Zouden er leerkrachten bestaan die het fijn vinden dat er gepest wordt in hun klas? Die graag kinderen ongelukkig willen zien? Die bewust toestaan dat kinderen mentaal of fysiek beschadigd raken? Nee, natuurlijk niet. Zulke leerkrachten bestaan niet. Maar er zijn wel leerkrachten die niet altijd opmerken wat er precies gebeurt achter het muurtje op het schoolplein of in de kleedkamer bij de gymles. Die niet opmerken hoe een kind buitengesloten wordt. Of die het moeilijk vinden om te bepalen wanneer het plagen overgaat in pesten. En er zijn vooral veel leerkrachten die niet goed weten wat ze nou precies moeten doen. Wanneer grijp je in? Hoe moet je het aanpakken? Wat kun je doen? En dat is ook het lastige. Want pesten is een groepsproces. Je kunt niet voorspellen wie het slachtoffer zal zijn. Er is geen kant-en-klaar stappenplan over wat je moet doen als er gepest wordt in je klas. Elke situatie is weer anders en dat maakt het buitengewoon lastig, zeker als het al langere tijd aan de gang is.

Deze week is de Week Tegen Pesten, een goed moment om hier eens bij stil te staan. Op Hogeschool iPabo zijn we gestart met een keuzemodule over (cyber)pesten. De tweede- en derdejaarsstudenten volgen een aantal lessen over dit onderwerp. De insteek van de lessen is breed. Aan de hand van voorbeelden uit de praktijk bespreken we bijvoorbeeld hoe lastig het is om te zeggen wanneer plagen overgaat in pesten en wat signalen zijn dat er gepest wordt in je klas. Wat doen scholen om pesten tegen te gaan en wat kan je doen als leerkracht? Welke vragen kun je aan ouders stellen als je vermoedt dat er gepest wordt in of buiten de klas? Welke materialen en methoden kun je gebruiken en hoe voer je een goed gesprek over (cyber)pesten in de klas?

De invloed van de groep

De studenten krijgen voor deze module drie opdrachten die ze moeten uitvoeren. Voor opdracht 1 gaan ze op hun stageschool kijken wat er al gebeurt om (cyber)pesten te voorkomen of bestrijden. Ze onderzoeken bijvoorbeeld het anti-pestprotocol en kijken welke lesmethoden er gebruikt worden voor pestpreventie, maar ook voor het stimuleren van groepsvorming en het beïnvloeden van groepsprocessen. Uit onderzoek blijkt dat 10-15% van de kinderen op de basisschool gepest wordt. De groep heeft daarbij een grote invloed op het pesten. Net na de zomervakantie worden de rollen opnieuw verdeeld en worden de normen en waarden bepaald in de klas. Hoe kun je daar als leerkracht invloed op uitoefenen? Hoe kun je werken aan groepssfeer en groepsvorming?

Eigen ervaringen & verhelderende boeken en films

De tweede opdracht is gebaseerd op de eigen mening van onze studenten over (cyber)pesten. Je eigen ervaringen met pesten op school vroeger hebben invloed op hoe jij reageert op kinderen en op wat jij belangrijk vindt. Ben je vroeger zelf gepest op school? Was je een meeloper, of misschien zelf een pester? Hoe zie je dit terug in je handelen als leerkracht? Er zijn ook veel interessante leesboeken, films en series over (cyber)pesten gemaakt. Als huiswerk geven we de opdracht mee om bijvoorbeeld de film Spijt of Audrie & Daisy op Netflix te kijken. Of om een leesboek over (cyber)pesten uit te kiezen. Voor elke doelgroep is genoeg interessante lectuur te vinden, zoals Stinktrol van Jeanne Willis voor jonge kinderen, Superdolfje (waar ook een lesbrief bij zit) van Paul van Loon in de middenbouw of Vamp van Caja Kazemier voor de bovenbouw van de basisschool. Meer interessante leestips zijn bijvoorbeeld te vinden bij kinderboekenwinkel.nl of stoppesten.nu.

Een veilig leerklimaat

Voor de derde opdracht vragen we de studenten om een les te geven, waarbij je (een aspect van) (cyber)pesten met de klas bespreekt. Je kunt bijvoorbeeld denken aan het inzichtelijk maken van de effecten van pesten aan de hand van de les met het verkreukelde papiertje of de gekneusde appel-les en zo zijn er nog veel meer interessante lessen die je kunt gebruiken. Het gaat er uiteindelijk om dat je luistert naar het slachteroffer, zodat hij weet dat hij er niet alleen voor staat. Dat het groepsproces wordt aangepakt en dat er samen naar een oplossing wordt gezocht. Zonder een veilig leerklimaat komen de kinderen in je klas überhaupt niet tot leren. Is het dan niet van het grootste belang om daar tijd aan te besteden? De Week Tegen Pesten is een mooi beginpunt, maar er is meer nodig om effectief (cyber)pesten tegen te kunnen gaan.

Ik ben er trots op dat wij op de hogeschool iPabo deze keuzemodule over (cyber)pesten aanbieden. Hopelijk kunnen we hiermee onze studenten meer handvatten geven om met deze vaak ingewikkelde problemen in (en buiten) de school om te gaan. En kunnen we een verschil maken voor kinderen die gepest worden.

Meer informatie vind je op de Yurls-pagina van de iPabo, waar een aantal linkjes staan die gebruikt worden in de lessen over (cyber)pesten.