‘Twee uur per dag mogen wij ons mobieltje gebruiken. Na schooltijd, tussen vier en zes uur. Daarna leveren we deze weer in bij de leerkracht.’ Jenny lacht gelukkig terwijl ze me dit vertelt. We hebben de schaduw opgezocht van een rij prachtige palmbomen op het campusterrein van de SMA Negeri Bali Mandara school op Bali. Er zijn steeds meer ontwikkelingslanden waar, vooral op scholen, de aandacht voor mediawijsheid en mediaopvoeding snel toeneemt. Hoe ziet dit eruit? Welke vragen spelen hier? En welke rol gaat mediaopvoeding spelen in ontwikkelingssamenwerking?

Dat een groot aantal websites door schoolfilters worden geblokkeerd, haar activiteiten op haar mobieltje continu gemonitord worden door de ict-afdeling en dat ze niet vrij alle apps mag gebruiken die er zijn lijkt Jenny niet veel uit te maken. Ze weet ook dat ze bij de eerste de beste misstap, zoals het bezoeken van sites met ongewenste inhoud, direct zal worden geschorst. Definitief. Het strenge regiem op haar school trekt haar juist aan, zo legt ze later uit. Deze school is geen uitzondering.

Mediawijsheid is geen uitsluitend Westers begrip

De afgelopen jaren heb ik de kans gekregen om verschillende ontwikkelingslanden te bezoeken. Tijdens deze bezoeken viel het me al snel op dat mediawijsheid niet alleen een begrip is dat in Westerse landen voorkomt. Ook in ontwikkelingslanden hebben ouders en professionals steeds meer opvoedingsvragen over kinderen en media. Ik kwam in scholen, gezinnen, weeshuizen en huiswerkinstituten. Overal zag ik kinderen en jongeren met mobieltjes en smartphones. Ze appen, updaten hun facebookstatus, snapchatten en kijken video’s op YouTube.

Verbieden en beperken?

In de gesprekken die ik met jongeren, ouders en professionals had, kwam één ding duidelijk naar voren. Hoewel sociale media ook hier onmisbaar lijken, maakt iedereen zich toch druk om de schaduwzijde. Wat is de invloed van sociale media op deze kinderen? Hoe beschermen we ze tegen ongewenste content? Hoe zorgen we ervoor dat ze niet met verkeerde mensen in contact komen? Het antwoord op deze vragen was meestal hetzelfde. Verbied mobieltjes zoveel mogelijk en beperk het gebruik van internet. Het is blijkbaar nogal lastig om in te zien dat juist de opkomst van het gebruik van sociale media in landen als Indonesië, Zuid-Afrika en Gambia ook veel kansen met zich meebrengt!

Kennis internationaal overbrengen

Afgelopen schooljaar hebben we vijf pabo-studenten uit Gambia de kans geboden om een half jaar te studeren op Windesheim. Met erg veel plezier hebben ze de minor Children & Media gevolgd. Als mediawijze docenten zijn ze teruggekeerd naar hun land. Allemaal met het stellige voornemen om aan hun leerlingen en collega’s te laten zien dat het gebruik van media door kinderen ook erg veel kansen biedt voor hun ontwikkeling.  In februari zullen we hen bezoeken en met eigen ogen kunnen zien wat ze hier tot nu toe bereikt hebben.

Ondertussen zetten we onze missie voort om de kennis die we hebben over mediawijsheid en mediaopvoeding te delen met onze partners in ontwikkelingslanden. We hebben erg mooie en interessante gesprekken gevoerd! Bijvoorbeeld met Jenny en haar juf op Bali. Bekijk de video: