van de Week Tegen Pesten bij Stichting School & Veiligheid, geeft er in dit artikel duiding bij.

Ruim 140.000 jongeren hebben jaarlijks te maken met pesten, roddelen, chantage of bedreiging via het internet (CBS). Niet iedereen is zich bewust van de risico’s van online gedrag.

De Week van de Mediawijsheid (5 t/m 12 november 2021) stond in het teken van de vraag: hoe houden we het samen sociaal online? Met elkaar kunnen we ervoor zorgen dat de online wereld een fijne plek blijft. #samensociaalonline

Hoewel jongeren in een onderzoek van Safer Internet Day zelf aangeven dat zij sinds de coronacrisis niet vaker te maken hebben met negatieve ervaringen op internet, zoals online seksueel misbruik en cyberpesten, maken ouders zich wel meer zorgen over de online veiligheid van hun kind (44% tegenover 35% in 2019) blijkt uit een onderzoek van Ipsos. Sexting, cyberpesten en ongewenste of schadelijke content zijn hierin belangrijke onderwerpen. Desondanks vinden de meeste ouders (60%) het internet nog steeds een verrijking voor het leven van hun kind.

Samenwerking tussen ouders en school

Opvallend in het onderzoek van Ipsos is dat, ondanks het feit dat ouders zich meer zorgen maken over de online veiligheid van hun kind, ze hier niet vaker met hun kinderen over zijn gaan praten. Cyberpesten is voor ouders een belangrijk onderwerp, maar slechts 56% van de ouders die het thema belangrijk vindt, heeft hierover met hun kind gesproken. Cyberpesten staat bovenaan als thema dat ouders graag door leraren besproken zouden hebben (75%). Het lijkt dan ook onmisbaar dat school en ouders hierin intensiever met elkaar gaan samenwerken.

“Digitaal burgerschap is een verantwoordelijkheid van de maatschappij.”

Want: de eerste stap is altijd het gesprek. Wacht nooit op een incident, maar praat preventief met je kind of leerling over sociale media. Bespreek wat ze van sociale media vinden, welke positieve kanten ze zien, en of ze ook negatieve kanten zien. Of ze wel eens iets negatiefs mee hebben gemaakt en of ze weten waar ze terecht kunnen. Een manier om dit te doen zou kunnen zijn om leerlingen op school een event te laten organiseren over sociale media, waar leerlingen hun ouders en leraren meenemen in hun leefwereld, maar waarbij ook een expert betrokken is die leerlingen kan aanvullen.

Online veiligheid: een gezamenlijke opdracht

Hoewel ouders en de school als de voornaamste verantwoordelijken worden gezien voor online veiligheid worden overheid, techbedrijven en media steeds vaker gezien als medeverantwoordelijk. Dat blijkt uit het onderzoek van Ipsos. Terecht wat ons betreft. Digitaal burgerschap is een verantwoordelijkheid van de maatschappij. De ontwikkelingen gaan razendsnel. Het geeft enorme kansen, maar er liggen ook bedreigingen. Iedereen heeft via internet een podium om allerlei uitingen te doen die jongeren beïnvloeden. Dat vraagt om een gezamenlijke aanpak, zodat er proactief gehandeld kan worden. Daar moet iedereen bij betrokken zijn. Denk aan ouders, scholen, media, techbedrijven en ngo’s.

We moeten jonge burgers leren omgaan met de sociale aspecten van online mogelijkheden. Ze moeten leren hoe ze zichzelf respectvol gedragen in een online omgeving, maar ook wat ze kunnen doen wanneer ze te maken krijgen met negatief gedrag. Sociale omgangsvormen gelden immers online net zo goed als offline. Toch lijkt de drempel om normoverschrijdend gedrag te vertonen online lager te liggen. Duidelijke normen en waarden over hoe je met elkaar omgaat op sociale media zijn daarom hard nodig. Daar ligt een grote opgave voor de hele maatschappij. Buitensluiten? Uitgesloten! Ook online.