Deze week start de zevende editie van de Opleiding Mediacoach voor Bibliotheekprofessionals. Het curriculum van de opleiding is vernieuwd: er zijn onderdelen toegevoegd over programmeren, virtual reality, robotica, onderwijsvernieuwing, content curation en community building. Mediawijzer.net sprak met opleidingscoördinator Daniël Lechner over de opleiding, de noodzaak van disruptive innovation en zijn liefde voor bibliothecarissen.

Verscholen mediabarretjes

“Uit onderzoek zou zijn gebleken dat bibliothecarissen tot de minst vooruitstrevende beroepsgroepen behoren. Daar merk ik zelf heel weinig van. Natuurlijk zijn er bibliotheken waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Maar er zijn veel meer bibliotheken die net zo hip zijn als een loungebar in Rotterdam of Berlijn. En vaak nog veel creatiever en ingenieuzer in elkaar gezet.” Opgeleid als pedagoog kijkt Lechner nog steeds een beetje met de blik van de buitenstaander naar het bibliotheekwezen. “Als ik op scholen kom, voelt het vaak alsof ik rondwandel in een herinnering. Het meubilair, de gangen, de plantjes in de vensterbanken: alles is in essentie nog hetzelfde als in mijn jeugd. Alleen het zwarte stenen bord is vervangen door een shiny digibord. Bij bibliotheken is dat heel anders. Achter de boekenkasten verscholen stuit je maar zo op een mediabarretje, een interactieve media-installatie, een Twitter photobooth of een coderdojo. In elke bibliotheek is het weer een verrassing.”

Lechner is vol lof over de veranderingszin van bibliothecarissen. “Heel wat deelnemers komen bij  ons binnen zonder bovengemiddeld verstand van nieuwe en sociale media. Ze hebben nog maar net een Facebook-account. Hun Galaxy 3 gebruiken ze vooral om te bellen. Logisch, want in de frontoffice van de bibliotheek hebben ze lange tijd niet meer mediavaardigheden nodig gehad. Maar aan het eind van de opleiding swipen en scrollen ze er op los, zetten ze online netwerken op en organiseren ze events die ze promoten met zelfgemaakte video’s.”

Wijsheid

“Het dankbare voor ons als docenten bij de opleiding is dat bibliothecarissen en schoolmediathecarissen daarnaast nog steeds van lezen houden. Ik verwonder me vaak over het gebrek aan diepgang in de Nederlandse mediawijsheidbranche. Veel mediawijsheidprofessionals ontwikkelen en organiseren van alles, zonder zich eerst in te lezen. Als je een goede mediawijsheidles wilt geven, kun je beter eerst Marshall McLuhan lezen dan een Do’s and Don’ts lijstje van het internet kopiëren. Mediawijsheid begint bij jezelf. Dat snappen bibliothecarissen heel goed. Die willen gráág Keen, Pariser, Jenkins en Morozov lezen voor ze aan de slag gaan.”

Lechner noemt Mediawijzer.net-blogger Roeland Smeets – schoolmediathecaris aan het Barlaeus – als lichtend voorbeeld: “Kijk wat Roeland allemaal aan literatuur aandraagt voor de jaarlijkse zomerleestips van Mediawijzer.net! Dát is nou mediawijsheid.”

Groots en meeslepend

In de opleiding gebruiken de deelnemers de kennis die ze opdoen uit boeken, TED talks, BigThink video’s en podcasts om een eigen visie op mediawijsheid te ontwikkelen. Op basis van die visie gaan ze in de eigen bibliotheek of school aan de slag met een innovatief mediawijsheidproject. “We leren deelnemers daarbij groots en meeslepend te denken. In zijn gastpresentatie spoort Eppo van Nispen de deelnemers aan BHAGs te durven formuleren: Big Hairy Audacious Goals. De samenleving is in transitie. Hele sectoren zijn bezig zichzelf opnieuw uit te vinden. Inmiddels zijn, na een wat weifelende start, ook de bibliotheek en het onderwijs aan die opgave begonnen. Je ziet dat bijvoorbeeld terug in de visiedocumenten. De bibliotheek had in 2014 De bibliotheek van de toekomst en dit jaar het visiedocument mediawijsheid [red. dit document is offline]; het onderwijs vorig jaar de aanbevelingen van het Platform Onderwijs2032. Ook in deze twee sectoren is de transitie begonnen.”

Hefboom

Volgens Lechner is dit een goede zaak voor mediawijsheidprofessionals. “De hefboom van de kantelende samenleving is de medialisering van de samenleving. Door digitale technologie moet alles nu SoLoMo (Social, Local, and Mobile) en ATAWAD worden (Anytime, Anywhere, Any device). Je ziet het ook in het onderwijs. Het pleidooi voor hervorming van het onderwijs is al honderd jaar oud. Midden vorige eeuw zijn daaruit de reformscholen als Jenaplan en Vrije School ontstaan. Maar door de media-explosie is de hervorming van het onderwijs breed op de agenda komen te staan. Iedereen voelt dat leren in 2016 – met alle informatie, netwerken en technologieën die tot onze beschikking staan – niet meer hetzelfde kan plaatsvinden als in 1981. MOOCs, iPad-scholen, connected learning: het zijn logische gevolgen van de media-ontwikkelingen. Het is de tijd van disruptive innovation, zoals Clayton Christensen het noemt. Sommigen stribbelen nog tegen, maar het is duidelijk dat ook het domein van vorming, scholing en ontwikkeling is aanbeland in een periode van transitie.”

Het nieuwe curriculum van de opleiding speelt daarop in. “In het visiedocument mediawijsheid beschrijft de KB de nieuwe rollen van de bibliotheek: warenhuis, wegwijzer, en werkplaats. Dat is een hele stap voor veel bibliotheken. Mediacoaches kunnen een cruciale rol spelen in de noodzakelijke transformatieprocessen, want bij alle drie de rollen spelen nieuwe en sociale media een belangrijke rol. Bij de opleiding stomen we onze deelnemers klaar om hun bijdrage te leveren.”

De Opleiding Mediacoach voor Bibliotheekprofessionals is een gezamenlijk initiatief van GO Opleidingen en de Koninklijke Bibliotheek, een van de vijf kernpartners van Mediawijzer.net. Het nieuwe curriculum heeft nieuwe trajecten Innovatie, Informatievaardigheden en Didactiek. Inschrijven voor komende onderdelen en trajecten kan nog. Lees meer op www.gomediacoach.nl.